Morgunblaðið - 12.04.2018, Qupperneq 6

6 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 12. APRÍL 2018SJÁVARÚTVEGUR
Miðhrauni 13 - Garðabæ - Sími 555-6444 - www.maras.is
YANMAR
Aðalvélar
9 - 6200 hö.
Mynd: Landhelgisgæslan
Uppbygging fiskeldis Matorku úti á
Reykjanesi hefur gengið vel. Frá því
í ágúst hefur staðið yfir slátrun á
fyrstu kynslóð bleikju sem hefur
vaxið og dafnað í tönkum stöðv-
arinnar skammt frá Grindavík, og
styttist í að slátrun á annarri kyn-
slóð hefjist.
Matorka tók þátt í bás Íslands-
stofu á sjávarútvegssýningunni í
Boston á dögunum en fyrirtækið
hefur þegar gert strandhögg á
Bandaríkjamarkaði. „Við stefnum á
að ná framleiðslunni upp í 3.000 tonn
innan skamms, og með litla básnum í
Boston vildum við vinna í haginn
fyrir það. Væri of seint að fara að
sinna sölu- og markaðsstarfinu þeg-
ar byrjað er að slátra,“ segir Árni
Páll Einarsson framkvæmdastjóri
fyrirtækisins en í dag getur Matorka
framleitt árlega um 1.500 tonn af
fiski.
Eignarhald í Matorku skiptist
nokkurn veginn til helminga á milli
innlendra og erlendra aðila og á m.a.
hollenski sjóðurinn Aqua Spark 20%
hlut í félaginu en hann sérhæfir sig í
fjárfestingum í sjálfbæru fiskeldi.
Fiskeldisstöðin á Reykjanesi er
ekki sú fyrsta sem Matorka rekur
því árið 2010 keypti félagið eldisstöð
austur í Landssveit, skammt frá
Hellu. „Þar prófuðum við okkur
áfram í eldinu, og gerðum m.a. til-
raunir með tilapíueldi, en eftir því
sem starfseminni vatt fram áttuðum
við okkur æ betur á hve miklu það
skiptir fyrir fiskeldi að vera staðsett
þar sem náttúrulegar aðstæður eru
sem hagfelldastar,“ segir Árni. „Við
lögðumst í ítarlega rannsóknarvinnu
til að finna þann stað á Íslandi þar
sem bestu aðstæðurnar væru fyrir
fiskeldi á landi og leiddi það okkur til
Grindavíkur.“
Aðgangur að grunnvatni,
flugvelli og heitu vatni
Meðal þess sem gerir Reykjanesið
að góðum stað fyrir fiskeldi er ná-
lægðin við Keflavíkurflugvöll þaðan
sem senda má nýslátraðan eldisfisk-
inn nánast hvert í heiminum sem er.
„Jarðhitinn skiptir líka máli enda
hægt að hámarka vaxtarhraða fisks-
ins með því að hafa kjörhitastig á
vatninu. Skipulagsmál eru einnig
veigamikill þáttur, en mest af öllu
munar um gott aðgengi að nægilega
miklu magni af vatni. Fiskeldið þarf
á grunnvatni að halda en ekki yf-
irborðsvatni og ekki að því hlaupið í
mörgum landshlutum að fá nóg vatn
til starfseminnar.“
Árið 2012 náðust samningar við
HS Orku þar sem Matorka tryggði
sér aðgang að affalls-heitavatni frá
Svartsengi og lóð undir fiskeldið frá
Grindavíkurbæ. Í framhaldinu hófst
vinna við hönnun stöðvarinnar og
öflun tilskilinna leyfa, útboð og
framkvæmdir og loks árið 2016 hóf
Ístak smíði fiskeldisstöðvarinnar.
Seiðaeldi Matorku verður áfram á
Suðurlandi og segir Árni Páll það
gert til að draga úr hættunni á að
smit og sjúkdómar spilli eldinu. „Það
er ekki æskilegt að hafa bæði seiða-
eldi og fiskeldi ofan í hvort öðru og
eykur öryggið að halda þessum ein-
ingum aðskildum.“
Í eldisstöðinni í Landssveit, og í
nýju stöðinni í Grindavík hefur Mat-
orka einkum ræktað bleikju. Árni
Páll segir að fyrirtækinu hafi gengið
vel að rækta tilapíu en sú tegund
reyndist ekki hentug útflutnings-
vara vegna lágra verða og harðrar
samkeppni við framleiðendur í
þriðjaheimslöndum. „Ég var ráðinn
inn í fyrirtækið árið 2013 og þá var
sú ákvörðun tekin að við myndum
snúa okkur alfarið að eldi laxfiska,
og þá sér í lagi bleikju.“
Kostir og gallar við
laxeldi á landi
Nú stendur til að renna fleiri stoð-
um undir eldið og bæta laxinum við.
Segir Árni Páll að eftirspurn eftir
eldislaxi fari hækkandi með hverju
árinu og betra sé fyrir fyrirtækið að
eiga ekki allt sitt undir einni tegund.
Aftur á móti fylgja því ákveðnar
áskoranir að rækta lax í tönkum á
landi, frekar en í sjókvíum. „Laxinn
vex betur í sjó, en við höfum aðgang
að sjóholum á landi og getum því
haft háa seltu í laxatönkunum. Lax-
eldi á landi er dýrara að mörgu leyti,
en þýðir samt að við losnum við
ýmsa kostnaðarliði sem fylgja eldi í
sjókvíum. Þannig er t.d. laxalús ekki
vandamál hjá okkur en nú er svo
komið hjá sjókvíabændum í Noregi
að þeir þurfa að eyða upp undir 60
evrusentum á hvert kíló til að berj-
ast við laxalús. Nam heildarkostn-
aður iðnaðarins vegna laxalúsar um
það bil einum milljarði bandaríkja-
dala á síðasta ári. Eldi á landi þarf
mikið rafmagn, en fóðurnýting á
landi er betri en úti á sjó og er fóðr-
un stærsti einstaki kostnaðarlið-
urinn í öllu fiskeldi.“
Fiskeldi á landi hefur líka þann
kost að vera mjög hrein ræktun því
halda má lyfjagjöf í lágmarki. Segir
Árni Páll að Matorku hafi tekist að
markaðssetja eldisbleikjuna sem
„premium“ vöru og vonast hann til
að það sama verði hægt að gera við
laxinn. „Að framleiða vöru í þessum
gæðaflokki greiðir okkur leið að
kröfuhörðustu kaupendum og t.d.
stutt síðan Matorka gerði samning
um sölu á bleikju til veitingastaða-
keðjunnar Nobu, sem meistarakokk-
urinn Nobu Matsuhisha rekur í sam-
starfi við Robert De Niro og fleiri
stjörnur.“
Ljósmynd/Matorka - Óli Haukur Mýrdal
Fiskeldi Matorku getur framleitt um 1.500 tonn árlega og ætlunin að tvöfalda framleiðslugetuna. Meðal eigenda er hollenski sjóðurinn Aqua Spark
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Árni Páll Einarsson segir áríðandi að bæta við laxeldi, svo að fyrirtækið eigi
ekki allt sitt undir einni tegund, bleikjunni. Laxeldi á landi hefur vissa kosti.
Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
Matorka sækir á mark-
aðinn fyrir hágæða eldisfisk
og hefur m.a. samið við
bandarísku veitingastaða-
keðjuna Nobu. Bráðum
bætist laxeldi við til að
renna fleiri stoðum undir
reksturinn.
Fundu kjöraðstæður á Reykjanesi
Bleikja er eftirsótt hráefni og
kaupendurnir einkum fínni veit-
ingastaðir og betri fiskbúðir. Eru
viðskiptavinir Matorku aðallega í
Kanada, Bandaríkjunum, Vestur-
Evrópu og Dúbaí.
Árni segir það há bleikjunni að
framboðið er takmarkað og veld-
ur það því að erfitt er að stækka
markaðinn. „Það myndi þurfa
mjög stóra aðila með mikla fram-
leiðslugetu til að stækka mark-
aðinn fyrir bleikju. Stóru mat-
vöruverslanakeðjurnar myndu
þurfa á miklu og stöðugu fram-
boði að halda og væru ekki hrifnar
af að bjóða neytendum upp á fisk-
tegund sem gæti selst upp á
augabragði. Verður að ná upp
ákveðnu framleiðslustigi til þess
að stærstu dreifingaraðilar geti
farið að nota þessa vöru.“
Snúið að stækka
bleikjumarkaðinn