Morgunblaðið - Sunnudagur - 31.03.2019, Blaðsíða 6

Um 15% af íbúum Nýja-Sjálands eru Maórar. Tónlistarkonan og
haka-kennarinn Mihrangi segir að bæði fjöldi þeirra og áhrif fari
vaxandi. Hún segir að á tímabili hafi Maórar verið meira lokaðir
af vegna hræðslu við kynþáttafordóma og menningarnám.
„Menning okkar hefur gengið í gegnum endurreisn og end-
urnýjun síðan á níunda áratug síðustu aldar, allt frá því að öldung-
arnir í ættbálkunum mótmæltu og börðust fyrir menningar-
legum venjum okkar og landi okkar,“ sagði hún í samtali við
kanadíska fréttavefinn CBC.
Mihrangi er meðvituð um hættuna á menningarnámi og segir
að þegar hún kenni haka-dansa fólki sem sé ekki af maórískum
uppruna byrji hún alltaf á því að útskýra merkinguna og mikilvægi
dansins. „Ég átta mig á því að menningarnám er stórt vandamál
víða um heim,“ sagði hún.
„Það er frábært að allir eigi sinn haka-dans hér, sem þeir geta
dansað og sagt vera sinn eigin og þeir geta notað í lífi sínu.“
Lætur engan ósnortinn
Hún segir að haka sé notað til að komast í tengsl við guðina og
forfeðurna og fá orku og styrk frá þeim.
„Þetta er persónuleg áskorun að komast í samband og nýta
þessa orku á mjög ástríðufullan og kraftmikinn veg með öðrum
og tala einni röddu um ákveðið málefni.
Það er ekki annað hægt en að standa
upp og leggja við hlustir. Það er ekki
annað hægt en að vera snortinn.“
Vaxandi áhrif Maóra
Múslimi (t.h.) og ann-
ar maður frá svæðinu
heilsast að hefð-
bundnum Maóra-sið
en þessi kveðja kallast
„hongi“ á maórísku.
HEIMURINN
6 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 31.3. 2019
Margir hafa eflaust séðmyndband sem breiddistút eins og eldur í sinu af
hópi ungs fólks að dansa haka til
minningar um fórnarlömbin sem lét-
ust í voðaverkinu. Margir fleiri hóp-
ar og meira að segja einstaklingar
hafa framkvæmt þennan hefð-
bundna maóríska dans í sama til-
gangi. Haka þekkja flestir í gegnum
frægt ruðningslið landsins.
Oft er talað um haka sem stríðs-
dans en hann er svo miklu meira.
Haka þýðir í raunar dans á maór-
ísku. Dansinn er jafnan hópdans og
samanstendur af samhæfðum hreyf-
ingum, heilmiklu stappi og fóta-
hreyfingum auk þess sem sungið eða
hreinlega öskrað er samhliða dans-
inum en svipbrigði hafa líka mikið að
segja.
Það eru til hundruð haka-dansar
og enn er verið að semja nýja dansa.
Hvert svæði í landinu og hver ætt-
bálkur á sína útgáfu af ýmsum döns-
um sem dansaðir eru við mörg til-
efni.
Nýja-Sjáland hélt sérstakan haka-
dansdag hátíðlegan um allt land hinn
22. mars en þá var vika liðin frá skot-
árásinni. Víða um landið safnaðist
fólk saman til að dansa, taka afstöðu
gegn hatri og kynþáttafordómum og
sýna ást íslamska samfélaginu í land-
inu ást og stuðning.
Þemað er virðing
Þemað í haka-dönsum er umfram
allt virðing, að sögn Matthews Tu-
kaki, framkvæmdastjóra Maóraráðs
Nýja-Sjálands. „Þetta var stríðsdans
sem dansaður var til að ógna eða
hræða óvininn en merkingin hefur
breyst,“ sagði hann í samtali við
BBC.
Núna eru mismunandi haka-
dansar dansaðir við mörg tilefni eins
og afmæli, brúðkaup, jarðarfarir eða
heimsókn fyrirfólks eins og bresku
konungsfjölskyldunnar. Reyndar
dansaði Harry prins sjálfur haka í
stærstu herstöð Nýja-Sjálands þeg-
ar hann ferðaðist um landið árið
2015.
Samræmd viðbrögð
Það hvað haka-dansinn er áberandi
eftir hryðjuverkin í Christchurch
þykir til marks um aukna meðvitund
Nýsjálendinga hvað varðar arfleifð
sína. Þetta sé viðbragð við því sem
gerðist og nái djúpt inn í þjóðarsál
landans. Annar meðlimur Maóra-
ráðsins, Donna Hall, segir við sama
fjölmiðil að það sé mjög mikilvægt
fyrir landið að sýna svo samræmd
viðbrögð nú þegar þjóðin öll sé í
áfalli. Margir Nýsjálendingar kunna
að dansa haka, og er það ekki síst
fyrir tilstilli ruðningsliðsins. Flest
börn læra haka-dans í skóla frá unga
aldri og þá skiptir ekki máli hvort
þau séu Maórar eða ekki.
Ekki menningarnám
Sú spurning vaknar hvort þetta sé
merki um menningarlegt arðrán
þegar Nýsjálendingar sem eru ekki
af maórískum uppruna dansi þennan
dans.
Því svarar Tukaki neitandi. „Þetta
er sérstakur tími. Þetta er sérstök
stund í sögu Nýja-Sjálands en líka
stund sem verður mikilvæg fyrir
framtíð okkar.“
Menningarnám sé einungis
vandamál þegar menningarlegir
þættir séu aðlagaðir öðru umhverfi
án aðkomu samfélags Maóra, sem
ekki sé staðan nú.
Hann segir að það sé öflug yfirlýs-
ing í sjálfu sér fólgin í þeim mynd-
böndum af haka-dönsum sem hafa
ferðast hratt um samfélagsmiðla að
undanförnu. Dansinn sé öflugur
andstæðingur hatursins sem sé líka
að finna á netinu.
„Við skulum láta fólk finna fyrir
yfirþyrmandi ást,“ sagði hann. ,,Ég
er búinn að sjá haka-dansa frá Nýja-
Sjálandi, en líka frá Chicago, New
York, London og Sydney. Ég hef
líka séð stráka úr íslömskum skóla í
Auckland dansa haka og ég er mjög
stoltur vegna þess.“
Sameiginlegt
tungumál
þjóðarinnar
Nýsjálendingar, bæði yfirvöld og almenningur,
hafa vakið athygli og aðdáun margra fyrir
hvernig þjóðin brást við hryðjuverkum í
Christchurch, þar sem 50 manns létust í skotárás
í moskum. Ekki síst hefur þjóðin sameinast
í kraftmiklum haka-dansi til að votta fórna-
lömbum þessa voðaverks virðingu sína.
Inga Rún Sigurðardóttir ingarun@mbl.is Meðlimir í gengi dansa áhrifamikinn haka-dans fyrir utan Jamia Masjid-moskuna til minningar um fórnarlömbin.
AFP
Fólk að dansa haka fyrir framan Al
Noor-moskuna til að votta fórnarlömbum
hryðjuverkanna virðingu sína.
Spiced Honey
litur ársins 2019
Opið: 8-18 virka daga 10-14 á laugardögum Síðumúla 22 | Sími 517 0404 | serefni.is