Morgunblaðið - 05.04.2019, Síða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 5. APRÍL 2019
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Yngvi Harðarson, hagfræðingur og
framkvæmdastjóri Analytica, telur
boðaðar launahækkanir geta skert
samkeppnishæfni Íslands.
Máli sínu til stuðnings bendir
hann á að laun á Íslandi séu enn há í
alþjóðlegum samanburði og sögu-
legu samhengi á Íslandi. Þá jafnvel
þótt gengi krónu hafi gefið eftir. Með
frekari launahækkunum geti því
skapast þrýstingur á gengislækkun
til að auka samkeppnishæfnina.
„Þetta getur eitt og sér þrýst á
gengislækkun,“ segir Yngvi og vísar
á mynd sem er birt hér til hliðar.
Sýnir hún raungengi á mæli-
kvarða hlutfallslegs launakostnaðar
með áætlun Analytica fyrir 1. fjórð-
ung í ár. Raungengið sýnir hlutfalls-
lega þróun verðlags eða launakostn-
aðar á einingu í heimalandi annars
vegar og viðskiptalöndum hins vegar
frá tilteknu grunnári og mælt í sama
gjaldmiðli. Á þann mælikvarða hafa
laun á Íslandi sjaldan verið jafn há í
alþjóðlegum samanburði frá 1991.
Ísland í öðru sæti 2017
Samkvæmt Eurostat, hagstofu
ESB, var tímakaup á Íslandi það
annað hæsta í Evrópu árið 2017.
Noregur var í fyrsta sæti en Dan-
mörk í þriðja. Tímakaupið var 51
evra í Noregi en 42,6 evrur á Íslandi.
Með veikingu krónunnar hafa laun
á Íslandi umreiknuð í evrur lækkað.
Þau eru samt með því hæsta sem
þekkist í heiminum og þegar saman
fóru launahækkanir og gengisstyrk-
ing fór af stað umræða um að sam-
keppnisstaðan hefði versnað.
Konráð S. Guðjónsson, hagfræð-
ingur Viðskiptaráðs, telur aðspurður
að nýju kjarasamningarnir muni
ekki skerða samkeppnishæfni lands-
ins. Heildarlaun hækki enda hóflega.
Þá sé það
ánægjuefni að
forysta verka-
lýðshreyfingar-
innar geri sér
grein fyrir sinni
ábyrgð og taki til-
lit til aðstæðna í
hagkerfinu.
„Í heild sýnist
mér að laun gætu
hækkað í fínum
takti við verðlag og framleiðni. Ef
uppleggið í þessum kjarasamningum
gengur upp, þ.e. að skapa ákveðna
sátt um að lyfta lægstu laununum
meira en öðrum, held ég að það sé
ekki mikið að óttast. Þá eru heild-
arlaun enda almennt ekki að hækka
svo ýkja mikið.
Ef þessi stefna heldur og það
verða almennar krónutöluhækkanir
upp allan stigann, þar með talið hjá
stéttum sem eiga eftir að semja, held
ég að atvinnulífið muni takast ágæt-
lega á við það. Spurningin er hins
vegar hvort það muni takast. Ef
launaþróun fer hins vegar úr bönd-
unum gæti gengi krónunnar eða eitt-
hvað annað þurft að gefa eftir. Við
hjá Viðskiptaráði höfum talað um
það undanfarið ár að laun á Íslandi
eru mjög há í alþjóðlegu samhengi
og að launahlutföll séu há. Þegar svo
er gefur auga leið að það er ekki ýkja
mikið til skiptanna,“ segir Konráð.
Geta flýtt fyrir sjálfvirkni
Sigurður Hannesson, fram-
kvæmdastjóri Samtaka iðnaðarins,
hefur lýst yfir áhyggjum af því að
mikill launakostnaður hafi skert
samkeppnishæfni iðnaðarins.
Hann segir áhrif kjarasamning-
anna á samkeppnishæfni landsins
munu ráðast af nokkrum þáttum.
Það megi una við samningana
jafnvel þótt laun hafi hækkað meira
hér en erlendis. Þ.e.a.s. ef framleiðni
eykst og launaskrið fer ekki af stað,
líkt og stundum gerist þegar samið
sé um krónutöluhækkanir.
„Það er alltaf einhver lína milli
fjárfestingar í nýrri tækni annars
vegar og hins vegar í launakostnaði
við það að halda óbreyttu vinnulagi.
Það má taka fjórðu iðnbyltinguna og
sjálfvirknivæðinguna sem dæmi.
Svona launabreytingar geta auðvit-
að flýtt fyrir sjálfvirknivæðingu sem
ætti að auka samkeppnishæfni. Það
er auðvitað erfitt að segja til um
hvar þessi lína nákvæmlega er en
hún er sannarlega til staðar. Með
launahækkunum færumst við nær
línunni og förum mögulega í ein-
hverjum tilvikum yfir hana. Þá geta
launahækkanir fært störf úr landi.
Að það verði hagkvæmara að láta
vinna vörur annars staðar en hér á
landi,“ segir Sigurður. Fleiri þættir
en launakostnaður geti skipt máli
varðandi samkeppnishæfnina. „Síð-
an eru önnur atriði sem koma á móti
sem snúa að því sem ríkið ætlar að
gera og getur hjálpað til. Það er heil-
mikið rætt um einföldun á reglu-
verki. Það tengist auðvitað mikið
húsnæðis- og byggingarmarkaði en
að einhverju leyti líka öðrum grein-
um. Öll skref í þá átt að einfalda
regluverk auka samkeppnishæfni,“
segir Sigurður.
Geri Ísland eftirsóknarverðara
Hann segir aðspurður það einnig
geta styrkt samkeppnishæfnina ef
Ísland fer inn í umhverfi með lægri
vöxtum, fjölskylduvænni vinnutíma
og jafnvel hagstæðara skattaum-
hverfi. Þá með því að hæft vinnuafl
telji eftirsóknarverðara en ella að
vinna á Íslandi. „Ég held að þetta
geri Ísland eftirsóttara til búsetu.
Lífskjör snúast auðvitað um svo
miklu meira en laun. Þau snúast um
gott umhverfi, sveigjanleika og aðra
þætti sem eru kannski ekki endilega
metnir til fjár. Allt spilar þetta inn í
og gerir að verkum að þessir samn-
ingar eru tímamótasamningar.“
Getur skert samkeppnishæfnina
 Analytica telur launahækkanir geta þrýst á gengislækkun  Hagfræðingur Viðskiptaráðs segir
hækkanirnar hóflegar  SI telur lægri vexti og bætt starfsumhverfi geta styrkt samkeppnisstöðuna
Yngvi
Harðarson
Konráð S.
Guðjónsson
Sigurður
Hannesson
Vísitala raungengis á mælikvarða hlutfalls-
legs launakostnaðar
110
100
90
80
70
60
50
40
’91 ’93 ’95 ’97 ’99 ’01 ’03 ’05 ’07 ’08 ’09 ’11 ’13 ’15 ’17 ’19
Vísitala raungengis
Áætlun Analytica fyrir 1. ársfj. 2019
Heimildir: Seðlabanki Íslands og Analytica
1. ársfj. 1991 - 1. ársfj. 2019
Áætlun
Analytica
93,7
Lífskjarasamningar
FC 5
Skúringarvél
með rafhlöðu
FC 5
Skúringarvél
K 5 Öflug
háþrýstidæla
K7 Öflug
háþrýstidæla
RC 3 Ryksuguvélmenni KB 5 Rafmagnssópur
með batterí
VC 3 Létt og
meðfærileg poka-
laus ryksuga með
HEPA síu
SC 2 Gufutæki
sem þrífur
án hreinsiefnaTILBOÐ
89.530
TILBOÐ
20.007TILBOÐ44.169
TILBOÐ
56.319
TILBOÐ
10.774
TILBOÐ
69.900
TILBOÐ
25.339
27.379
Gul
Hvít
TILBOÐ
24.454
WV 2 Gluggaskafa
KV 4 Tuskuvél
saman í pakka
15.678
TILBOÐ
Skeifan 3 • 108 Reykjavík • Sími 581 2333 • rafver@rafver.is • rafver.is
Vorhreingerningardagar
15% afsláttur af Lokadagur
(á meðan birgðir endast)