Morgunblaðið - 27.06.2018, Qupperneq 19

19
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 27. JÚNÍ 2018
Hljómskálagarðurinn Sýnt var frá leik Íslands og Króatíu í garðinum í
gær. Starfsmaður gerði almenningssalernið klárt fyrir gestina.
Kristinn Magnússon
Víða um heim
hrannast óveðursskýin
upp. Breytingar verða
sífellt örari. Atburðir
öðrum megin á hnett-
inum hafa beinar af-
leiðingar hinum meg-
in. Þá er gott að vita
að norræn samvinna
stendur styrk. Ekki er
annað hægt en hrífast
af árangri Íslands á
heimsmeistaramótinu í knatt-
spyrnu. Ég vil taka það fram að níu
leikmenn í landsliðinu hafa spilað í
Svíþjóð og er velgengni liðsins einn-
ig fagnaðarefni fyrir okkur Svía. Í
ár er haldið upp á hundrað ára full-
veldisafmæli Íslands og það gleður
mig að fá tækifæri til að heimsækja
landið í boði Guðlaugs Þórs Þórð-
arsonar utanríkisráðherra.
Ég vil byggja áfram á því trausti
og þeim gagnkvæma áhuga sem
skapaðist þegar Guðni Th.
Jóhannesson forseti heimsótti Sví-
þjóð í janúar. Heimsóknin var
mikilvægt tákn og vegvísir að því
hvernig hin nánu tengsl Íslands og
Svíþjóðar geta eflst og þróast.
Viðskipti og fjárfestingar á milli
landa okkar eru dæmi um hvernig
við eflum tengslin. Í dag tek ég þátt
í að vígja nýstárlega jarðvarma-
orkuveitu á Flúðum, sem er sam-
starfsverkefni sænska fyrirtækisins
Climeon og Varmaorku á Íslandi.
Orkuverið er afsprengi stærsta við-
skiptasamnings Svía á Íslandi um
árabil, andvirði 300 milljóna
sænskra króna. Verslanakeðjan
H&M opnaði tvær fyrstu verslanir
sínar á Íslandi í fyrra
og íslensk fyrirtæki
eru líka starfandi í Sví-
þjóð, nefna má Adv-
ania, Össur og Serr-
ano.
Vígsla jarðvarma-
orkuveitunnar á Flúð-
um er einnig sönnun
þess að við erum á
sömu metnaðarfullu
leiðinni hvað loftslags-
markmið varðar. Ís-
land hefur sett sér það
markmið að verða kol-
efnisjafnað árið 2040. Um síðustu
áramót tóku gildi lög í Svíþjóð sem
hafa að markmiði að landið verði
hætt að losa gróðurhúsaloftteg-
undir umfram jöfnun út í andrúms-
loftið árið 2045.
Þann 29. maí sl. ályktuðu ráð-
herrar húsnæðismála á Norður-
löndum um sameiginlega yfirlýs-
ingu sem hefur það að markmiði að
samræma byggingareglugerðir og
samstarf yfirvalda á Norður-
löndum. Eitt takmarkið er að
minnka losun gróðurhúsaloft-
tegunda. Því markmiði verður til
dæmis náð með því að nota í ríkari
mæli umhverfisvæn efni á borð við
timbur. Vonir standa til þess að
þetta auki samvinnu landanna og
leiði til gagnkvæmra fjárfestinga í
byggingariðnaði.
Á viðsjárverðum tímum þegar
heimsskipulagi er storkað er mikil-
vægt að Svíþjóð og Ísland, sem eru
lítil lönd sem reiða sig á utanríkis-
verslun, stuðli að frjálsum við-
skiptum, traustum alþjóðlegum
reglum og virkum evrópskum innri
markaði.
Vegna þessa ættu Ísland og Sví-
þjóð að efla samvinnu sín á milli og
nýta sér styrk sinn og aðild að hlið-
stæðum en gagnvirkum alþjóð-
legum samstarfsverkefnum, Ísland
sem aðili að Evrópska efnahags-
svæðinu (EES) og Svíþjóð sem aðili
að Evrópusambandinu. Málið snýst
ekki eingöngu um viðskipti. Það
snýst um sameiginlegar skuldbind-
ingar er varða sameiginlega hags-
muni og áskoranir okkar Evrópu-
búa. Ég mun af miklum áhuga
reyna að skynja hvaða augum Ís-
lendingar líta Brexit og kynna mér
viðhorfin gagnvart EFTA.
Á næsta ári flyst formennska
fjölda svæðisbundinna samstarfs-
verkefna frá Svíum til Íslendinga,
meðal annars formennska í Nor-
rænu ráðherranefndinni. Ég fagna
því að forgangsverkefnum Svía
verði fram haldið af Íslendingum,
ekki síst þróun 5G og tölvuvæð-
ingar. Að vera Norðurlandabúi er
hluti af sjálfsmynd okkar, en þá
sjálfsmynd þurfum við að verja og
styðja við. Það getum við gert í
dagsins önn með því að vinna sam-
an og læra hvert af öðru.
Eftir Ann
Linde » Í dag tek ég þátt
í að vígja nýstárlega
jarðvarmaorkuveitu
á Flúðum sem er
samstarfsverkefni
sænska fyrirtækisins
Climeon og Varmaorku
á Íslandi.
Ann Linde
Höfundur er Evrópu- og
viðskiptaráðherra Svíþjóðar.
Tengsl Íslands og
Svíþjóðar styrkjast
Venesúela átti að
verða draumaríkið –
landið þar sem enn
einu sinni átti að gera
tilraun með sósíalisma.
Margir vinstrimenn á
Vesturlöndum fylgdust
spenntir með enda ekki
öll von úti með að loks-
ins tækist að hrinda
marxískri hug-
myndafræði í fram-
kvæmd með „réttum“ hætti. Hugo
Chavez varð eftirlæti marga
menntamanna í Evrópu og Banda-
ríkjunum. Á Íslandi töldu sumir að
byltingarstjórnarskráin hans væri
uppskrift að nýrri stjórnarskrá fyrir
Íslendinga.
En draumaríki sósíalisma hefur
snúist upp í andhverfu sína. Á hverj-
um degi lifir almenningur efnahags-
lega og pólitíska martröð. Sæluríkið
varð aldrei. Fyrirheit marxista voru
minna virði en loforð kölska um
himnaríki í logum helvítis.
Venesúela er í rúst – efnahagslega
og pólitískt. Samfélagslegir innviðir
hafa verið brotnir niður. Mannrétt-
indi eru fótum troðin og hundruð
þúsunda hafa flúið land. Nicolás
Maduro, lærisveinn og eftirmaður
Chavez á forsetastóli, heldur hins
vegar ótrauður áfram við að breyta
auðugasta landi Suður-Ameríku í
það fátækasta.
Pyntingar, morð og
pólitískir fangar
Íbúar Venesúela eru ekki kjánar.
Þeir hafa áttað sig á að sæluríkið
sem lofað var kemur aldrei. Þegar
gagnrýnendur stjórnvalda benda á
staðreyndir er þaggað niður í þeim –
dagblöðum og ljósvakamiðlum er
lokað. Mótmælendur eru handteknir
og jafnvel teknir af lífi.
Human Rights Watch telur að yfir
340 pólitískir fangar
séu í fangelsum lands-
ins. Frá apríl til nóv-
ember á síðasta ári
voru a.m.k. 5.400 hand-
teknir vegna mótmæla.
Mannréttindaráð Sam-
einuðu þjóðanna heldur
því fram í nýrri skýrslu
að sannanir séu fyrir
því að vígasveitir
stjórnvalda hafi myrt
hundruð óbreyttra
borgara á undan-
förnum árum. Amnesty
International hefur greint frá pynt-
ingum og skipulegum ofsóknum
gegn stjórnarandstæðingum og bar-
áttufólki mannréttinda.
Dómskerfið hefur verið eyðilagt.
Hæstiréttur er skipaður strengja-
brúðum stjórnvalda, sem opin-
berlega hafa hafnað hugmyndum um
þrískiptingu ríkisvaldsins og sjálf-
stæði dómstóla. Dómarar hafa
strengt þess heit að tryggja fram-
gang pólitískrar stefnu stjórnvalda.
Eftir að stjórnarandstæðingar náðu
meirihluta á þjóðþinginu í janúar
2016 hefur hæstiréttur dæmt nær
allar lagasetningar ólögmætar og
gert löggjafarvald þingsins óvirkt.
Tilraunaland sósíalista
Venesúela er enn eitt tilraunaland
sósíalismans þar sem lögmál efna-
hagslífsins eru tekin úr sambandi og
miðstýring innleidd. Fyrirtæki þjóð-
nýtt og byltingarstjórnarskrá inn-
leidd. Í grein sem birtist í Þjóð-
málum vorið 2016 segir Sigurður
Már Jónsson að Hugo Chavez (sem
lést árið 2013) hafi verið sérstaklega
stoltur af stjórnarskrárbreyting-
unum sem gerðar voru árið 1999.
Hann bar iðulega á sér litla vasabók
með stjórnarskránni og vitnaði til
hennar öllum stundum:
„Við gerð hennar [stjórnarskrár-
innar] naut Chavez aðstoðar klass-
ískra marxista eins og ítalska komm-
únistans Antonio Negri (f. 1933) sem
boðar að kenningar um byltingu og
mannlegar framfarir þurfi ekki að
vera draumórar einir. Þess má geta
að Antonio Negri kom til Íslands
sumarið 2009 og hélt fyrirlestur í
Háskóla Íslands. Þar kenndi hann
meðal annars að séreignarfyr-
irkomulag kapítalismans falli mun
verr að hugverkum nútímans en efn-
isverkum og það ættu kommúnistar
að geta nýtt sér til að fella auðvald-
ið.“
Skrif Sigurðar Más eru merkileg
þegar aðförin að íslensku stjórnar-
skránni er höfð í huga. Síðar í Þjóð-
málagreininni segir hann:
„Marxistar um allan heim hafa
sótt visku til þeirra og hafa reynt að
þróa einhverskonar vísi að því sem
mætti hugsanlega kalla póstmódern-
ískur marxismi. Ekki skiptir síður
máli tilraun Negri til að þróa
stjórnarskrárvald (e. constituent po-
wer) sem meðal annars fól í sér að
stjórnlagaþing (constituent eða con-
stitutional assembly) setti slíka skrá.
Þegar Chavez setti upp slíkt stjórn-
lagaþing til að setja nýja stjórnar-
skrá þá voru 125 fulltrúar af 131 úr
hans eigin flokki. Stjórnarandstaðan
átti aðeins 6 fulltrúa.“
Heilbrigðiskerfið hrunið
Líkt og efnahagurinn hefur heil-
brigðis- og velferðarkerfið hrunið.
Samkvæmt upplýsingum Human
Rights Watch fjölgaði malaríutil-
fellum um 76% milli 2015 og 2016.
Ástandið hefur haldið áfram að
versna og glímt er við barnaveiki og
aðra hættulega sjúkdóma. Ung-
barnadauði hefur aukist um 30% og
dauðsföllum sængurkvenna hefur
fjölgað um 65%. Alvarleg vannæring
barna undir fimm ára aldri jókst úr
10,2% í 14,5% milli febrúar og sept-
ember á síðasta ári. Allt að 2,6 millj-
ónir barna hafa ekki verið bólusett.
The Economist greinir frá því að
mislingar hafi skotið aftur upp koll-
inum og borist hafi tilkynningar um
mænusótt.
Amnesty International hefur
greint frá því að skortur á nauðsyn-
legum lyfjum sé 80-90%. Helmingur
sjúkrahúsa er óstarfhæfur og heil-
brigðisstarfsmönnum hefur fækkað
um 50%. Þrátt fyrir þetta þverneita
stjórnvöld að glímt sé við skort á lyfj-
um og mat. Og þar sem neyðin er
engin er allri erlendri neyðaraðstoð
hafnað.
Mikill skortur er á helstu nauð-
synjum í Venesúela. Gjaldmiðill rík-
isins er verðlaus, þrátt fyrir að ríkið
sitji á einhverjum mestu olíuauð-
lindum heimsins. Alþjóða gjaldeyr-
issjóðurinn telur að verðbólga verði
um 14.000% á þessu ári og verg
landsframleiðsla dragist saman um
15%. Á síðustu árum hefur efnahags-
lífið verið í stöðugum samdrætti.
Samkvæmt eymdarvísitölunni
(verðbólga + atvinnuleysi) er staða
almennings hvergi verri í heiminum
en í Venesúela – raunar miklu verri
en í nokkru öðru landi. Vísitalan, sem
bandaríski hagfræðingurinn Arthur
Okun setti saman, gefur vísbendingu
um ástand þjóða ekki síst þegar tek-
ist er á við mikla efnahagslega erfið-
leika.
Alþjóðlegar hjálparstofnanir telja
að yfir 1,5 milljónir manns hafi flúið
Venesúela til Kólumbíu og annarra
nágrannaríkja á síðustu fjórum
árum. Sérfræðingar halda því fram
að 30-40 þúsund manns taki til fót-
anna á hverjum degi og leggi á flótta.
Margar ófrískar konur standa
frammi fyrir þeim eina kosti að yfir-
gefa heimalandið og leita læknis-
aðstoðar í Kólumbíu.
Frá auðlegð til eymdar
Þannig er komið fyrir þjóð sem
eitt sinn bar höfuð hátt meðal þjóða.
Í könnum sem Chicago-háskóli gerði
árið 2006 var þjóðarstolt hvergi
meira í heiminum en í Venesúela. En
stoltið hverfur þegar óttinn hefur
tekið yfirhöndina, barist er við hung-
ur og eymd.
Þegar sósíalistum mistekst – og
þeim hefur alltaf mistekist – herða
þeir tökin en slaka ekki á klónni. Það
kemur ekki til greina að virkja einka-
framtakið og virða eignarréttinn, til
að ná efnahagslegri heilsu og bæta
þannig lífskjör almennings. Harkan
verður aðeins meiri. Miðstýringin er
aukin og loks er talið nauðsynlegt að
grípa til ofbeldis – pyntinga, morða
og hótana. Í kjölfarið fylgir skortur,
hungur og eymd – í gömlu Sovétríkj-
unum, Norður-Kóreu, Kína og nú
síðast í Venesúela. Listinn yfir lönd-
in er því miður langur.
Samkvæmt Svartbók kommún-
ismans (sem fyrst kom út á frönsku
árið 1997 og á íslensku árið 2009)
féllu hátt í eitt hundrað milljón
manna á tuttugustu öld af völdum
kommúnismans. Stór hluti fórnar-
lambanna féll í hungursneyðum sem
voru afleiðing harðstjórnar, miðstýr-
ingar og afnáms eignarréttarins.
Enginn veit hversu mörg fórnar-
lömb sósíalismans í Venesúela verða.
Auðugasta landi Suður-Ameríku hef-
ur verið umbreytt í nafni sósíalism-
ans í ríki eymdarinnar. Enn einu
sinni hefur komið í ljós að auðlegð
sem náttúran hefur gefið er engin
trygging gegn ofríki, ofbeldi, fátækt
og hungri.
Martröð í sæluríki sósíalista
Eftir Óla Björn
Kárason »Enginn veit hversu
mörg fórnarlömb
sósíalismans í Vene-
súela verða. Auðugasta
landi Suður-Ameríku
var umbreytt í nafni
sósíalismans í ríki
eymdarinnar.
Óli Björn Kárason
Höfundur er þingmaður
Sjálfstæðisflokksins.