Morgunblaðið - 13.03.2019, Blaðsíða 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 13. MARS 2019
Í gamla Róm-
arveldinu voru venju-
legir borgarar hafðir
góðir með því að gefa
þeim brauð og leiki.
Þannig að þeir þurftu
ekki að svelta og
höfðu eitthvað sér til
skemmtunar. Þeir
voru þá gjarnan að
horfa á þrælana berj-
ast hver við annan í
hringleikhúsunum eða láta
grimma villiketti rífa þessi grey í
tætlur. Þannig var venjulegt fólk
ekki á því að fylgjast með stjórn-
málum og yfirstéttin fékk að sýs-
last með sín plön í friði fyrir gagn-
rýnum augum almúgans.
Nú er öldin önnur og sem betur
fer er hægt að fá upplýsingar um
margt sem er að gerast í kringum
okkur. En er fólkið hér á landi
upp til hópa að fylgjast með
stórum og flóknum málum? Og
eru menn að þrýsta á stjórnvöldin
að laga það sem er í ólestri? „Póli-
tíkin er svo leiðinleg“. „Ég skil
hvort sem er ekkert í þessu“. „Ég
get hvort sem er engu breytt“.
Þetta eru setningar sem heyrast
allt of oft. En er það í lagi að örfá-
ar fjölskyldur og ættir eigi flest
allan auð hér á landi á meðan
aldraðir og öryrkjar eiga að lifa á
einhverjum ölmusum? Er í lagi að
fólk komist ekki inn á hjúkr-
unarheimili í tæka tíð? Eða gam-
alt fólk fái ekki næringu eins og
það ætti að fá? Er í lagi að heil-
brigðisþjónustan sé að berjast í
bökkum til að veita nauðsynlegra
þjónustu og menn komist ekki í
tæka tíð í aðkallandi aðgerð? Er í
lagi að fólk í þjónustu-, umönn-
unar- og uppeldisstörfum sé að
hrynja niður úr álagi og það fyrir
frekar lélegt kaup?
En fjármálaráðherranum er
núna efst í huga að selja banka.
Hann og hans flokkur hafa leikið
þennan leik áður. Fyrir söluna á
Símanum átti að byggja nýjan
spítala. Og hvar er hann? En
Bjarni Ben. segist vera leiður á
Klaustursmálunum. Hann er auð-
vitað leiður á öllum þeim málum
sem eru honum og
hans vildarvinunum
óþægileg. Hann vill
ekki heyra minnst á
Panamaskjölin enda
tókst honum vel að
fela þau mál fram yfir
síðustu kosninga. Er
þessum manni stætt á
að sitja í mikilvæg-
asta ráðherrastólnum!
Það var dúnalogn í
pólitíkinni í janúar,
menn voru ekki að
spá í annað en að
fylgjast með handboltanum. Ég
gerði það líka og hafði gaman af
þessu, þetta er jú fínasta af-
þreying. En stjórnmálamenn eiga
ekki að fá frið þegar þeir eiga að
vinna í þeim mikilvægu málum
sem þeir ákveða fyrir okkur hönd.
Þeir eiga ekki að fá að fela sig og
vona að þjóðin gleymi. Þó við
fengjum leiki í janúar þá eigum
við að halda áfram að vera gagn-
rýnin og grimm og heimta að okk-
ar kjörnu fulltrúar vinni sitt starf
af samviskusemi og af heilindum í
þágu þjóðarinnar.
Við höfum fengið leiki, bæði í
sumar í fótbolta og í vetur í hand-
bolta og svo er það Eurovision
núna sem margir eru uppteknir af
eins og stendur. En núna viljum
við sem erum að vinna í láglauna-
störfum eða erum á smánarlegum
eftirlaunum eða örorkubótum
einnig fá brauð. Við viljum fá að
lifa á þeim kjörum sem tryggja
okkur öruggt húsnæði, gott heil-
brigðiskerfi og nógu mikið af holl-
um mat þannig að við þurfum ekki
að hafa áhyggjur af því hvernig
við getum komist af í hverjum
mánuði.
Eftir Úrsúlu
Jünemann
»En stjórnmálamenn
eiga ekki að fá frið
þegar þeir eiga að
vinna í þeim mikilvægu
málum sem þeir ákveða
fyrir okkur hönd.
Úrsúla Jünemann
Höfundur er leiðsögumaður
og kennari á eftirlaunum.
ursula@visir.is
Brauð og leikir
Frumvarp til laga
um skipulags- og
mannvirkjamál á Al-
þingissvæðinu gengur
út á það að Alþingi
fái skipulagsvald yfir
afmörkuðum reit í
hjarta Reykjavíkur
og hafi sömu réttindi
til að stýra honum og
sveitarfélög landsins
hafa til að fara með
skipulagsvald innan sinna marka.
Markmið frumvarpsins er að Al-
þingi geti haft, í bráð og lengd,
áhrif á skipulag og mann-
virkjagerð í næsta nágrenni þings-
ins, bæði með tilliti til öryggis-
sjónarmiða og sjónarmiða sem
tengjast starfsemi og ásýnd þjóð-
þingsins og nánasta umhverfis
þess.
Í skipulagi er horft á málefni í
stórum og smáum mælikvarða og
reynt að meta hvernig tilteknar
ákvarðanir hafa áhrif í nágrenninu
og eins á þróun stærra svæðis, svo
sem alls höfuðborgarsvæðisins.
Öryggissjónarmið
Benda skal á að þar sem skipu-
lagsvald sveitarfélaga hefur verið
takmarkað með lögum er um að
ræða svæði sem eru skýrt afmörk-
uð og lokuð almennri umferð með
aðgangsstýringum. Þá er enga
aðra starfsemi eða byggð að finna
í nágrenni þessara svæða nema að
mjög takmörkuðu leyti.
Ljóst er að Alþingissvæðið er
ekki slíkt svæði heldur þvert á
móti skal það vera aðgengilegt öll-
um í anda hugmynda um lýðræði.
Þá er Alþingissvæðið, eins og það
er skilgreint í frumvarpinu, um-
lukið borgarbyggð og hluti af
þéttasta hluta Reykjavíkurborgar.
Það eitt og sér kallar á aukið
flækjustig ef stendur til að skipta
upp hluta af borginni og færa
skipulagsvaldið frá sveitarfélaginu
sjálfu og úthluta annað.
Friðhelgi og ásýnd
Í 2. gr. frumvarpsins er
Alþingissvæðið skilgreint. Af-
mörkunin er umfangsmikil og nær
yfir töluvert stærra
svæði en lóð Alþingis.
Eitt af rökum með
frumvarpinu er vísun
í 36. gr. stjórn-
arskrárinnar, en þar
segir að Alþingi sé
friðheilagt og megi
enginn raska friði né
frelsi þess. Auk þessa
er vísað í að starfsemi
Alþingis fari nú jafn-
framt fram í nærliggj-
andi húsum. Skipu-
lagsgerð er
áætlanagerð til lengri tíma. Þess-
um lögum þyrfti því að breyta ef
skrifstofum Alþingis verður lokað
eða þær færðar. Þá þyrfti að
breyta afmörkun Alþingissvæð-
isins.
Færa þarf sterk rök fyrir af-
mörkun svæðis sem áætlað er að
færa skipulagsvald frá sveitarfé-
lagi með sér lögum. Á hvaða for-
sendum er línurnar (sjá kort)
dregnar utan um þennan tiltekna
reit?
Rekstur nýs sveitarfélags
í boði Reykjavíkur
Í frumvarpinu er ætlast til þess
að sveitarfélagið Reykjavíkurborg
deili starfskröftum embættis-
manna sinna, þ.e. skipulagsfull-
trúa og byggingafulltrúa, án þess
að vikið sé að því hvernig eigi að
fjármagna slíkt. Skapar það óvissu
um kostnað við framkvæmd skipu-
lags- og mannvirkjamála á Alþing-
issvæðinu. Er t.d. óljóst hvort
gjöld sem borgin innheimtir vegna
afgreiðslu við framkvæmd skipu-
lags- og mannvirkjamála fái að
halda sér óbreytt og óskipt ef
framkvæmdir snúa að Alþing-
issvæðinu. Það myndi einnig setja
starfsfólk í erfiða stöðu ef það
heyrir undir tvo yfirboðara, þar
sem hagsmunir þeirra þurfa ekki
að fara saman.
Alþingi verði umsagnaraðili
Hugmyndin um sérstaka skipu-
lags- og byggingarnefnd Alþingis
er fín sem slík. Einfaldara væri að
stofna slíka nefnd sem færi með
umsagnir er varða skipulags- og
mannvirkjamál í Reykjavík sem
eru innan marka Alþingissvæðis
og/eða varða friðhelgi og næsta
nágrenni Alþingishússins. Hægt
væri að tryggja umsagnarskyldu
nefndarinnar með breytingu á til-
heyrandi lögum þess efnis.
Þannig væri einnig tryggt, með
einfaldari hætti, að Alþingi gæti
haft áhrif á skipulag og mann-
virkjagerð í næsta nágrenni þess.
Þverfagleg samvinna
Meginhugsunin í skipulagsfræði
er að rýna þverfaglega í þá ólíku
þætti sem taka þarf tillit til við
skipulagsgerð allt frá smáatriðum
að heildarmyndinni. Samfélagið er
stöðugt að breytast og nýjar hug-
myndir að ryðja sér rúms.
Tækninni fleygir fram á fullri
ferð.
Það eina sem er stöðugt í lífinu
er breytingar. Markmið alls skipu-
lags er í grunninn að leiðbeina
samfélaginu í gegnum breytingar
þannig að allir njóti góðs af.
Skipulag er því stjórntæki fyrir
sveitarfélögin, þar sem sveit-
arfélög setja fram stefnumótun
sína.
Til að slík stefna nýtist sem
skyldi þarf hún að vera unnin í
sátt og samlyndi við hags-
munaaðila og íbúana, sem eru
mikilvægir hugmyndasmiðir og
gagnrýnendur við mótun skipu-
lagsáætlana. Góð skipulagsáætlun
nýtir hugmyndir frá íbúunum og
leggur grunn að því umhverfi sem
þeir kjósa að búa í.
Það skýtur því skökku við að
ákveðnir hagsmunaaðilar ætli í
skjóli valds síns að taka til sín
skipulagsvaldið yfir völdum reit
innan borgarinnar.
Eftir Sigríði
Kristjánsdóttur » Við lestur frumvarps
um skipulags- og
mannvirkjamál á Al-
þingissvæðinu vaknar
sú spurning hvort verið
sé að stofna nýtt
sveitarfélag, Alþingis-
hrepp.
Sigríður Kristjánsdóttir
Höfundur er dósent í skipulagsfræði.
Alþingishreppur?
Ármúla 26 | 108 Reykjavík | Sími 578 4400 | heimilioghugmyndir.is
Askalind 4 | Kópavogi | Sími 564 1864 | vetrarsol.is
40 ár
á Íslandi
Snjóblásarar í
öllum stærðum
og gerðum
Hágæða snjóblásarar frá
Stiga
ST5266 PB
Veistu um góðan
rafvirkja?
FINNA.is