Breiðfirðingur - 01.04.1990, Page 41

SKARÐVERJAR
39
Varðveisla og höfundur
Bændaháttur er aðeins varðveittur í einu handriti AM 152
8vo og er þar ekki heill, eins og fyrr gat. Handritið er illa
skrifað og torlæsilegt, en Jón Samsonarson hefur lesið það
vel og er útgáfu hans fylgt í öllu í þessari endurprentun.
Höfundur Bændaháttar er ókunnur. I 50. erindi er sagt, að
kvæðið sé ort 1677. Höfundur segist hafa leitað til þáverandi
Skarðsbónda og fengið þar fúslega hjálpræði, svo að hann
hefur trúlega verið landseti Eggerts Björnssonar er þá bjó á
Skarði. Handritið var í eigu Hildibrands Jónssonar í Rauðs-
eyjum sem þar bjó 1703. Rauðseyjar liggja undir Skarð. Jón
Samsonarson reynir ekki að giska á höfund, en hann hefur
víslega verið í nágrenni Skarðs á þessum árum.
Fyrirmyndir
Svo virðist sem Bændaháttur sé ortur undir áhrifum frá
fornum ættarkvæðum. I formála Heimskringlu Snorra
Sturlusonar eru nefnd kvæðin Ynglingatal ort um árið 900 af
Þjóðólfi úr Hvini um 30 langfeðga Rögnvalds heiðumhæra
sem var samtímamaður og náfrændi Haralds hárfagra.
Einnig nefndi Snorri á sama stað kvæðið Háleygjatal eftir
Eyvind skáldaspilli. Þessi kvæði voru meginheimild Yng-
linga sögu sem er fremst í Heimskringlu. Um hugsanleg
áhrif frá þessum kvæðum og öðrum áþekkum á Bændahátt
ræða Jón Samsonarson (s. 43-44) og Björn Þorsteinsson26 og
er ekki ástæða til að rekja það hér. Mjög er í Bændahætti,
eins og í hinum fyrrnefndu fornu kvæðum, reynt að greina
frá hinsta hvílustað þeirra sem um er fjallað, en því er lítið
sinnt í þessari grein.
Lagboði
Við kvæðið er lagboðinn Hjónasinna. Kvæði með því
nafni eftir Einar Sigurðsson í Eydölum er í Vísnabók Guð-
brands biskups Þorlákssonar 1612. Um það kvæði og önnur
undir sama bragarhætti ræðir Jón Samsonarson rækilega í
inngangi sínum að kvæðinu (s. 51-53).