Stjarnan - 01.08.1941, Síða 4

68
STJARNAN
Nokkru seinna var Farnsworth félagið
stofnað, og nú er framleiðsla talsíma-
mynda orðin verulegleiki.
★ ★ ★
Einu sinni lá enskur drengur úti í
aldingarði og sá epli falla til jarðar. Flest-
ir drengir hefðu ekki veitt þessu neina
eftirtekt, nema ef vera skyldi til að taka
upp eplið og eta það. En þessi drengur var
gefinn fyrir að hugsa og rannsaka. Hann
braut heilan um hvernig á því stóð, að
leggurinn brotnaði og eplið féll niður.
Sem árangur af rannsóknum sínum fann
hann þyngdarlögmálið og varð einn hinna
mestu vísindamanna heimsins — Isaak
Newton.
* * *
Snemma á nítjándu öldinni ferðaðist
ungur maður niður Mississippi-fljótið á
flötum bát. Meðan hann stóð við í New
Orleans kom hann á þrælasölutorg, og sá
þar unga negrastúlku selda þeiin sem bauð
hæst verð fyrir hana. Þetta fylti hann slíkri
gremju, að hann sagði : “Ef eg nokkurn
tíma fæ tækifæri til að köllvarpa þessari
stofnun, þá skal eg gjöra það verulega.”
Hér um bil 30 árum seinna, þegar Abra-
ham Lincoln var forseti Bandarikjanna,
ritaði hann nafn sitt undir skjal það, sem
veitti þrem miljónum þræla frelsi sitt.
Abraham Lincoln hafði hugsjón, en hann
þakkaði móður sinni og áhrifum hennar
hamingju sína.
“Alt, sem eg er eða vona að verða,
skulda eg móður minni.” Oss er sagt að
móðir hans hafi fengið hann til að lofa
sér þvi, að hann skyldi aldrei reykja,
drekka áfengi, sverja eða Ijúga. Eg ætla
að lesa og búa mig undir, svo getur skeð
að tækifæri mitt komi,” er eitt af þvi, sem
haft er eftir Lincoln. Tækifærið kom þeg-
ar hann hafði lesið og var tilbúinn.
* * *
Snemma á síðastliðinni öld var kvek-
arakona, sem hét Elízabet Fry snortin af
því að sjá ástand kvenfanga í New Gate
fangelsinu á Englandi. Andi hans, sem
“kendi í brjósti” um fjöldann, hefir ef-
laust leitt hana til að setja sér það tak-
mark að bæta kjör fanganna.
Hún sneri sér fyrst til fangavarðanna,
sem eftir alskonar mótmæli létu tilleiðast,
að hleypa henni inn fyrir fangahúss-girð-
insuna. Þeir voru hræddir um að henni
O
yrði misþyrmt, og þeir urðu forviða, er
henni var ekkert mein gjört. Vesalings
fangarnir fundu fljótt að hún var vinur
þeirra. Hún talaði lengi og henni lánaðist
að vekja von í hjörtum þeirra, og löngun
eftir betra lífi. Þær samþyktu uppástungu
hennar að stofna skóla á meðal þeirra, þar
sem bæði börnum og þeim konum, sem
ekki kynnu að lesa, yrði kent það. Og
þeim yrði líka kent að sauma. Þetta
mundi gjöra þeim mögulegt að sauma fyr-
ir sig og börnin. Önnur uppstungai var
að láta þær búa til hluti til að selja, því
hún vissi að iðjuleysið er allra lasta móðir.
“Með því að vekja áhuga fanganna sjálfra
fyrir því að bæta kjör sín,” segir einn rit-
höfundur, “þá var hún hundrað árum á
undan samtíðarmönnum sínum.”
Næst var að fá samþykki yfirmanna
fangelsanna til að koma á fót áformum
sínum. En það var enginn hægðarleikur.
Þeir reyndu að telja henni hughvarf. Þeir
sögðu að konurnar í fangelsinu væri ó-
mögulegar og óbetranlegar, svo væri ekkert
pláss í fangelsinu fyrir skóla. Fleiri af-
sakanir voru frambornar. Loks fundu
konurnar í fangelsinu herbergi sem ekki
var notað til neins. Þær kusu fyrir kenn-
ara konu úr sínum flokki, sem hafði verið
kennari en var nú í fangelsi fyrir að stela
úri. Mrs. Fry var nú leyft að byrja á til-
raunum sínum. New Gate nefnd kvenna
var seinna stofnuð með 10 vinkonum
hennar, sem allar nema ein voru kvekarar
eins og hún sjálf. Þessi nefnd skuldbatt
sig til að skiftast á um að kenna í fang-
elsinu, útvega fé til að kaupa verkefni,
sjá um sölu á því, sem búið væri til, og
borga umsjónarkonu, sem átti að vera dag
og nótt með föngunum.
Með hjálp manns síns, sem var efnaður
kaupmaður, gat Mrs. Fry loksins yfirunnið
mótstöðu fangelsisstjórnarinnar, og reglu-
leg vinnustofa var búin út í fangelsinu.
Þegar borgarstjóri Lundúna, ásamt
öðrum yfirmönnum kom til að heimsækja
New Gate, var undraverð breyting komin
á. “Þeir sáu nú ekki lengur illa siðaðar
óhreinar, hálfnaktar konuskepnur. Þetta
sem verið hafði helviti á jörðu, leit nú út
eins og iðnaðarstofnun eða heimili með
góðri stjórn.”
En Elízabet Fry lét hér ekki staðar
numið. Hún heimsótti fangelsin annars-