Morgunblaðið - 27.12.2018, Page 23

UMRÆÐAN 23
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 27. DESEMBER 2018
IB ehf | Fossnes A | 800 Selfoss | ib.is
Nánari upplýsingar ib.is
Ábyrgð og þjónusta fylgir öllum nýjum bílum frá IB
Bílar á lager
Sími 4 80 80 80
2018 RAM 3500 Laramie
Litur: Svartur (brilliant black), dökk grár að innan.
Black apperance pakki.
Ekinn 16.000 km.
6,7L Cummins, Aisin sjálfskipting, loftpúðafjöðrun,
heithúðaður pallur, fjarstart, 5th wheel towing pakki,
hiti í stýri, hiti í sætum.
VERÐ
8.390.000 m.vsk
2019 Ford F-350 Lariat
Ultimate
6,7L Diesel, 450 Hö, 925 ft of torque.
Lariat með öllu, Ultimate- og krómpakka,
upphituð/loftkæld sæti, stóra topplúgan, heithúðaðan
pall, fjarstart og trappa í hlera, Driver alert og
distronic, 360 myndavél.
VERÐ
12.150.000 m.vsk
2018 Ford F-150 Platinum
Litur: Rauður, svartur að innan.
Mojave leður sæti, quad-beam LED hedlights,
bakkmyndavél, heithúðaður pallur, sóllúga, fjarstart,
20 felgur o.fl. 3,5 L Ecoboost (V6)
10-gíra, 375 hestöfl, 470 lb-ft of torque
VERÐ
12.775.000 m.vsk
2019 Chrysler Pacifica
Hybrid Limited
Glæsilegur 7 manna bíll.
Einn með öllu, t.d. hita/kæling í sætum, glerþak,
leðursæti, bakkmyndavél, Dvd spilari, Harman Kardon
hljómflutningskerfi o.fl. o.fl.
VERÐ
8.490.000 m.vsk
Það er með ólík-
indum til hvaða afsak-
ana og útskýringa
menn grípa, þegar þeir
eru að reyna að rétt-
læta fyrir sér eða öðr-
um eitthvað, sem þeir
gerðu af sér eða sögðu.
Oftast er það ein-
hverjum öðrum að
kenna, ef ekki nátt-
úruöflunum eða að
kerfið hafi brugðist. Helst aldrei skal
viðurkenna eigin sök. Þá eru útskýr-
ingarnar oft slíkar og svo langsóttar,
að það má iðulega hafa gaman af, skilji
maður þær yfir höfuð eins og t.d þessi
„Ég var ekki á staðnum, þegar ég sló
hann“. Það verður þó að segja, að í til-
vikum sem þessum, þá er hugmynda-
flugið aldrei frumlegra eða fjölbreytt-
ara, en þegar verið er að reyna að
klína sökinni á einhvern annan eða
réttlæta eigin gerðir sama hvað.
Hvað þá með mann sjálfan hugsi
maður sinn gang? Er það eitthvað
skárra? Hjá mér kemur strax eitt til-
vik upp í hugann. Fyrir mörgum árum
var haldin ljósmyndasýning í Mið-
bæjarbarnaskólanum frá starfi hinna
ýmsu barnaskóla í Reykjavík í gegn-
um tíðina. Sá ég þar á einum veggnum
myndir úr Landakotsskólanum, m.a
af 12 ára bekknum mínum. Kannaðist
ég þar strax við andlitin, nema eitt
sem sást illa, þar sem viðkomandi ull-
aði svo hressilega í áttina
að ljósmyndaranum.
Með því að nota útilok-
unaraðferðina fann ég
út, að þetta var ég sjálfur
sitjandi á endanum í
einni röðinni og við hlið-
ina á mér stóð kennar-
inn, systir Henrietta. Öll
hin börnin á bekkjar-
myndinni voru eins engl-
ar klipptir út úr biblíu-
mynd. Kominn heim
stend ég undirleitur fyr-
ir framan spegilinn, en
strax þó búinn að reka út úr mér tung-
una. Alltaf sama keppnisskapið í
manni. Málið bara snérist ekki um það
að geta rekið tunguna jafn langt út úr
sér og þegar maður var 12 ára gamall,
heldur það að kunna að skammast sín.
Þessi ljósmynd átti að mínu mati ekk-
ert erindi að koma fyrir almennings-
sjónir. Hún yrði að hverfa. Skrifaði
Landakotsskóla bréf undir yfirskini
áhuga á gömlum bekkjamyndum. Flá-
ræði. Ekkert svar.
Næstu árin var þetta iðulega í huga
mér. Hvers vegna í ósköpunum var ég
að ulla þarna? Af hverju? Ég sem var
alinn upp á góðu og kristilegu heimili.
Allt í einu og þá loksins kom skýringin
upp í hugann. Auðvitað! Það var eins
og þungu fargi væri af mér létt, eins
og alltaf þegar maður hefur ekki getað
skýrt fyrir sjálfum sér, hvers vegna
maður gerði eða sagði eitthvað, sem
ekki passaði í kramið. Skýringin var í
raun sáraeinföld. Þetta gerðist árið
1957, en þá var ekki búið að finna upp
F...merkið, að sýna fingurinn, eins og
það heitir á góðri íslensku. Þess
vegna ullaði ég. Það breytir víst eng-
inn eðli sínu, ef einhver skyldi halda
það. Allavega dugði þetta mér, hvað
sem hver segir, enda óþolandi að lifa í
stöðugri óvissu í leit að einhverri
skýringu á gjörðum sínum. Í rauninni
held ég, að enginn hafi gott af því að
kynnast sjálfum sér of náið. Það
verða oft bara vonbrigði. Að vera
sviptur sjálfsblekkingunni um eigið
ágæti gerir engum manni gott.
Nú hef ég sem bragarbót ákveðið
að reyna að láta vera í framtíðinni að
glotta eða tjá mig um útskýringar
annarra, hversu furðulegar eða
fyndnar, sem mér kann að finnast
þær vera, þegar menn eru að reyna
útskýra og afsaka gerðir sínar eða
klína þeim á einhvern annan. Hún
fékk mig til þess! Ekki bara það,
heldur ætla ég þá líka að þegja þunnu
hljóði, enda reynist það ávallt vera
það skynsamlegasta, sem menn geta
yfirhöfuð tekið sér fyrir hendur. Ég
sagði að ég ætlaði að reyna það.
Hún fékk mig til þess
Eftir Jónas
Haraldsson »Næstu árin var þetta
iðulega í huga mér.
Hvers vegna í ósköp-
unum var ég að ulla
þarna?
Jónas Haraldsson
Höfundur er lögfræðingur.
Viðar Guðjohnsen
ritar greinina „Að taka
menn af lífi“ í „Morgun-
blaðið“ fimmtudaginn 6.
desember. Tilefni
greinarinnar virðist
vera afhjúpun þeirrar
hatursorðræðu, sem fór
fram hjá sex þingmönn-
um er þeir sátu að
drykkju á barnum
Klaustri. Viðar talar um
viðbrögð almennings og
segir meðal annars:
„Virtist allt ætla um koll að keyra því
þingmennirnir létu frá sér vanhugsuð
ummæli sín á milli, í ölæði. Fremstir í
fordæmingunni voru m.a. annálaðir
orðsóðar.“
Vissulega var orðsóði, til dæmis
Bergþór Ólason, meðal Klaustur-
þingmannanna, sem talaði meðal ann-
ars um að hann hefði ekki fengið að ríða
samstarfskonu sinni á Alþingi. En það
er náttúrlega ekki sá orðsóði, sem Við-
ar talar um. Viðar bregður fyrir sig
annáluðu rökbragði og nefnir ekki
hvaða orðsóða hann á við eða hvað orð-
sóðinn sagði, þannig að þetta verður
marklaust tal hjá Viðari.
Viðar heldur áfram og segir:
„Það er svo sem ekkert nýtt að menn
segi eitthvað vanhugsað í einka-
samtölum, hvað þá þegar öl er haft um
hönd. Slíkt búningsklefatal, manna og
kvenna, er eitthvað sem allir hafa gerst
sekir um. Sá sem neitar því að hafa sagt
eitthvað ógætilegt, hvað þá undir áhrif-
um áfengis, ætti að hafa eftirfarandi í
huga:
„Að ljúga að öðrum er ljótur vani,
að ljúga að sjálfum sér, hvers manns
bani.““
Þá vitum við það. Af annálaðri rök-
fimi kemst Viðar að þeirri niðurstöðu
að allir hafi gerst sekir um að kalla
samstarfsfólk sitt eitthvað álíka og
„húrrandi klikkaða kuntu“ og það kall-
ar Viðar ógætilegt orðalag. Viðar virð-
ist greinilega vera vanur slíku orðalagi,
þar sem hann telur að allir tali svona.
„Allir“ hlýtur að vísa til þeirra sem Við-
ar umgengst og þá læðist að manni sá
grunur að þess konar tal sé samþykkt í
kringum hann. Og þar sem Viðar virð-
ist vera alvanur að heyra ámóta „ógæti-
legt“ orðalag og „húrrandi klikkuð
kunta“, þá reynir hann að
telja fólki trú um að þetta
eigi við alls staðar.
Viðar segir einnig í
grein sinni:
„Mál sexmenninganna
er alvarlegt en alvarleiki
málsins felst ekki í því
hvort þingmennirnir töl-
uðu ógætilega um hina og
þessa heldur fremur
hvort við sem samfélag
samþykkjum að brotið sé
á grundvallarmannrétt-
indum fólks. Hvort við
samþykkjum að einka-
samtöl séu tekin upp, að einstaklingar
séu hleraðir án dómsúrskurðar.“
Ég er sammála Viðari um að í máli
Klaustur-þingmannanna sé hægt að
nota orðalagið „alvarleiki málsins“. Ég
tel að alvarleiki málsins felist í því að
einstaklingar sem vinni á Alþingi Ís-
lendinga gusi út úr sér hatursorðræðu
og fordómum í garð til dæmis kvenna,
fólks með fötlun og einstaklinga, sem
skilgreina sig öðruvísi en gagnkyn-
hneigða. Ég tel að alvarleiki málsins
liggi ekki í því að háværar raddir þing-
mannanna hafi verið hljóðritaðar á bar í
miðbæ Reykjavíkur. Þegar hlustað er á
upptökurnar heyrir maður að þing-
mönnunum liggur það hátt rómur að
nærstaddir hafi auðveldlega getað
meðtekið hvert orð. Þingmennirnir
vissu að hver sem væri gæti heyrt til
þeirra og sagt frá því sem þeir hefðu
sagt. Eini munurinn er sá að nú er
hægt að sanna það. Er það slæmt?
Viðar segir einnig:
„Fólk á líka að fá að haga sér
heimskulega.“
Það sem Viðar virðist eiga við er að
fólk eigi að fá að haga sér heimskulega
án þess að það hafi neinar afleiðingar.
Ég er ekki sammála Viðari um það.
Þrátt fyrir stóryrði Viðars í titli greinar
sinnar á alls ekki að fara að taka neinn
af lífi og ekki virðist heldur líklegt að
neinn verði settur í fangelsi. En þegar
fólk í hópi æðstu ráðamanna þjóðar-
innar talar þannig að það virðist vafa-
samt að það sé hæft til að sitja í sínum
virðingarstöðum er fullkomlega eðli-
legt að sú krafa komi fram að það víki.
Um það hafa einmitt verið settar þess-
ar siðareglur Alþingis. Stöðu þing-
manns fylgja völd og virðing, en þá
verða menn líka að sýna að þeir standi
undir þeirri virðingu.
Alvarleiki málsins
Eftir Hólmstein Eið
Hólmsteinsson
Hólmsteinn Eiður
Hólmsteinsson
» Þingmennirnir vissu
að hver sem væri
gæti heyrt til þeirra og
sagt frá því sem þeir
hefðu sagt. Eini munur-
inn er sá að nú er hægt
að sanna það.
Höfundur er meistaranemi
við Háskóla Íslands.