Þróttur - 16.06.1918, Blaðsíða 7

Þróttur
29
Áhrif íþrótta á líkamann.
(Eftir Dr. med. K. Secher).
----- (Frh.).
Urgangur verður við allan bruna, svo
er því og farið með brunann í lík-
at«a mannsins, þar er helzti úrgangur-
inn — lofttegund sú, er nefnist kol-
sýra. Kolsýrurúmtakið er líkaminn send-
ir frá sér, fer eftir erfiðinu er hann
^rýgir; það stígur mjög með auknu
staríi. Er þetta hlutfall vel þekt með
dýrunum t. d. meðal skorkvikinda. Mæli
hiaður þá kolsýru, er býflugur anda frá
sér í búrunum kemur það í ijós, að
hún eykst 27 sinnum er hópurinn er í
önnum frá því, sem hún var er hópur-
inn var iðjulaus. Á manninum er hlut-
fallið þannig að hann andar frá sér, þá er
hann er iðjulaus 30 met (gr.) af kolsýru
a hverri klukkustund, en við verk 130
®iet á jafnlönguin tima. Kolsýran hefir
Vaxið um hundrað met (gr.) (Þess skal
°g látið liér getið að menn hafa þózt
hnna kolsýru vöxt við eingöngu andlegt
starf, t. d. hugarreikning, og telja að það
stafi af auknu starfi heilafrumlanna). —
Sá er byrjar á líkamsæfingum, mun
hrátt verða þess var, að það eru ekki
vöðvarnir, sem fyrst bila, eins og hann
kannske hefði búist við; en það mun
brált birlast, að hann verður andstuttur
°g móður og honurn finst að hann fái
ekki nægilegt loft. Þar næst kemur
vöðvaþreytan. Liturn nú á af hverju
þetta slafar.
Eg heii nýlega drepið á, að aukið
vöðvastarf væri því valdandi að kol-
sýran ykist, og þar sem lienni er and-
að gegn um lungun reynir nú meira á
þau, en áður. í hvert sinni og líffærið
skilm- sig við lítið af kolsýru minkar
öndunarþörfin, en öfugt er kolsýran
eykst, þá öndum vér djrpra og er það
fil varnar því, að kolsýra safnist fyrir í
hftærinu. Að heilbrigður nraður verður
rnóður af erfiðinu, stafar þá af því að
hann er ekki fær um að anda frá sér
nægilegri kolsýru og mæði hans er mælir
þess hve erfið honum veitist áreynslan.
Vér öndum frá oss kolsýrunni, sem
áður er sagt gegn um lungun. Þau eru
úr smáblöðrum er raðast kringunr kerfi
af heilum pípum, en greinar þess renna
saman í gildari pípur er enda að síð-
ustu i barkanum. Flötur allra þessara
blaðra er mjög stór. Menn telja flöt yfir-
borð líkamans 15000 skorir2 (cm2), þarm-
anna 20000 skorir2 (cm2), en lungn-
anna 400000 skorir2 (cm2).
Líkaminn Iosnar nú á þann lrátt við
kolsýruna að blóðið er streymir gegnum
vöðvana tekur þar í sig kolsýruna og
flyst nú með því til lungnanna og út í
háræðar lungnablaðanna. Hér losnar
blóðið við hana en drekkur í sig súr-
efni, sem er nauðsynlegt fyrir brunann.
Súrefnið hefir komist rneð andardrætt-
inum niður í lungun, sem hluti af and-
rúmsloftinu, er myndast af V6 hluta súr-
efnis, svo litlu af kolsýru og vatnsguf-
urn, og auk þess af lofttegund er nefn-
ist köfnunarefni (nál. andrúmslofts-
ins).
Undir venjulegum kringumstæðum
nolum vér ekki lungun eins og lrægt
væri. Vér getum verið án nrikils lrluta
þeirra, t. d. 1 lungnabólgu er mikill
hluti þeirra ófær til að starfa og verður
sjúklingurinn sjaldnast fyrir þær sakir
andstultur. Það má jafnvel með þvi að
dæla lofti inn í annan lungnapokann
þrýsta lunganu satnan og með þvi móti
teppa það algerlega, án þess að sjúkl-
ingnum standi nokkur óþægindi af.
En ef líkaminn þarf nú að losna við
nreiri kolsýru og lungun geta ekki orðið
við þeim kröfum hans, safnast hún fyrir
í líkamanum. Maðurinn verður þá and-
stuttur og þreyttur og nú verður það
eitt af allra þýðingarmestu ætlunarverk-
urn þjálfsins að skapa nrátt í líkamann
svo að hann bregðist ekki þessurn
kröfum. Það rná verða á þrennan hátt.