Morgunblaðið - Sunnudagur - 29.12.2018, Side 18

Brennur voru hálfgerður leik-
völlur á áratugum áður. Mynd-
in er tekin 1971 við Ægisíðu.
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
Eldri
áramót
Hvenær var fyrsta skaupið sýnt? Hvenær
reifst fólk mest um það? Hvernig voru
brennurnar? En flugeldarnir? Hér er ýmis-
legt tengt eldri áramótum rifjað upp.
Júlía Margrét Alexandersdóttir julia@mbl.is
„Heldur þótti mér áramótaskaup sjónvarpsins lélegt, nú eins og raunar oftast áður. Þó
fannst mér fyrst taka út yfir allan þjófabálk þegar Friðrik Ólafsson stórmeistari var
fenginn til að flytja lélega brandara sem „hátíðanefndin“ hafði samið. Friðrik er slíkt
prúðmenni að hann hefur ekki fundið sig í því að neita þessu en heldur var þetta allt
saman lélegt og ekki sízt með gjaldkerabragðið. Þar þótti mér illa farið með góðan
dreng.“
(Lesendabréf um Skaupið 1978)
Skaupið er umræðuefni langt fram á nýtt ár
og ósjaldan tilefni blaðaskrifa sem þessara.
Stundum hefur orðið fjaðrafok. Eitt það mesta
varð vegna skaupsins 1994 og einn af handrits-
höfundunum þá, Edda Björgvinsdóttir, sagði
þá í viðtali að á 17 ára áramótaskaupsferli sín-
um hefðu hún og samhöfundar skaupsins aldr-
ei lent í öðrum eins pólitískum ofsóknum og
það frá ráðamönnum en almenning upplifði
hún ánægðan.
Edda sagði í viðtali við DV að Vigdís Finn-
bogadóttir hefði fengið sent handrit af sínum
þætti í skaupinu. Það hefði hins vegar komið á
daginn að Vigdísi barst ekki handritið en leik-
stjóri skaupsins, Guðný Halldórsdóttir, hafði
þá samband við hana eftir á og sagðist Vigdís
ekki vera ósátt við skaupið. Einn hinna ósáttu,
sem kallaði skaupið rætið, var hins vegar Ólaf-
ur G. Einarsson, þáverandi menntamálaráð-
herra en hann var kallaður apaköttur í skaup-
inu. Fram kom að Heimir Steinsson,
þáverandi útvarpsstjóri, hefði viljað taka það
atriði út en dagskrárstjóri Sjónvarpsins var
ekki á sama máli og vildi leyfa því að standa og
ekki var hróflað við því.
„Til þessa hefur það þótt dónaskapur að
taka ráðherrana ekki fyrir. Það hafa komið
kvartanir frá ráðherrum sem ekki hafa verið
hafðir með í áramótaskaupum,“ sagði Edda
einnig í viðtalinu og ítrekaði að apaköttur væri
hreint ekki slæmt orð heldur vinalegt, það orð
sem nota átti fyrst hefði verið verra.
Edda Björgvinsdóttir í hlut-
verki Vigdísar Finnboga-
dóttur að panta pítsu.
Skjáskot RÚV
Ritskoðað skaup
„Flestum ber saman um að það
hafi verið einstaklega rólegt og
friðsamt í Stór-Reykjavík um
jólin og áramótin, og hátíða-
höldin hafi haft á sér allt annan
brag en venja hefur verið til
síðan elztu menn muna. Á gaml-
árskvöld nennti fólk ómögulega
að vera með óspektir, allir voru
að horfa á sjónvarp. Sumir
rönkuðu ekki við sér fyrr en út-
varpsstjóri hafði sagt sitt síð-
asta orð og árið var liðið í ald-
anna skaut án þess að það hefði
verið drukkið út. Vísir segir í
frétt, að gamlárskvöld í höfuð-
borginni hefði aldrei verið eins
rólegt og menningarlegt.
(Skrifað í Tímann 1967, eftir
að fyrsta áramótaskaupið var
sýnt.)
Fyrsta áramótaskaupið var sýnt árið 1966 og var
í umsjón Steindórs Hjörleifssonar. Það mæltist al-
mennt vel fyrir en fljótlega þróaðist það í að verða
eitt vinsælasta þrætuefni Íslendinga í upphafi nýs
árs út frá gæðum þess. Í fyrsta skaupinu mæltist
skopstæling á klassískum fornritum, einkum Njálu,
vel fyrir en tveggja klukkustunda þáttur sem sýnd-
ur var á undan, samnorræn skemmtidagskrá sem
kallaðist Stjörnuspáin þótti afleit.
Næstu skaup á eftir voru í umsjón manna eins og
Ómars Ragnarssonar og Flosa Ólafssonar en skaup
Flosa voru byggð upp með mörgum revíukenndum
atriðum. Útvarpsstjóra fannst nóg komið af slíku
eftir skaupið árið 1970 og þótti skaup Flosa þá of
líkt fyrri skaupum. Komu þá nokkur ár þar sem
áramótaskaupin voru allavega, stundum ekkert
mjög lík áramótaskaupum. Stundum var tekið á
móti gestum í sjónvarpssal, spilað, sungið, spjallað
og farið með brandara og árið 1973 var þátturinn
nefndur „Þjóðskinna“ og litaðist af úttektum tengd-
um merkisatburðum með fréttum, fréttaskýringum
og viðtölum.
Sverrir Kr. Bjarnason, starfsmaður Sjónvarpsins og einn þeirra sem ýttu því úr vör, tók ljósmyndir á
fyrstu árum sjónvarpsins sem eru fjársjóður í dag. Flestar þeirra eru teknar bak við tjöldin svo sem
þessi af tökum á fyrsta áramótaskaupinu sem sýnt var 1966. Ýmsar fleiri myndir frá skaupupptökum
og þessum tímum má skoða á vefsíðunni Klapptre.is, sem er í umsjón Ásgríms, sonar Sverris.
Ljósmynd/Sverrir Kr. Bjarnason
Fyrstu ár skaupsins
EFTIRMINNILEG ÁRAMÓT
18 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 30.12. 2018