Morgunblaðið - 27.07.2018, Qupperneq 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 27. JÚLÍ 2018
Það er ekki bitið úr nálinni með aðkomu RÚV að
HM. Nú eru talin áhöld um hvort rétt hafi verið
staðið að kynningu á viðburðinum og hvort leyfi-
legt hafi verið að nota þjóðsönginn í því skyni.
RÚV svarar því m.a. til að eitt aðaðlmarkmið
stofnunarinnar sé að „þjappa þjóðinni saman“.
Göfugt markmið en ég hélt að það væri síst til
vinsælda fallið nú að hampa um of þjóðernissjón-
armiðum. Ef RÚV vill þjappa þjóðinni saman svo
menn geti tjáð sig við næsta mann á biðstofum
og í strætisvagninum, þá ættu þeir að sýna okk-
ur götutæmingarþætti á borð við Derrik eða
Húsið á sléttunni. Ég á auðvitað við nýtt efni sem hefði sömu áhrif og þessir
þættir höfðu.
Því miður hefur tæknin séð til þess að þetta er óraunhæf nostalgía, hver og
einn getur horft á það sem honum sýnist og óvíst að jafnvel hjón deili sama
sjónvarpsefni. Þau geti því orðið að finna sér annað koddahjal.
Það var þó einn í blaðinu um daginn að vestan, sem sá ástæðu til að þakka
útsendingar HM. Það er altént eitthvað.
Sunnlendingur.
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12 velvakandi@mbl.is
Meiri pirringur
Gæðastundir? Þjappaði
þjóðin sér saman fyrir
framan skjáinn til að
horfa á fótbolta?
Í Fréttablaðinu hinn
9. júlí sl. birtust tvær
greinar er varða kjara-
mál. Önnur eftir Guð-
mund Steingrímsson
um traust og tor-
tryggni og hin eftir
Gunnar Helgason um
kjaramál heilbrigðis-
stétta.
Það er alveg rétt
sem fram kemur hjá
Gunnari að Bjarni Benediktsson
fjármálaráðherra gat þess í frétta-
tíma Stöðvar 2 að komið væri upp
neyðarástand vegna stöðu samn-
inga við ljósmæður. Allt komið stál
í stál. Já, en hvað er þá til ráða?
Rétt er að skoða aðeins hver sé
hinn raunverulegi bölvaldur í þess-
um málum. Jú, bölvaldurinn er efa-
lítið kjararáð sem var lagt niður á
síðustu dögum Alþingis í vor. Sem
dæmi um ákvarðanir kjararáðs sem
giltu frá 1. nóvember 2016 og fyllir
sjö A4-síður. Þessar hækkanir
nema nærri 45% og eru sem hér
segir: Laun forseta Íslands skulu
vera 2.985.000 krónur á mánuði.
Þingfararkaup skal vera 1.101.194
krónur á mánuði. Laun forsætisráð-
herra að meðtöldu þingfararkaupi
skulu vera 1.826.273 krónur á mán-
uði. Já, og undir þetta skrifa kjar-
aráðsmennirnir Jónas Þór Guð-
mundsson, Hulda Árnadóttir, Óskar
Bergsson, Svanhildur Kaaber, Vil-
hjálmur H. Vilhjálmsson. En þrátt
fyrir það að búið sé að leggja kjar-
aráð niður kemur fram í hádeg-
isfréttum í dag, 12. júlí, að laun til
þessa opinbera aðals hafi hækkað
einu prósenti meira en laun á al-
mennum vinnumarkaði á sama
tíma.
Já, það er einmitt þetta sem lýsir
siðleysinu sem viðgengst í þjóð-
félaginu hvað best og að það séu af-
settir þrælar Mammons sem
stjórna hér enn, ekki virkt lýðræði.
Það voru einmitt þessar ákvarðanir
kjararáðs sem eyðilögðu alla mögu-
leika til að nýta efnahagsleg stöðu-
leikatímabil til að byggja upp raun-
verulega kaupmáttar
aukningu. Stöðugleiki
og ráðdeild í fjár-
málum ríkissjóðs hef-
ur tekið gífurlegum
breytingum í tíð
Bjarna Benedikts-
sonar sem ráðherra.
Ekki þarf lengur að
greiða milljóna tugi í
vexti af lánum rík-
issjóðs eins og áður
var. Það má því segja
að ráðuneytið sé sjálf-
bært, þar sem það á
fyrir útgjöldum af eigin fé.
En þó að búið sé að leggja kjara-
ráð niður, þá stöndum við eftir með
þá bölvun sem það olli með öllum
þeim ákvörðunum sem það tók. Og
ekkert leiðrétt vegna þessara arfa-
vitlausu ákvarðana sem kjararáðið
tók. Það mætti halda að kjararáðs-
meðlimirnir, sem allir eru opinberir
starfsmenn, hafi haldið að þeirra
hlutverk væri aðeins að vernda sín
eigin kjör. En svo er ekki, því hér
er verið að fjalla um ráðstöf-
unartekjur til að reka öll útgjöld
þjóðarinnar. Og það er af og frá að
yfirgnæfandi meirihluti þjóð-
arinnar, það er þeir sem eru á al-
mennum vinnumarkaði að við-
bættum öllum eldri borgurum og
öryrkjum, fái ekkert um þetta
háttalag kjararáðs að segja. Mér er
gjörsamlega fyrirmunað að sjá
hvernig slíkt getur samrýmst
stjórnarskrá landsins. Þar sem op-
inberir starfsmenn eru langt innan
við 10% þjóðarinnar og að þeir ráði
öllu. Nei, slík framkvæmd stenst
aldrei í lýðræðisþjóðfélagi, enda er
hún gjörsamlega siðlaus.
Vandinn sem þjóðin stendur
frammi fyrir er ekki fjárhagsvandi.
Eins og að framan segir er fjár-
málaráðuneytið nánast sjálfbært,
þökk sé þér, Bjarni. En hinsvegar
er siðferðisvandinn sem kjararáðið
skilur eftir sig gífurlegur og vand-
séð hvernig hægt er að snúa ofan af
honum. En ég ætla þó að leyfa mér
að koma með tillögu um að Alþingi
verði kallað saman til þess eins að
lækka laun allra þingmanna, ráð-
herra og annarra embættismanna
um 15% því það eru þessar hækk-
anir kjararáðs sem yfirfylltu mæl-
inn og gerðu allt vitlaust.
Verði þetta ekki gert tel ég víst
að hér hefjist illviðráðanlegt höfr-
ungahlaup einstakra verkalýðs-
félaga. Verkalýðslöggjöfin er einnig
alltof rúm og henni þyrfti að breyta
þannig að ekki sé hægt að stofna
nánast ótakmarkaðan fjölda félaga
innan sömu atvinnugreinar. Best
væri að öll félög innan sömu at-
vinnugreinar yrðu í einu og sama
landsfélaginu. Með slíkri breytingu
verður öll kjarasamningagerð bæði
einfaldari og markvissari. En fyrst
verður að lækka öll laun opinberra
starfsmanna frá 1. nóvember 2016.
En það var einmitt þá sem Kjara-
ráðið hækkaði laun forseta Íslands,
forsætisráðherra og annarra ráð-
herra og þingmanna. Forsetinn gat
þess að hann hefði aldrei óskað eft-
ir þessari hækkun. Það var þessi
arfavitlausa ávörðun kjararáðs sem
enginn kannast við að nokkur hafi
óskað eftir sem fyllti mælinn hjá
þjóðinni. Mér sýnist kjararáðið hafa
ætlað að ná sér í stuðning ríkis-
stjórnarinnar með þessum ákvörð-
unum sínum en það hafi hinsvegar
snúist í höndunum á þeim og flýtt
fyrir því að ráðið var lagt niður á
lokadegi vorþings. Já, og það er
þess vegna sem ég leyfi mér að
koma með þá tillögu að lækka laun
þeirra um 15%.
Ég er þess næsta viss að þessi
leið myndi einnig hafa verulega góð
áhrif á þá hættulegu stöðu sem
uppi er í kjaradeilu ljósmæðra, því
sú deila byggðist einnig á þessum
sömu röngu ákvörðunum kjararáðs
frá 1. nóvember 2016, sem
sprengdu upp allt siðferðisþrek
landsmanna. Vandinn er ekki fjár-
hagslegur heldur fyrst og fremst
siðferðislegur.
Nokkur orð um
kjaramál og siðferði
Eftir Guðjón
Tómasson » Vandinn er ekki
fjárhagslegur
heldur fyrst og fremst
siðferðislegur.
Guðjón Tómasson
Höfundur er eldri borgari.
Fyrir skömmu var
góður drengur fenginn
til þess að setja saman
einkar fagra hljómlist,
sem gjarnan er leikin á
milli dagskrárliða
Ríkisútvarpsins. Þetta
indæla frauð, með
bjöllum, fallegum
hörpum og rafur-
mögnuðum strengja-
leik, getur oft að heyra
á eftir ýmsu úrvarps-
efni, svo sem til aðgreiningar, áður en
haldið er áfram. En dásamlegt og
óviðjafnanlegt er þegar svo hittist á
að við komumst ekki hjá því að hlýða
á þetta dill eins og viðbót við verk
tónskálda. Þannig er t.d. gamall og
góður siður Ríkisútvarpsins á nýárs-
dag, svo dæmi sé tekið, að bregða á
grammófóninn Níundu sinfóníu
Beethovens með því nafni. En strax
og Óðurinn til gleðinnar er á enda
kljáður og skilur hlustandann eftir
sem uppnuminn, kemur Ríkisútvarp-
ið tafarlaust til skjalanna og spilar
tónarununa sína, og bætir um betur í
leiðinni, gæðir meistaraverkið ómiss-
andi heimatilbúnum eftirmála, setur
punktinn fræga yfir i-ið.
Stjórnendur Ríkisútvarpsins munu
hafa tíðkað það í gamla daga að huga
að valdi manna á íslensku máli, fram-
burði þeirra á tungunni, hvort nægi-
lega skýr væri og með íslenskulegri
hrynjandi, hlustað eftir því jafnvel,
hvort viðkunnanlegar væru raddir
þeirra, er ráðnir skyldu að útvarpinu.
Prýðileg hljóðin í gömlu þulunum
voru eins konar mannfélagsstofnanir
Íslands; þjóðarsálin, til sjávar og
sveita, tók undir við þá þakklát og
samsinnandi. Um ungu lesarana hjá
Ríkisútvarpinu núna gildir að þar
verður vart meiri fjöl-
breytni og gætir hennar
þó þá fyrst að ráði, þeg-
ar þeir taka að bera
fram útlensku. Þannig
voru menn þar á bæ full-
komlega sjálfum sér
samkvæmir, þegar þeir
nefndu á dögunum nafn
danska þingforsetans
Píu Kjærsgaard; sögðu
þá nær undan-
tekningarlaust Kjers-
gorD eða jafnvel Kjers-
garD.
Nýlega las Helgi sálugi Hjörvar
kvöldsöguna og mátti þá heyra gott
dæmi um snilld gömlu mannanna,
sem nú hefur að mestu troðist undir
hjólbörðum nýja tímans. Gunnar, afi
minn, Ólafsson ók næturlæknum
Reykjavíkur í áratugi. Honum sagð-
ist svo frá, að meðan Helgi las í út-
varp framhaldssöguna Bör Börson
eftir Johan Falkberget, hefði það
aldrei borið við, að konubarn í bæn-
um yrði svo veikt að kalla þyrfti á
lækninn, aldrei, ekki í eitt einasta
skipti, aldrei nokkurn tíma.
Nú er öldin önnur. Ungt og vel
menntað efnisfólk les í útvarpið.
Gjörsneytt allri sjálfumgleði muldrar
það feimnislega eins og í hálfum
hljóðum, tautandi ofan í bringuna, í
kyndugri tóntegund, með skringi-
legum áherslum, dögum oftar ákaf-
lega fljótmælt og gott ef ekki hálf-
brostinni röddu.
Eftir Gunnar
Björnsson
Gunnar
Björnsson
» Strax og Óðurinn til
gleðinnar er á enda
spilar Ríkisútvarpið
tónarununa sína.
Höfundur er pastor emeritus.
Útvarpið enn
HURÐIR
Tunguháls 10, 110 Reykjavík, sími 567 3440, vagnar@vagnar.is, vagnar.is
• Stuttur afhendingartími
• Hágæða íslensk
framleiðsla
• Val um fjölda lita í
RAL-litakerfinu
• Vindstyrktar hurðir
Bílskúrs- og iðnaðarhurðir
Iðnaðarhurðir
Iðnaðarhurðir með gönguhurð
Bílskúrshurðir
Hurðir í trékarma
Tvískiptar hurðir
Smíðað eftir máli
Fyrsta flokks þjónusta og ráðgjöf