Morgunblaðið - 15.02.2019, Side 18

18
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 15. FEBRÚAR 2019
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Forsætisráð-herra ogfjár-
málaráðherra
kynntu í liðnum
mánuði fróðlega
rannsókn á launum og
launaþróun landsmanna.
Margt er þar áhugavert að
finna, meðal annars um þann
hreyfanleika sem er á íslensk-
um vinnumarkaði.
Þegar rætt er um kaup og
kjör er almennt horft á töl-
urnar fyrir einn tiltekinn
tímapunkt eða mögulega sam-
anburð tveggja tímapunkta.
Þannig er talað um hver laun-
in eru nú og til dæmis hvernig
þau hafa þróast á síðastliðnum
fimm árum. Þetta geta verið
mjög gagnlegar upplýsingar
og sé þetta tiltekna dæmi
skoðað, samanburður launa nú
og fyrir fimm árum, þá má sjá
að hækkunin er gríðarleg. Það
segir mikla sögu og áhuga-
verða.
Það sem oft verður útundan
í slíkri skoðun er hvernig þró-
un launa kemur út fyrir til-
tekna einstaklinga, ekki með
persónugreinanlegum hætti
þó. Þannig er mjög áhugavert
að vita hvar þeir eru staddir
nú sem fyrir einhverjum árum
eða fáeinum áratugum voru á
tilteknum stað í launastig-
anum. Þetta er skoðað í nýju
rannsókninni og eru gögnin
aðgengileg á vef stjórnarráðs-
ins. Þar má sjá að mikill hreyf-
anleiki er í launum lands-
manna, það er að segja, það
hvaða laun einstaklingur er
með nú segir ekki
endilega mikið um
hvar hann verður
staddur í launa-
stiganum eftir
nokkur ár.
Hér á landi hefur mikil
áhersla verið lögð á það á liðn-
um árum að þeir sem lægri
hafa launin hækki meira en
aðrir. Mikill árangur hefur
náðst í þessu, eins og meðal
annars má sjá í hinni nýju
rannsókn, og hlýtur það að
hafa mikla þýðingu, meðal
annars í þeim kjaraviðræðum
sem nú standa yfir.
Annað sem einnig skiptir
miklu, en er minna rætt, er að
fólk eigi þess kost, standi vilji
þess og dugnaður til, að vinna
sig upp úr tilteknu tekjuþrepi.
Nýju gögnin sýna að hér á
landi hefur fólk átt mjög góða
möguleika á að færast á milli
tekjuþrepa. Þetta er mikil-
vægur eiginleiki í hagkerfinu,
því að auk þess að skapa þeim
tækifæri sem hafa metnað og
vilja til, þá lyftir þetta líka
heildinni með því að auka
kraftinn í atvinnu- og efna-
hagslífi landsins.
Gríðarlega mikilvægt er að í
umræðum um kjaramál og
skattamál gleymist ekki að
viðhalda þarf þessum krafti
sem finnst í atvinnulífinu.
Þess vegna skiptir til að
mynda miklu að allar aðgerðir
sem ráðist er í á sviði skatta-
mála ýti undir þennan kraft en
vinni ekki gegn honum og þar
með gegn kjarabótum allra
landsmanna.
Leggja þarf áherslu
á að viðhalda aflinu
í efnahagslífinu}
Hreyfanleikinn
Klerkastjórnin íÍran hefur
haft þrjá áratugi
til að taka til baka
dauðadóminn yfir
rithöfundinum
Salman Rushdie
en hefur látið það ógert. Það
var hinn 14. febrúar árið 1989
sem Khomeini erkiklerkur gaf
út trúarlega tilskipun til músl-
ima um að drepa Rushdie.
Tæpum áratug síðar sögðu
stjórnvöld í Íran að þau væru
þess hvorki letjandi né hvetj-
andi að Rushdie yrði drepinn
og hefur sú yfirlýsing því litlu
breytt og Rushdie hefur lifað í
skugga tilskipunar Khomeinis
allt frá því hún var gefin út.
Ógnin sem stafar af slíkum
öfgamönnum er óþolandi og
einskorðast ekki við Salman
Rushdie. Þýðendur og útgef-
endur hans hafa sætt ógnum
og látið lífið af völdum öfga-
manna. Hið sama á við um
fleiri, meðal annars blaða-
menn á Norður-
löndum og víðar í
Evrópu, sem hafa
látið lífið eða setið
undir hótunum frá
fólki með svipað
hugarfar og þeir
sem ráða ríkjum í Íran.
Nú þegar þrjátíu ár eru liðin
frá tilskipun yfirvalda í Íran
er rétt að minnast þess að sú
ógn sem stafar af slíkum öflum
er fjarri því að baki. Trúar-
legir öfgahópar af svipuðum
toga, hvort sem þeir starfa í
skjóli ríkisvalds líkt og í Íran, í
skjóli öflugra samtaka sem
teygja anga sína víða og ráða
jafnvel yfir landsvæði, líkt og
Ríki íslams, eða einangraðir
hópar sem starfa í felum, eru
enn ógn við frelsi þeirra og
réttindi sem búa við vestrænt
stjórnarfar. Afar mikilvægt er
að þeir sem eru svo lánsamir
að búa við almenn mannrétt-
indi standi saman um að verja
þau gegn slíkri ógn.
Hættulegir öfga-
menn eru enn á ferð-
inni, bæði sýnilegir
og undir yfirborðinu}
Ógnin enn fyrir hendi
H
eilbrigðisráðherra hefur viðrað
það, að líklega væri fullvel í lagt
að ætla að heimila fóstureyð-
ingar á ófullburða börnum allt
til loka 22. viku meðgöngu. Þess
vegna verður hugsanlega sú breyting við aðra
umræðu frumvarpsins á Alþingi að lagt verði
til að heimila fóstureyðingar til loka 18. viku.
Mér er spurn, hvað er að þeim takmörk-
unum sem felast í núgildandi löggjöf? Löggjöf
sem virkar fullkomlega fyrir þær konur sem
vilja eða þurfa að gangast undir fóstureyðingu.
Árið 2017 voru framkvæmdar 1.044 fóstureyð-
ingar hér á landi, fjórar hvern einasta virkan
dag ársins. Engri einustu konu var neitað um
þessa aðgerð.
Það er með ólíkindum að ég sem þingmaður skuli nú
verða þvinguð til að taka umræðu um lagabreytingu sem
brýtur gersamlega í bága við siðferðis- og lífsskoðanir
mínar.
Rökstuðningur, sem fylgir því að það komi engum við
nema konunni sjálfri hvort ófullburða barni hennar sé
eytt úr móðurkviði eftir 12 vikna meðgöngu, einkennist
af öfga-femínisma. Hann á ekkert skylt við skoðanir
meginþorra þjóðarinnar. Í þessum rökum er talað um
frelsi konunnar, sjálfsákvörðunarrétt hennar yfir eigin
líkama. Þá spyr ég: Hefur þetta frelsi verið skert með til-
liti til þeirra fóstureyðinga sem framkvæmdar eru hér
árlega?
Svarið er einfalt. Það er NEI. Nútímakonan hefur svo
ekki verður á móti mælt haft fullkomið frelsi
til að ákveða það hvort hún kýs að fæða barn
sitt eða ekki. Það eina sem ég kalla eftir er að
aðgerðin verði framkvæmd eigi síðar en við
lok 12. viku meðgöngu nema annað sé óhjá-
kvæmilegt.
Á hinni upplýstu 21. öld er ólíðandi að láta
að því liggja að konan sé svo einföld að hún
viti ekki hvernig börnin verða til. Að hún viti
ekki af getnaðarvörnum og hafi ekki áttað sig
á því fyrir 12. viku meðgöngu að hún gangi
með barn sem hún af einhverjum ástæðum
treystir sér ekki til að ala.
Ég fékk nýfæddan ömmustrák í fyrsta sinn
í fangið í gær. Þegar ég horfði á sakleysi hans
og fegurð varð mér eðlilega hugsað til þessa
nýja fóstureyðingafrumvarps sem nú liggur fyrir þinginu.
Frumvarps sem ég get ekki með nokkru móti réttlætt.
Ég hugsaði um sálarangist mæðra sem sjá enga aðra
möguleika í okkar ríka landi, en að láta eyða barninu sínu.
Flokkur fólksins vill gera allt til að aðstoða verðandi
mæður í vanda, hvort heldur um er að ræða félagslegan
eða efnahagslegan vanda. Hver einstaklingur á rétt á því
að utan um hann sé tekið og honum hjálpað af fremsta
megni. Það á líka við um varnarlaust, ófætt lítið barn.
Flokkur fólksins virðir lífsrétt ófædda barnsins og mun
aldrei styðja þvílíka aðför að lífsrétti þeirra sem felst í því
skelfilega frumvarpi sem hér er um rætt.
Inga Sæland
Pistill
Lífsrétturinn einskis virði
Höfundur er formaður Flokks fólksins.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Kristján H. Johannessen
khj@mbl.is
Þetta er tímamótavinna og er-um við búin að vinna aðþessu allt frá þeim tíma semég kom inn í ráðuneytið,“
segir Sigurður Ingi Jóhannsson, sam-
göngu- sveitarstjórnarráðherra, í
samtali við Morgunblaðið.
Vísar hann í máli sínu til þess að í
samráðsgátt stjórnvalda má nú finna
grunn að fyrstu heildarstefnu ríkisins
um almenningssamgöngur fyrir land-
ið allt. Í þeim leggur starfshópur ráð-
herra til að almenningssamgöngur
með flugi, ferjum og almennings-
vögnum myndi eina sterka heild og
boðið verði upp á eitt leiðarkerfi fyrir
landið allt. Er markmiðið að auka
hlutdeild almenningssamgangna í
ferðum milli byggða á Íslandi og
stuðla þannig að umhverfisvænni,
öruggari og þjóðhagslega hagkvæm-
ari umferð um allt land.
Sigurður Ingi segir mjög skýrt
ákall vera uppi meðal almennings um
fjölbreyttari ferðavenjur og að al-
menningssamgöngur verði raunhæf-
ur valkostur fyrir fólk.
„Almenningssamgöngur hafa í of
langan tíma ekki verið raunverulegur
valkostur. Lykillinn í að breyta því er
samþætting kerfisins, það er að flug,
strætó og ferjur tali saman,“ segir
Sigurður Ingi og bætir við að þetta
kalli jafnframt á öflugri samgöngu-
miðstöðvar þar sem fólk geti meðal
annars nálgast þær upplýsingar sem
nauðsynlegar eru.
Ákveðnir lykilkjarnar
Fram kemur í drögum að stefnu
í almenningssamgöngum að leiðar-
kerfi í heildstæðu almenningssam-
göngukerfi skuli skipulagt með þeim
hætti að styrkleikar hvers samgöngu-
máta séu nýttir sem best þannig að sú
fjárfesting sem liggur að baki nýtist
sem best. Einstaka leiðir skulu sniðn-
ar að þeim tilgangi sem þær eiga að
þjóna með tilliti til tíðni og stoppi-
stöðva. Helstu kjarnar kerfisins eru:
Höfuðborgarsvæðið, Borgarnes, Sel-
foss, Akureyri og Egilsstaðir.
Þjónustustig almenningssam-
gangna skal taka mið af staðar-
háttum, markmiðum og tengingu við
kjarna kerfisins. „[Þ]annig að þjóð-
hagslegur ábati fjárfestingar í þeim
verði sem mestur,“ segir í drögum.
Tengingum má skipta í tvo meg-
inflokka eftir eðli, vinnusóknarteng-
ingu með tíðri daglegri tengingu inn-
an takmarkaðs svæðis frá kjarna og
félagslega tengingu, en með því er átt
við tengingu yfir lengri leiðir til karna
til að sækja þjónustu, verslun og
fleira.
Minnka þarf aðstöðumun
Sem stendur hefur einkabíllinn
yfirburðastöðu á við almennings-
vagna í ferðamátavali milli byggða.
„Leiðarkerfi almenningsvagna verð-
ur því eins og kostur er að vera þjón-
ustað og skipulagt með þeim hætti að
minnka þann aðstöðumun,“ segir í
drögum stefnunnar.
Til að bæta gæði leiða er meðal
annars lagt til að leiðir verði rýndar
með tilliti til þess hvort hægt sé að
lágmarka ferðatíma, að þær leiðir
sem eru innan leiðarkerfis almenn-
ingsvagna skuli settar í forgang þeg-
ar kemur að vetrarþjónustu
Vegagerðarinnar og að hugsað verði
sérstaklega til aðgengis al-
menningsvagna þegar
skerða þarf þjónustu-
stig vega vegna við-
halds og annarra
framkvæmda. Þá er
einnig lagt til að um-
ferðarljós skuli útbúin
þannig að þau veiti al-
mennings-
vögnum for-
gang í
umferðinni.
Kynnti „tímamóta-
vinnu“ í samgöngum
Í drögum að stefnu í almenn-
ingssamgöngum er einnig lagt
til að fargjöld verði lækkuð.
Fargjöld í almennings-
samgöngum skulu vera sam-
keppnishæf við ferðalög með
einkabílum. „Tryggja verður að
almenningssamgöngur séu
raunhæfur valkostur allra,
óháð efnahag,“ segir þar, en
við lækkun þessara gjalda er
litið til tveggja leiða í drög-
unum, þ.e. eldsneytiskostnaðar
bifreiða og hlutfalls af lág-
markslaunum.
Hægt er að senda inn um-
sögn um drögin á samráðsgátt
stjórnvalda og er umsagnar-
frestur til 7. mars næstkom-
andi.
Sigurður Ingi segir fund
verða haldinn 28. febrúar „til
að viðhalda um-
ræðunni og fá
sem flestar
athuga-
semdir.“
Fargjöldin
verði lækkuð
ALMENNINGSSAMGÖNGUR
Sigurður Ingi
Jóhannsson
Morgunblaðið/Ómar
Reykjavík Umferðin á höfuðborgarsvæðinu getur verið ansi þétt og eru
margir sem kalla nú eftir raunhæfum leiðum í almenningssamgöngum.