Morgunblaðið - 27.07.2018, Qupperneq 13

13
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 27. JÚLÍ 2018
Laugavegi 178 | 105 Reykjavík | sími 551 3366 | www.misty.is | Opið kl. 10-18 virka daga
Misty
Toppur 6.990 kr.
Buxur 4.850 kr.
Slæða
6.990 kr.
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Dómsmálaráðherra hefur samþykkt
135 beiðnir útlendra aðila um leyfi til
að eignast fasteign á Íslandi frá árinu
2008 þar til nú. Þrjár bíða afgreiðslu.
Morgunblaðið óskaði eftir upplýs-
ingum frá dómsmálaráðuneytinu um
ýmislegt varðandi undanþágur frá
skilyrðum laga um eignarrétt og af-
notarétt fasteigna (19/1966).
Frá árinu 2010 og þar til nú bárust
138 undanþágubeiðnir. Upplýsingar
um heildarfjölda beiðna árin 2008 og
2009 voru ekki tiltækar en þau ár voru
alls sjö beiðnir samþykktar. Athygli
vekur að frá 2008 til 2011 voru sam-
þykktar innan við tíu undanþágu-
beiðnir á hverju ári. Frá 2012 til 2015
barst á annan tug undanþágubeiðna
hvert ár og árin 2016 og 2017 voru þær
á þriðja tug hvort ár. Þegar þetta ár er
rúmlega hálfnað eru undanþágubeiðn-
irnar orðnar 15 talsins og hafa 12 verið
samþykktar.
Umsækjendur á fyrrnefndu tímabili
voru af 20 þjóðernum úr öllum álfum.
Langflestar umsóknir eða 91 komu frá
Bandaríkjunum.
Sérstakar reglur um EES-fólk
Ráðuneytið bendir á að í lögum um
eignarrétt og afnotarétt fasteigna sé
að finna reglur um hverjir megi eiga
fasteignir á Íslandi. „Þeir sem ekki
falla undir þá skilgreiningu geta óskað
leyfis dómsmálaráðherra til að eignast
fasteign á Íslandi. Sérstakar reglur
gilda um EES-borgara, en þeir þurfa
ekki leyfi ráðherra. Sjá reglugerð um
rétt útlendinga, sem falla undir samn-
inginn um Evrópska efnahagssvæðið
eða stofnsamning Fríverslunarsam-
taka Evrópu, til að öðlast eignarrétt
eða afnotarétt yfir fasteignum nr. 702/
2002.“
Nefnd sem þáverandi innanrík-
isráðherra skipaði skilaði tillögum að
breytingum á framangreindum lögum
í maí 2014. Samkvæmt tillögum
nefndarinnar áttu engar eða óveru-
lega takmarkanir að vera á heimild er-
lendra aðila utan EES-svæðisins til að
eiga eða leigja húsnæði hér sem væri
á leigulóð. Þeir ættu að geta öðlast
rétt til þess á grundvelli sömu reglna
og íslenskir aðilar. Þeir ættu því ekki
að þurfa til þess sérstakt leyfi. Þó
mætti setja skorður á fjölda þeirra
fasteigna sem sami aðili eða tengdir
aðilar gætu eignast til að raska ekki
jafnvægi á húsnæðismarkaði.
Takmarkanir utan þéttbýlis
Nefndin taldi að afnotaréttur að
landi innan skipulagðs þéttbýlis ætti
að vera án takmarkana. Eignarrétt að
landi innan skipulagðs þéttbýlis ætti
hins vegar að takmarka við 5-10 hekt-
ara.
„Nefndin lagði til að takmarkanir
ættu að vera á eignar- og afnotarétti
erlendra aðila að landi utan skipu-
lagðs þéttbýlis. Heimildir til að kaupa
land til að halda heimili eða sem frí-
stundahús ættu að miðast við einn
hektara og einungis eina lóð fyrir
hvern aðila eða tengda aðila. Heim-
ildir erlendra lögaðila til að eignast
land til beinnar notkunar í atvinnu-
starfsemi ættu að miðast við 5-10
hektara, eina lóð fyrir hvern aðila eða
tengda aðila, og að land væri neðan
hálendislínu. Afnotaréttur af húsnæði
og landi til notkunar í atvinnu-
starfsemi væri óháð stærð og fjölda
lóða en leigutíminn gæti verið bund-
inn við 10 ára hámarkstíma,“ segir
m.a. í svari ráðuneytisins.
Fyrrnefndar tillögur nefndarinnar
miðuðust við að erlendir aðilar utan
EES-svæðisins ættu rétt á að eignast
fasteignir án leyfis frá ráðherra ef
skilyrðin væru uppfyllt. Nefndin lagði
til að ráðherra gæti veitt undanþágur
frá þessum reglum í vissum tilvikum.
Ráðherra gæti þannig veitt heimild til
eignar eða afnota af landi sem væri
allt að 25 hektarar. Ef um sérstaka at-
vinnuuppbyggingu væri að ræða á til-
teknum svæðum mætti leyfa afnota-
rétt af stærra landsvæði.
Nefndin lagði ekki til neinar breyt-
ingar varðandi rétt EES-borgara til
eignar- eða afnotaréttar af fast-
eignum. Nefndin fékk lögfræðiálit
tveggja lögmanna til að skýra rétt
EES-borgara og skoða hvaða heim-
ildir væru til takmörkunar á rétti
þeirra til að eiga hér fasteign. „Nið-
urstaða álitsins var að EES- borgarar
ættu sjálfstæðan rétt til að kaupa fast-
eignir á Íslandi á grundvelli EES-
samningsins. Takmarkanir á þeim
rétti gætu verið byggðar á sjón-
armiðum um skipulag tiltekinna
svæða, landbúnað og rekstur á til-
teknum bújörðum, stefnu stjórnvalda
um að búið skuli á tilteknum svæðum
árið um kring eða umhverfisvernd og
vernd sérstakra menningarsvæða.
Slíkar takmarkanir yrðu þó að eiga
við um íslenska ríkisborgara líka.“
Viðmiðunarreglur gilda
Dómsmálaráðuneytið hefur sett
fram viðmiðunarreglur, á grundvelli
tillagna fyrrnefndrar skýrslu, og er
byggt á þeim þegar metið er hvort
veita eigi aðila utan EES-svæðisins
leyfi til eignar eða afnota af fasteign á
Íslandi. Reglurnar eru birtar á heima-
síðu ráðuneytisins. Leyfi ráðuneyt-
isins byggist á því að umsækjandi
uppfylli þau skilyrði sem sett eru í við-
miðunarreglunum. Nánar má lesa um
fasteignaréttindi útlendinga á þessari
slóð: https://www.stjornarradid.is/
verkefni/utlendingar/fasteignarett-
indi-utlendinga/
Spurningar Morgunblaðsins til dómsmálaráðuneytisins
2018 15 umsóknir hafa borist það sem af er árinu. Þrjár bíða afgreiðslu m.a. vegna þess að
gögn vantar. Samþykktar hafa verið 12 umsóknir,
þar af ein vegna frístundahúss (eignarlóð) og 11
vegna íbúða/húsa á leigulóð í þéttbýli.
Þjóðerni
Kanada (2), Bret-
land (búseta utan EES)
(2), Bandaríkin (8)
2017 22 umsóknir bárust. Samþykkt var 21umsókn, þar af fjórar vegna frístundahúsa
(þrjár á eignarlóð og ein á leigulóð), ein vegna
jarðarskika (25% af 3,8 ha.), tvær vegna lands
(báðar 25 ha) utan skipulagðs þéttbýlis og 14
vegna íbúða/húsa á leigulóð í þéttbýli. Einni um-
sókn var synjað, kaup á 50% hlut í 1.500 ha. lands.
Þjóðerni
Nýja Sjáland,
Kanada, Malasía,
Singapúr, Ástralía,
Bandaríkin (16).
2016 26 umsóknir bárust. Samþykktar voru 23umsóknir þar af ein vegna frístundahúss
á leigulóð, ein vegna frístundahúss á eignarlóð
sem var undir 1 ha. að stærð og 21 vegna íbúða/
húsa á leigulóð í þéttbýli. Þremur umsóknum var
synjað þ.e. beiðni um kaup á 211 ha. jörð, 50 ha.
jörð og beiðni um kaup á 12,9 ha. spildu úr jörð.
Þjóðerni
Singapúr (2), Nýja
Sjáland, Frakkland,
Hvíta Rússland,
Taíland (2),
Bandaríkin (19)
2015 18 umsóknir bárust. Allarvoru samþykktar. Tvær
vegna frístundahúsa á leigu-
lóðum og 16 umsóknir vegna
íbúða/húsa á leigulóð í þéttbýli.
Þjóðerni
Brasilía, Ástralía, Mexíkó,
Indónesía, Kanada (2), Bandarík-
in (9), Bretland (búseta utan EES) (3)
2014 12 umsóknir bárust. Samþykktar voru 11umsóknir. Ein vegna frístundahúss undir 1
ha. að stærð, ein vegna leigu á jörð fyrir atvinnu-
rekstur 158 ha og níu vegna íbúða/húsa á leigulóð í
þéttbýli. Einni umsókn um 16 ha. úr jörð var hafnað.
Þjóðerni
Kína,
Bandaríkin (11)
2013 15 umsóknir bárust. Allar voru samþykktar. Ein vegna sumar-
bústaðalands (eignarlóð) undir 1 ha.
að stærð og 14 umsóknir voru vegna
íbúða/húsa á leigulóð í þéttbýli.
Þjóðerni
Mexíkó, Kína, Nýja Sjáland,
Bretland (búseta utan EES),
Kanada, Bandaríkin (10)
2012 17 umsóknir bárust. Allar um-sóknir samþykktar. Ein vegna
sumarbústaðalands og 15 vegna
íbúða/húsa á leigulóð í þéttbýli.
Þjóðerni
Úganda, Kanada (2), Nígería,
Rússland (2), Bandaríkin (10),
vantar uppl. um eina umsókn
2011 8 umsóknir bárust. Samþykktar voru 7umsóknir vegna íbúða/húsa á leigu-
lóð í þéttbýli. Einni umsókn var hafnað,
72,19% hlutdeild í 30.639 ha. jörð.
Þjóðerni:
Kína (2), Ísrael,
Malasía, Japan, Rúss-
land, Bandaríkin (2)
2010 5 umsóknir bárust. Samþykktar voru 4umsóknir vegna íbúða/húsa á leigu-
lóð í þéttbýli. Einni umsókn vegna íbúða/
húsa á leigulóð í þéttbýli var hafnað.
Þjóðerni
Kína, Úganda, Banda-
ríkin (2), Óvissa í einu tilviki
2009 Ekki tiltækar upplýsingar um hvað margar
umsóknir bárust. Samþykktar voru 3 umsóknir
vegna íbúða/hús á leigulóð í þéttbýli.
Þjóðerni
Kína, Bandaríkin (2)
2008 Ekki tiltækar upplýsingar um hvað margar um-
sóknir bárust. Samþykktar voru 4 umsóknir,
tvær vegna íbúða/húsa á leigulóð í þéttbýli, ein
vegna vatnsréttinda (borhola í Heiðmörk) og
ein lóð í Ölfusi.
Þjóðerni
Bretland (Eyjan Mön),
Argentína, Banda-
ríkin (2)
1. Hve margar undanþágur frá lögum
19/1996 hefur ráðuneytið veitt frá 1.
janúar 2008 til dagsins í dag, eða til loka
árs 2017 ef það er auðveldara?
2. Hvað margar undanþágur vörðuðu
kaup útlendinga á fasteignum utan
skipulagðs þéttbýlis (bújarða og landar-
eigna) á fyrrnefndu tímabili?
3. Er hægt að fá sundurliðun á því hvers
konar eignir var um að ræða, t.d. frí-
stundahús, bújarðir og aðrar fasteignir?
4. Er hægt að upplýsa um þjóðerni þeirra
sem undanþágur fengu og hve margir
voru af hverju þjóðerni?
Svör dómsmálaráðuneytisins
Stígandi fjöldi
undanþágubeiðna
 Dómsmálaráðherra hefur samþykkt 135 beiðnir útlend-
inga um leyfi til fasteignakaupa frá 2008  EES-borgarar
þurfa ekki leyfi  Umsækjendur voru af 20 þjóðernum
Morgunblaðið/Eggert
Fasteignakaup Erlendir aðilar sækja í auknum mæli um leyfi til að kaupa
fasteignir hér á landi. EES-borgarar þurfa ekki að sækja um slíkt leyfi.
Jarðarkaup á Íslandi