Morgunblaðið - 19.02.2019, Side 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 19. FEBRÚAR 2019
Vegakerfi landsins
þarfnast mikilla við-
gerða og lagfæringa til
þess að þola alla þá
umferð sem um það fer
daglega. Um það er
enginn ágreiningur.
Nú er til umræðu á
Alþingi tillaga um sér-
stakan skatt sem
leggja skal á bíleig-
endur fyrir að aka um
vegina þrátt fyrir að skattar og
gjöld, sem þegar eru lögð á þessa
sömu bíleigendur, skili sér ekki
nema að hluta til vegaframkvæmda,
eða samkvæmt nýlegum fréttum að-
eins 28 milljarðar af 40 milljarða ár-
legum álögðum sköttum og gjöldum.
Ein röksemdin fyrir þessari nýju
skattheimtu er að með henni yrðu
erlendir ferðamenn sem leigja bíla
hér á landi látnir borga 40% af inn-
heimtunni, en þeir hljóta þá að
borga 40% af þeim sköttum sem
þegar eru lagðir á bifreiðaeldsneyti
og verður ekki annað sagt en þeir
greiði sinn sanngjarna hlut til vega-
gerðarinnar nú þegar.
Einnig er því haldið fram sem rök
fyrir þessum skatti að víða í ná-
grannalöndunum séu álíka gjöld inn-
heimt af bílaumferð, en þess aldrei
getið að í mörgum tilfellum, jafnvel
flestum, er þar um að ræða hrað-
brautir sem lagðar eru af einkaað-
ilum, sem eiga þær og
reka, en bílstjórar hafa
alltaf val um að fara
aðrar leiðir sem þá eru
seinfarnari en enginn
er neyddur til að aka
gjaldskyldu vegina.
Hér á landi á ekki að
vera neitt val um aðra
vegi en þá sérsköttuðu.
Enn ein rök fyrir
nýja skattinum eru þau
að ekki verði hægt að
fjármagna þær fram-
kvæmdir sem nauðsyn-
legt er að ráðast í á næstu árum
nema með því að láta „þá borga sem
nota“ en að sjálfsögðu er vegakerfið
í þágu allra landsmanna sem njóta
þess beint og óbeint, t.d. með flutn-
ingi nauðsynjavara vítt og breitt um
landið. Viðbótarskattur á flutninga-
bílana fer að sjálfsögðu beint út í
verðlagið og hækkar þar með al-
mennt vöruverð.
Á sama tíma og rætt er um þessa
skattaáþján á bíleigendur er rætt
um að arður af Landsvirkjun, allt að
20 milljarðar á ári, verði lagður í sjóð
sem hægt væri að grípa til ef á þyrfti
að halda. Væri ekki ráð að ráðstafa
þessum arði fyrstu þrjú til fjögur ár-
in til þessarar bráðnauðsynlegu lag-
færinga á vegakerfinu? Einnig er
rætt um að selja annan ríkisbankann
fyrir allt að 300 milljarða króna,
þannig að ekki myndi skorta fram-
kvæmdafé ef að því yrði, en reyndar
dygði Landsvirkjunararðurinn til að
koma öllu vegakerfinu í viðunandi
horf á örfáum árum.
Ekki var fyrr farið að ræða þenn-
an nýja skatt á bíleigendur vegna
aksturs á þjóðvegunum en borgar-
stjórinn í Reykjavík steig fram og
sagði bráðnauðsynlegt að leggja
álíka skatta á bíleigendur vegna
aksturs á götum Reykjavíkur og
ætti sá skattur að renna til þess að
borga fyrir þá rándýru strætóleið
sem kölluð hefur verið borgarlína,
en er auðvitað ekkert annað en nýjar
sérakreinar fyrir strætisvagna á
kostnað þrenginga gatnanna vegna
annarrar umferðar, sem þó á að
borga fyrir almenningssamgöng-
urnar.
Engar áætlanir virðast vera til um
hvernig innheimtu nýja skattsins
verði hagað, en þó sagt að þetta
verði allt rafrænt og framkvæmt af
hlutafélagi sem ríkissjóður muni
stofna og reka þangað til fram-
kvæmdirnar fyrirhuguðu yrðu upp-
greiddar. Trúi því hver sem vill að
innheimtunni verði nokkurn tíma
hætt, ef byrjað verður á henni á ann-
að borð.
Það er líklegt að í þessu máli sem
mörgum öðrum sannist að ef réttur
er fram litli fingurinn muni öll hönd-
in verða af við öxl.
Að rétta litla fingur
Eftir Axel Jóhann
Axelsson » Það er líklegt að í
þessu máli sem
mörgum öðrum sannist
að ef réttur er fram litli
fingurinn muni öll hönd-
in verða af við öxl.
Axel Jóhann Axelsson
Höfundur er bókari og bíleigandi.
Nú þegar lífinu er í
miklum mæli lifað í
stafrænum heimi leit-
ast allir við að helga sér
þar land. Menningar-
söguleg söfn í landinu
eru þar engin undan-
tekning. Þeirra land-
svæði heitir Sarpur og
er stórt og býr yfir fjöl-
breyttu landslagi. 50
söfn standa að þessum
sameiginlega gagnagrunni þar sem
skrár yfir safngripi þeirra eru opnar til
skoðunar öllum sem vilja sjá og lesa.
Rétt eins og í söfnunum sjálfum
kennir þar margra grasa. Þar má sjá
forngripi fundna í jörðu, listaverk okk-
ar helstu myndlistarmanna, menning-
arsögulega gripi fyrri alda og sam-
tímagripi sem taldir eru varpa ljósi á
okkar tíma. Einnig má þar finna þjóð-
háttalýsingar með frásögnum almenn-
ings af lífinu sem var og er lifað í land-
inu og örnefnaskrár með staðarheitum
og staðfræðilýsingum. Allt þetta og
ótalmargt fleira bíður skoðunar í Sarpi.
Allir ættu að geta fundið þar eitthvað
sem þá fýsir að sjá og fræðast um.
Enn er ónefnd stærsta safnheildin í
Sarpi, sjálfar ljósmyndirnar. Vægi
þeirra vex á stafrænum tímum þegar
myndlæsi vex á kostnað læsis. Ljós-
myndaöldin rann upp fyrir 180 árum
eða 1839 og ljósmyndirnar spanna öll
þessi ár. Frá frumskeiði ljósmyndunar
er að vísu lítið til hér á landi. En eftir
1860 fer ljósmyndum smám saman
fjölgandi eftir því sem íslenskir ljós-
myndarar fóru að gera sig gildandi.
Tæplega ein milljón ljósmynda er skráð
í Sarp. Flestar þeirra eru þar án mynd-
ar því þar er að finna
skrár frá fjölmörgum
ljósmyndastofum sem
eru hættar störfum. Allt
frá ljósmyndastofum
þeirra Sigfúsar Ey-
mundssonar og Nicoline
Weywadt til ljósmynda-
stofa þeirra Guðmundar
A. Erlendssonar og Sig-
ríðar Bachmann. Auðvit-
að er ekki allt sem er í
söfnunum komið í Sarp
en að því er unnið hægt og bítandi að
allt sem varðveitt er verði þar að finna.
Hér þarf að sönnu að vita að hverju
fólk vill leita. Þú getur spurt um stað-
arheiti, bæjarheiti, götuheiti með og án
númers (og séð bæði götuna, einstök
hús og íbúana ef heppnin er með þér),
en líka mannanafn, efnisorð og séð
hvað til er. Viltu vita hvernig umhorfs
var á Seyðisfirði um 1900? Langar þig
að sjá hvort að til sé mynd af lang-
ömmu þinni? Bænum sem afi þinn ólst
upp á? Eða jafnvel af þér? Viltu kynn-
ast ljósmyndun Jóns Kaldals eða Þor-
steins Jósepssonar? Fá innsýn í dans-
menninguna, verklag við ullarþvott
eða sögu flugsins. Kíktu í Sarpinn og
sjáðu hvort þar leynist ekki eitthvað
skemmtilegt fyrir þig.
Hefurðu svipast
um í Sarpi?
Eftir Ingu Láru
Baldvinsdóttur
Inga Lára Baldvinsdóttir
»Kíktu í Sarpinn og
sjáðu hvort þar
leynist ekki eitthvað
skemmtilegt fyrir þig.
Höfundur er sviðsstjóri Ljósmynda-
safns Íslands í Þjóðminjasafni.
inga.lara@thjodminjasafn.is
Allt um sjávarútveg
Töfrar eldamennskunnar
byrja með Eirvík
Eldhúsið er ekki bara
herbergi, heldur upplifun
Við hjá Eirvík trúum því að eldhúsið sé
hjarta heimilisins. Innanhússarkítektar og
sérfræðingar í heimilistækjum keppast
við að hanna hágæða eldhús sem
standast tímans tönn, með virkni, gæði
og sveigjanleika að leiðarljósi. Eldhúsið
er fjárfesting til framtíðar - tryggðu þér
raunveruleg gæði á hagstæðu verði.
Eirvík Suðurlandsbraut 20, Reykjavík, sími 588 0200, eirvik.is.
Opnunartími mánudaga - föstudaga 10-18, laugardaga 11-15