Morgunblaðið - 30.08.2018, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 30. ÁGÚST 2018 13SJÓNARHÓLL
Alvöru bónstöð þar sem bíllinn er
þrifinn að innan sem utan,
allt eftir þínum þörfum.
Frábær þjónusta – vönduð vinnubrögð.
Bæjarlind 2, 201 Kópavogur | SÍMI 577-4700 | bilalindin.is
Bónstöð opin virka daga frá 8-19,
Alþrif verð frá 14.500,- (lítill fólksbíll)
Bónstöð Pantið tíma í síma577 4700
BÓKIN
Öll vitum við hve mikilvægt það er
að hafa góðar vírusvarnir og sterka
eldveggi á heimilis- eða vinnutölv-
unni. Ef óværa bær-
ist í tækið þá væru
dýrmæt gögn í húfi
og skaðinn gæti
hreinlega verið
óbætanlegur.
Færri leiða hug-
ann að því hvort
verja þurfi fleiri
hluti fyrir vírusum
og tölvuárásum.
Hlutanetið (e. int-
ernet of things)
stækkar á ógnar-
hraða og er áætlað
að á bilinu 20-75
milljarðar raftækja af öllum mögu-
legum toga verði nettengd árið 2020.
Ef tölvuþrjótar ráðast á þessi tæki
geta þeir valdið miklu tjóni.
Bandaríski tölvuöryggissérfræð-
ingurinn Bruce Schneier, fræðimað-
ur við Harvard-háskóla, hefur skrif-
að bók um þetta mál: Click Here to
Kill Everybody: Security and Survi-
val in a Hyper-connected World.
Hann bendir á að tæknin sem
hlutanetið byggist á verði sífellt
ódýrari, en nettengd tæki séu oft
ekki vandlega varin gegn árásum.
Yfirleitt er ekki hægt að uppfæra
hugbúnaðinn sem þau nota og alls
ekki snúið fyrir hakk-
ara að brjóta sér leið
inn í tækin.
Og hvað getur
gerst ef tölvuþrjótum
dettur t.d. í hug að
gera árás á allar bif-
reiðir tiltekins bíla-
framleiðanda? Hvað
ef þeir finna leið til að
fikta í stillingum net-
tengdra insúlíndæla?
Raunin er sú að slík-
ar árásir gætu ekki
bara valdið fyrir-
tækjum og atvinnulífi
miklu tjóni, heldur hreinlega kostað
mannslíf.
Schneier segir tímabært að
stjórnvöld gefi þessu gaum og að
kannski þurfi að gera strangari
öryggiskröfur. Hann leggur t.d. til
að það gæti verið ráð að láta mennt-
aða forritara taka ábyrgð á öryggi
forrita rétt eins og arkitektar bera
ábyrgð á að byggingar hrynji ekki til
grunna. ai@mbl.is
Allt er nettengt svo
að allt er í hættu
Hinn 14. júní 2017 samþykkti Alþingi lög nr. 56/2017 um breytingu á lögum um jafna stöðu ogjafnan rétt kvenna og karla, nr. 10/2008, með
síðari breytingum (jafnlaunavottun). Lögin fela það m.a.
í sér að fyrirtæki með fleiri en 25 starfsmenn muni þurfa
skriflega yfirlýsinga vottunaraðila sem veitt er með vott-
unarskírteini, að undangenginni úttekt hans á jafnlauna-
kerfi fyrirtækis eða stofnunar, um að jafnlaunakerfið og
framkvæmd þess uppfylli kröfur staðalsins ÍST 85, sbr.
1. gr. c staðalsins. Markmið laganna er að tryggja að
konum og körlum sé greidd sömu laun fyrir sambærilega
vinnu.
Lagasetning þessi er áhugaverð að ýmsu leyti og vek-
ur margar áleitnar lögfræðilegar
spurningar sem snúa flestar að því
hvort nægjanlega vel hafi verið
vandað til verka þegar lögin voru
sett. Fyrir það fyrsta fela lögin í
sér ákveðið framsal lagasetning-
arvalds þar sem þau skilyrði sem
jafnlaunakerfi fyrirtækja þurfa að
uppfylla koma hvergi fram í lög-
um. Þess í stað er vísað í staðal
sem útgefinn er af Staðlaráði
Íslands en honum er heimilt að
breyta eða taka hann til endur-
skoðunar af ráðinu. Þar með er
Staðalaráði Íslands í raun falið
óheflað vald til þess að ákvarða
efnisinntak laganna.
Tilvísun laganna til staðals frá Staðlaráði Íslands vek-
ur jafnframt spurningar varðandi höfundarrétt að staðl-
inum enda er hann eign Staðalráðsins. Ekkert er fjallað
um þetta í lögunum eða þá hvernig greiðslu fyrir stað-
alinn skuli háttað. Almennt er krafist greiðslu fyrir
staðla Staðlaráðs Íslands enda um félagasamtök að ræða
sem byggja tekjuöflun sína á sölu staðla af þessu tagi.
Jafnframt er athyglisvert að löggjafinn skuli mæla fyrir
um það að einungis einn staðall frá íslenskum aðila skuli
verða nýttur til jafnlaunavottunar þrátt fyrir að fleiri
sambærilegir staðlar séu til staðar innan Evrópska efna-
hagssvæðisins. Samkvæmt 4. gr. EES samningsins, sbr.
lög nr. 2/1993, er hvers konar mismunun á grundvelli
ríkisfangs bönnuð á gildissviði samningsins nema annað
leiði af einstökum ákvæðum hans. Er EES ríkjum því
óheimilt að setja lög þar sem aðilar frá einu ríki hljóta
forgang yfir aðila frá öðrum EES ríkjum.
Lögin um jafnlaunavottun öðluðust gildi hinn 1. janúar
sl. en krafa er gerð um að stærstu fyrirtækin (sem hafa
að jafnaði 250 eða fleiri starfsmenn á ársgrundvelli) hafi
öðlast vottun fyrir árslok. Til þess að hafa öðlast vottun
þarf fyrirtæki sem sagt að hafa fengið staðfestingu frá
vottunaraðila um að jafnlaunakerfi fyrirtækisins uppfylli
kröfur ÍST 85 staðalsins. Hins vegar getur komið upp
ákveðinn ómöguleiki í framkvæmd þessa ákvæðis þar
sem einungis tveir aðilar hafa
hlotið heimild til þess að votta
jafnlaunakerfi á grundvelli
reglugerðar nr. 365/2017. Fyrir-
tæki geta því lent í þeirri stöðu
að hafa innleitt jafnlaunakerfi en
brjóta lögin samt sem áður um
áramótin þar sem þau bíða í röð
eftir því að geta fengið úttekt
vottunaraðila. Heimilt er að beita
þau fyrirtæki sem brjóta gegn
ákvæðum laganna dagsektum.
Eins og staðan er núna geta
fyrirtæki verið í óvissu um það
hvort þau eigi það á hættu að
þurfa að greiða dagsektir eftir
áramót þrátt fyrir að hafa innleitt jafnlaunakerfi. Það
væri þó í andstöðu við markmið laganna að beita slíku
íþyngjandi úrræði gegn fyrirtækjum sem hafa sótt um
vottun frá viðurkenndum aðilum en ekki hlotið hana. Það
er hins vegar heimild fyrir ráðherra í ákvæði til bráða-
birgða með lögunum til þess að lengja frest fyrirtækja
og stofnana til að öðlast vottun eða staðfestingu um allt
að 12 mánuði. Þetta getur ráðherra gert með setningu
reglugerðar. Vegna þess flöskuháls sem myndast hefur
við úttekt jafnlaunakerfa hlýtur að vera rík ástæða fyrir
ráðherra til þess að nýta þessa heimild og koma þar með
í veg fyrir frekari réttaróvissu og óþarfar dagsektir.
Vanhugsuð
jafnlaunavottun
LÖGFRÆÐI
Ari Guðjónsson,
lögmaður og yfirlögfræðingur
Icelandair Group
”
Lagasetning þessi er
áhugaverð að ýmsu
leyti og vekur margar
áleitnar lögfræðilegar
spurningar sem snúa
flestar að því hvort
nægjanlega vel hafi
verið vandað til verka
þegar lögin voru sett.