Morgunblaðið - 15.02.2019, Blaðsíða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 15. FEBRÚAR 2019
Leiðindafæri Hálka og bleyta á götum borgar pirruðu ekki þessa skólapilta sem voru á heimleið úr Hagaskóla.
Hari
Fyrir mörgum öld-
um sagði etasráðið,
sem þá var statt í
Kaupinhafn, „Æ má
ekki einu gilda eftir
hvaða lögum þeir ís-
lensku eru dæmdir?
Kansellíið hefur heim-
ildir fyrir því að þetta
sé úrættað fólk, allir
þess betri menn í fyrri
daga drápu hverir aðra
þartil eftir var þetta
samansafn af betlurum, þjófum, lík-
þráum mönnum, lúsugum persónum
og drykkjuhrútum.“
Atkvæðavægi
Það kann vel að vera að etasráðið
gangi helst til langt í umsögn sinni
en eftir situr þjóð, sem hefur þolað
mismunun, misrétti og smánun
meira en góðu hófi gegnir. Þannig
er það lögfest í kosningalögum að
það sé jafnræði með kjördæmum að
fjöldi kjósenda í fjölmennum kjör-
dæmum skuli vera tvöfaldur á móti
þeim er fámennari eru. Þannig hafa
sumir Íslendingar tvöfaldan at-
kvæðisrétt á móti einföldum at-
kvæðarétti annarra. Þetta lætur
þjóðin sér vel líka, enda eru settar
þvílíkar þrautir inn í kosningalög að
aðeins hámenntaðir stærðfræðingar
geta leyst þær þrautir. Svo segir
fólk: „ég skil ekkert í þessum kosn-
ingalögum“. Vissulega geta komið
undarlegar niðurstöður út úr kosn-
ingum. Þannig eru úrslit tvennra
forsetakosninga í Bandaríkjunum á
þessari öld á þann veg að frambjóð-
andi sem hlaut færri
atkvæði í heild, fékk
fleiri kjörmenn í því
ráði er kýs forseta
endanlega.
Mismunun í alþing-
iskosningum
Forystumönnum Al-
þýðuflokks og Fram-
sóknarflokks þótti það
ekki tiltökumál að eiga
viðskipti með stuðn-
ingsmenn sína í
brenglaðri kjör-
dæmaskipan í kosn-
ingum 1956 í þeim tilgangi að ná
meirihluta þingmanna á Alþingi, hið
svonefnda Hræðslubandalag.
Það er ekki talið neitt merkilegt
að í alþingiskosningum árið 1931
fékk Framsóknarflokkur 35% at-
kvæða og 23 þingmenn af 42 en
Sjálfstæðisflokkur fékk 43,3% at-
kvæða og 15 þingmenn. Mismunun í
atkvæðavægi var réttlætt með því
að þingmenn væru fulltrúar land-
svæða en ekki fólks.
Það kann að vera að mismunun af
þessu tagi sé verslun með kærleika.
Svo er alls ekki, heldur er þetta lít-
ilsvirðing fyrir mannréttindum.
Leiðrétting
Árið 2014 var samþykkt á Alþingi
að „leiðrétta“ skyldi húsnæðis-
skuldir um 4%, en aðeins þeirra sem
voru með „verðtryggð“ lán. Þó voru
leigufélög sveitarfélaga og náms-
mannasamtaka undanskilin. Þessi
leigufélög leigja viðskiptavinum sín-
um á sem næst kostnaðarverði.
Þannig urðu leigjendur 4% hlutfalls-
lega verr settir en húseigendur eftir
þessa æfingar. Þeir sem skulduðu
„óverðtryggð“ lán nutu heldur ekki
góðs af leiðréttingu, enda þótt láns-
kjör þeirra hafi verið sambærileg
„verðtryggðum“ lánskjörum.
Einn stjórnarþingmaður lýsti
þessum æfingum stjórnarmeirihlut-
ans á þann veg að um „almenna“
leiðréttingu væri að ræða en ekki
„altæka“. Þessa mismunun létu
landsmenn yfir sig ganga, enda van-
ir mismunun og verslun með kær-
leika.
Erlendir ferðamenn
Erlendir ferðamenn hafa ekki
kosið neinn alþingismann. Það hefur
heyrst hrökkva upp úr alþingis-
manni, að hann líti á erlenda ferða-
menn fyrst og fremst sem skatt-
stofn. Það er líklegt að erlendir
ferðamenn greiði um 38-40 milljarða
í virðisaukaskatt hér á landi og um 5
milljarða í eldsneytisgjöld af akstri
bílaleigubíla, sem ferðamennirnir
leigja. Þannig má segja að töluvert
hafi áunnist í því að ferðamenn séu
skattstofn.
Það er eins með erlenda ferða-
menn og innlenda íbúa, þeir telja
rétt og eðlilegt að fyrir þessa skatta
njóti þeir þjónustu af einhverju tagi.
Það eru margir, sem telja það sjálf-
sagt að erlendir ferðamenn „greiði“
án þess að fá endurgjald í þjónustu
og innviðum, enda eru ferðamenn
einungs „skattstofn“!
Veggjöld og eldsneytisgjöld
Gjöld á eldsneyti voru fyrst lögð á
til að afla fjár til vegagerðar. Hugs-
unin var sú að notkun á eldsneyti
svaraði til notkunar á vegum. Síðar
gerðu ráðamenn sér ljóst að eftir
meiru var að slægjast í eldsneytis-
gjöldum en því sem veitt var til
vegagerðar. Eldsneytisgjöld urðu
þannig hluti af tekjuöflun ríkisins.
Bifreiðaeigendur láta það yfir sig
ganga að verða sérstakir skatt-
þegnar.
Nú eru komnar fram tillögur um
það á hvern veg hægt er að skatt-
leggja umferð sérstaklega, einkum
og sér í lagi umferð á Suðvestur-
landi þar sem mest er ekið. Sveitar-
stjórnarmenn annars staðar á land-
inu telja það vænan kost, en þá ekki
til endurbóta á innviðum þar sem
gjöldin er lögð á, heldur til að leggja
vegi með bundnu slitlagi í fámenn-
um sveitum. Þannig sjá sveitar-
stjórnarmenn skattstofna og kær-
leika í öðrum hreppum.
Mismunun
Nú er verið að leggja síðustu
hönd á smíði ferju til siglinga milli
Vestmannaeyja og meginlandsins.
Þá ber svo við að það á að hafa sér-
stök fargjöld fyrir Vestmanna-
eyinga. Auðvitað er það ekki nema
eðlilegt að landsmenn og erlendir
ferðamenn sameinist í því að heim-
sækja ekki Vestmannaeyjar með
þessari ferju þegar þeim er ætlað að
standa undir „niðurgreiddum“ far-
gjöldum fyrir þá sem hafa póst-
númer 900.
Á sama veg er ætlunin að hafa
önnur og lægri flugfargjöld fyrir þá
sem búa á landsbyggðinni en flug-
fargjöld þeirra, sem búa í þéttbýlinu
við Faxaflóa. Auðvitað er svarið við
því fyrir þéttbýlið að heimsækja
ekki landsbyggðina. Þá er alls rétt-
lætis gætt.
Ef flugfargjöld eru of há, þá eru
þau of há fyrir alla.
Mismunun í verðlagningu á þjóð-
vegum er einungis hægt að réttlæta
vegna mismunandi kostnaðar við
innheimtu „þjónustugjalda“, en ekki
á grundvelli búsetu eða þjóðernis.
30% afsláttur fyrir útvalda kann að
leiða til verulegs álags fyrir aðra, ef
veggjöld eru grundvölluð á „kostn-
aði“.
Synd og mismunun
Það er mikil sæla fyrir stjórn-
málamenn að finna leiðir til að mis-
muna og skammta. Merkustu
stjórnmálamenn telja skömmtun
eðlilega ef skömmtunin er „réttlát“.
Réttlæti hverra? Það kann að vera
að það réttlæti miði aðeins að því að
svipta fátæka menn lífinu.
Líklega er þráin eins hjá stjórn-
málamönnum og dýrlingum. Stjórn-
málamenn þrá að mismuna en dýr-
lingar þrá að syndga.
Stjórnmálamenn láta eftir þrám sín-
um en dýrlingar halda aftur af þrám
sínum.
Það er mest sæla í heimi að
syndga!
Eftir Vilhjálm
Bjarnason » Stjórnmálamenn
þrá að mismuna
en dýrlingar þrá að
syndga. Stjórnmála-
menn láta eftir þrám
sínum en dýrlingar
halda aftur af þrám
sínum.
Vilhjálmur
Bjarnason
Höfundur var alþingismaður.
Mismunun og synd
Þingflokkur Sjálf-
stæðisflokksins kom til
Reykjavíkur í gær úr
fimm daga hringferð
um landið. Heima-
menn á 22 stöðum
tóku vel á móti hópn-
um og ræddu við okk-
ur um hugðarefni sín
sem snúa að stjórn
landsins, ráðstöfun
skattfjár og atvinnulífi
í heimabyggð.
Af umræðum á Alþingi og um-
fjöllun um stjórnmálin mætti oft
halda að landið væri rjúkandi rúst,
byggðir „brothættar“ og „sam-
félagslegt uppnám“ í aðsigi, ef ekki
þegar hafið. Það var þess vegna
sérlega ánægjulegt að heyra
hversu jákvætt og afslappað hljóðið
var í þeim sem við ræddum við,
þvert á landshluta. Ferðaþjónusta
af ýmsu tagi hefur með marg-
víslegum hætti eflt flest byggðar-
lög. Atvinna er næg og spurn eftir
starfsfólki víða. Ný jarðgöng reyn-
ast ekki bara samgöngubót heldur
raunveruleg stækkun byggðarlaga.
Alls staðar voru samgöngur til um-
ræðu og greindi ég ekki annað en
almennan áhuga á vegafram-
kvæmdum til framtíðar með einka-
framkvæmd og beinni gjaldtöku til
að flýta samgöngum. Mikill skiln-
ingur er á því að vasar skattgreið-
enda eru ekki ótæmandi.
Þótt hringferð okkar sé lokið í
bili þá höldum við áfram til móts
við heimamenn næstu vikurnar, nú
í nágrenni höfuðborgarinnar.
Á morgun sækjum við Reykvík-
inga heim og hittum þá vonandi
flesta í Iðnó í hádeginu þar sem
færi gefst á góðu spjalli um það
sem helst brennur á borgarbúum.
Samgöngumálin innan borgarmark-
anna verða eflaust mörgum ofar-
lega í huga enda borgaryfirvöld um
árabil verið áhugalítil
um bættar vega-
samgöngur þótt um-
ferð aukist ár frá ári.
Samgönguáætlun til
næstu fimm ára sem
nýlega var samþykkt
á Alþingi gerir ráð
fyrir tvennum vega-
framkvæmdum í
Reykjavíkurborg, þ.e.
mislægum gatnamót-
um við Bústaðaveg og
tvöföldun á vegarkafla
við Bæjarháls og
Vesturlandsveg sem hluta af hring-
veginum. Ekki er gert ráð fyrir
Sundabraut í áætluninni. Þingmenn
Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík
hefðu svo sannarlega viljað sjá
meira gert til þess að bæta um-
ferðaröryggi í borginni og draga úr
töfum í umferðinni. Borgaryfirvöld
bera hins vegar ábyrgð á fram-
kvæmdastoppinu. Mikilvægt er að
viðhorfsbreyting verði við stjórn
borgarinnar.
Hringferð allra þingmanna Sjálf-
stæðisflokksins landshorna á milli
færir okkur gott veganesti inn í
þingstörfin fram undan. Úti á landi
líta menn á sig sem heimamenn á
hverjum stað. Það erum við svo
sannarlega líka í Reykjavík. Ég
vonast til að hitta sem flesta
heimamenn í Iðnó á morgun og
taka þátt í líflegum umræðum.
Eftir Sigríði Ást-
hildi Andersen
Sigríður Á. Andersen
» Það var sérlega
ánægjulegt að
heyra hversu jákvætt
og afslappað hljóðið
var í þeim sem við
ræddum við.
Höfundur er alþingismaður
Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík
og dómsmálaráðherra.
Heimamenn
í Reykjavík