Morgunblaðið - 19.02.2019, Blaðsíða 12

12 DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 19. FEBRÚAR 2019
Suðurlandsbraut 26 Sími: 587 2700
Opið: 11-18 virka daga, 11-16 laugardaga www.alno.is
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
S
kilnaður foreldra er ekki
endilega það sem mest-
um skaða kann að valda
í lífi barna. Það hvernig
fólk gengur frá sínum
málum þegar leiðir þess skilja og
hvernig það hagar samskiptum
sínum til framtíðar viðvíkjandi
börnunum, hefur mest áhrifin. Það
hafa reynsla og rannsóknir stað-
fest, bæði mínar og annara,“ segir
Sigrún Júlíusdóttir emerita í fé-
lagsráðgjöf við Háskóla Íslands og
þerapisti hjá Tengsl.
Brýn umræða
Í síðustu viku var haldið ár-
legt Félagsráðgjafaþing undir
yfirskriftinni Börnin geta ekki
beðið. Í þeim titli endurspeglaðist
þema þingsins þar sem málefni
barna og fjölskyldna voru rædd
frá ýmsum hliðum. Frá sjónarhóli
félagsráðgjafa er þessi umræða
brýn, samanber aukna áherslu
stjórnvalda á málefni barna og
ungmenna.
Fjöldi ís-
lenskra barna
elst í dag upp á
tveimur heim-
ilum, þá oftast
eftir skilnað
foreldra. Þetta
er mikil breyt-
ing frá því sem var þegar algeng-
asta formið var mamma, pabbi,
börn og bíll og kvöldmatur um
sjöleytið! Þann breytta veruleika
má nálgast með ýmsu móti eins og
kom fram í málstofu hjá þeim Sig-
rúnu Júlíusdóttur og Gyðu Hjart-
ardóttur félagsráðgjafa hjá Sýslu-
manninum á höfuðborgarsvæðinu.
Flóknari mál
„Sú breyting hefur orðið í
samskiptum skilnaðarforelda að
nú óska mun fleiri en áður eftir
aðstoð og faglegri leiðsögn um
hvernig best sé að halda á mál-
um,“ segir Gyða. „Tölfræði sýnir
að um 80% foreldra hafa hæfni til
að bera til að skilja með sátt og
samkomulagi, með þekkingu og
dómgreind. Um fjórðungur þarf
hins vegar fræðslu og aðstoð til
úrvinnslu mála, Með slíku getur
fólk þá yfirleitt komið málum í
góðan farveg og hindrað að vand-
inn vaxi. Svo eru alltaf einhverjir
sem þurfa meiri aðstoð og stuðn-
ing til lengri tíma.“
„Þótt skilnaðarmálum hafi
ekki fjölgað í seinni tíð þá hafa
þau af margvíslegum ástæðum
orðið flóknari frá því sem var, rétt
eins og samfélagið sjálft. Aukið
kynjajafnrétti á sinn þátt í að feð-
ur eru orðnir virkari í umsjón
barna sinna. Ábyrgðin í foreldra-
hlutverkinu er jafnari en slíkt get-
ur stundum stuðlað að valdaátök-
um. Það á einkum við um minna
hæfa foreldra sem ekki geta sett
velferð barna sinna í fyrirrúm og
svo þar sem báðir aðilar eru jafn
hæfir foreldrar en báðir vilja vera
í forsvari,“ segir Sigrún.
Lausnir og lipur samskipti
Svo jöfn búseta barna gangi
upp þurfa nokkur atriði að vera
uppfyllt, segir Sigrún. Í fyrsta lagi
þurfa foreldrarnir að hafa unnið
sig út úr tilfinningalegum átökum
og ósætti sín á milli. Í annan stað
þurfa þeir að geta átt lipur sam-
skipti, rætt
saman og miðl-
að upplýsingum
um daglegt líf
barnsins. Geta
látið velferð
barnsins sitja í
fyrirrúmi, ofar
eigin þörfum
og hagsmunum. Í því felst að
stuðla að samfellu í lífi barnsins,
til dæmis með því að búa í sama
hverfi og að báðir foreldrar taki
þátt í atburðum í lífi barnsins.
Einnig að samstaða sé um tengsl
við ömmur og afa og frændgarð í
báðum ættum.
„Það er mikilvægt að hlífa
börnum við því að tengjast nýjum
aðila í lífi foreldris of fljótt. Virða
þarf aðstæður og einkalíf hvort
annars en fyrst og fremst að taka
tillit til þarfa, aldurs og við-
kvæmni barna í þessum efnum.
Þessi atriði og fleiri þarfnast oft
umræðu og þá getur verið þörf á
aðstoð félagsráðgjafa eða þeirra
sem kunna skil á fjölskyldumál-
efnum, tengslakenningum og geta
beitt aðferðum samvinnu, lausna-
miðunar og sáttaráðgjafar,“ segja
Sigrún Júlíusdóttir og Gyða
Hjartardóttir að síðustu.
Skilnaðarmál valdi ekki skaða
Börnin fyrst og fremst! Þegar leiðir foreldra skilja þarf
að gæta að heill barnanna. Félagsráðgjafar fjalla um
málið. Stundum þarf aðstoð svo samskiptin verði góð.
Feður eru orðnir virkari í umsjón barna sinna.
Thinkstock/Getty Images
Skilnaður Mamma og pabbi fara hvort sína leið en jafnvægi í lífi barnanna verður að tryggja áfram með farsælum
samskiptum. Talið er að í 80% skilnaðarmála megi ná mjúkri lendingu og ljúka málum með góðu samkomulagi.
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Félagsráðgjafar Gyða Hjartardóttir til vinstri og Sigrún Júlíusdóttir
prófessor. Báðar hafa þær mikla reynslu af starfi í fjölskyldumálum.
Ábyrgðin í foreldra-
hlutverkinu er jafnari
en slíkt getur stundum
stuðlað að valdaátökum.
Í málstofu á Félagsráðgjafa-
þingi kynntu Sigrún Júlíus-
dóttir og og Gyða Hjartar-
dóttir hvernig megi greiða
almenningi aðgang að þjón-
ustu í skilnaðarmálum. Þar
sjá þær fyrir sér fjórskipt
ferli, þar sem áherslan sé
jafnan á börnin og hagsmuni
þeirra.
Í fyrsta lagi komi til sam-
vinnusamtöl fyrir alla foreldra
hvar farið sé yfir almennar
upplýsingar og ráðgjöf. Í öðru
lagi sáttameðferð fyrir for-
eldra sem takast á tilfinninga-
og málefnalega og svo í þriðja
lagi sáttamiðlun fyrir foreldra
sem deila hart vegna per-
sónulegs vanda og tilfinninga-
hnúta. Í fjórða lagi þurfi svo
ráðgjöf þegar málin eru komin
í hart og jafnvel til úrlausnar
dómstóla, en í slíkum tilvikum
eru persónlegir brestir og
félagsleg vandamál oft undir-
liggjandi. Um þetta fyrir-
komulag þjónustunnar má
nánar lesa í bók Sigrúnar og
Sólveigar Sigurðardóttur Eftir
skilnað – Um foreldra-
samstarf og kynslóðatengsl.
Deilur og
tilfinninga-
hnútar
AÐGENGI AÐ RÁÐGJÖF
Mannlíf Hér er sumar og sól.