Skessuhorn - 26.07.2001, Blaðsíða 8

FIMMTUDAGUR 26. JULI 2001
ontddiitiuiv.
Hálf öld frá fyrsta tidi Skagamanna
Tímamótaviðburður í íþróttasögunni rifjaður upp
Islandsmeistarar Akraness 1951. Aftari röðfi'á vinstri: Jón S. Jónsson, Pétur Georgsson, Þórður Þórðarson, Dagbjartur Hannesson, Rtkharður Jónssm, Guðmundur Jónsson og
Halldór Sigurbjömsson. Krjúpandi fird vinstri: Sveinn Teitsson, Sveinn Benediktsson, Jakob Sigurðsson, Magmís Kristjánsson, Olafiur Vilhjálmsson og Guðjón Finnbogason (Kristján
Pálsson sem ekki er á. myndinn lék ennfiremur með liðinu þetta ár).
Nú eru rétt 50 ár liðin frá því Ak-
urnesingar urðu fyrst Islandsmeist-
arar í knattspyrnu. Lítið byggðarlag
með 2500 íbúa, sjávarþorp sem lét
lítið yfir sér varð skyndilega vett-
vangur stórliðs í knattspyrnu, liðs
sem skilið hefur eftir sig glæsilega
sögu metnaðar og atorku, ásamt trú
á samstöðu og samtakamátt. Þessi
viðburður hafði mikil áhrif á litla
sjávarþorpið sem átti eftir að vaxa
og dafna, ekki bara sem knatt-
spyrnubær, heldur og einnig sem
stór og myndarlegur kaupstaður
þar sem fjölbreytt atvinnulíf og gott
mannlíf dafnar.
Þeir frábæru knattspyrnumenn
sem brutu ísinn fyrir landsbyggðina
og sýndu að hægt var að sigra
Reykjavíkurstórveldin gáfu öðrum
von og tiltrú á það sama. Þetta lið
sem gekk undir nafninu „Gullaldar-
lið Skagamanna" er goðsögn á Is-
landi. Allt frá þessum tíma hefur
frægðarljómi liðsins skinið skært og
þeir leikmenn sem komu við sögu
urðu nánast þjóðhetjur með árangri
sínum. Vinsældir þessara leikmanna
meðal landsmanna voru og eru
jafnvel enn í dag ótrúlegar. Lengi
vel var allt sem gert var í knatt-
spyrnumálum á Akranesi sótt til
þessa liðs og leikmanna þess og á-
hrif þeirra hafa skilað mjög miklu í
íslenskri knattspyrnu, enda hafa
sumir þeirra eftir að keppnisferli
þeirra lauk skilað miklu starfi fyrir
knattspyrnuna.
Guilöldin
Allir eru sammála um að gullöld
knattspyrnunnar á Akranesi hefjist
árið 1951. Akurnesingar höfðu tek-
ið þátt í íslandsmóti 1. flokks 1943,
1944 og 1945 með litlum árangri.
Það var síðan á árinu 1946 að mikil
umræða átti sér stað um að sækja
fram og taka þátt í Islandsmóti
meistaraflokks. Sumir töldu það
fásinnu, nær væri að vinna fyrst 1.
flokkinn áður en lagt væri til atlögu
við meistaraflokkinn.
Svo fór þó að ákveðið var að
senda lið til keppni í meistara-
flokknum sumarið 1946. Sama
sumar tefldi Akranes fram liði í 2.
flokki sem kom sá og sigraði. Þarna
vöru nöfn margra þeirra sem síðar
áttu eftir að verða eins og rauður
þráður í gegnum gullaldartímabil-
ið: Ríkharður, Þórður Þ., Guðjón,
Sveinn Teits. og Pétur Georgsson
svo nokkrir séu nefndir. Þarna
vannst fyrsti meistaratitillinn og
ekki var sumarið síður eftirminni-
legt fyrir Ríkharð Jónsson sem þá
var 16 ára gamall því hann var val-
inn í landsliðshóp Islands sem
skyldi mæta Dönum í fyrsta lands-
leik Islands. Þó Ríkharður hafi ekki
leikið þennan landsleik þá má segja
að hann hafi minnt rækilega á að til
væru leikmenn í fremstu röð utan
Reykjavíkur.
Ljóst er að þarna eru Akurnes-
ingar búnir að stimpla sig rækilega
inn í íslenska knattspyrnu og þó
næstu árin séu erfið í meistara-
flokknum má segja að oftast hafi
aðeins vantað herslumuninn. Það er
síðan að koma í ljós á árunum 1949-
50 að liðið er á réttri leið. Þarna má
segja að lokaþátturinn í að koma
Akránesliðinu í fremstu röð hefjist.
A engan er hallað þó sagt sé að sá
maður sem mest og best vann að
uppgangi knattspyrnuíþróttarinn-
ar á Akranesi sé Guðmundur
Sveinbjörnsson sem var alla tíð
dugmikill og fórnfús leiðtogi. I
hans huga var ekkert ómögulegt,
hann íhugaði hlutina vel og fann
alltaf einhverja góða lausn.
Ríkharður heim
Ríkharður Jónsson kemur heim
eftir námsdvöl í Reykjavík á árun-
um 1947-50 og tekur við þjálfun í
upphafi ársins 1951. Ríkharði hafði
verið boðið í þriggja mánaða kynn-
isferð til Þýskalands sem hann þáði.
Þar kynntist hann töfrum þýskrar
knattspyrnu. Með þetta innlegg
kom Ríkharður heim og endur-
koma hans á Skagann setti punkt-
inn yfir i-ið. Það hafði til þessa
vantað herslumuninn eða kannski
ofurlitla tiltrú. Hún kom svo sann-
arlega með Ríkharði. Menn æfðu
stíft allt frá áramótum og fram til
fyrsta leiksins en Islandsmótið var
leikið á tíu dögum í júnímánuði.
Tónninn var gefmn strax í fyrsta
leiknum gegn meisturum fyrra árs,
KR. Það þurfti ekki nema nokkrar
mínútur í leiknum til að sjá hvert
stefndi og að eitthvað nýtt var kom-
ið í íslenska knattspyrnu. Stuttar
sendingar og geysilegur hraði settu
meistarana gersamlega út af laginu
og þegar flautað var til hálfleiks var
staðan 5-0 fyrir Akranes. KR tókst
síðan að svara tvívegis í síðari hálf-
leiknum. Ekki aðeins var þetta stór-
brotinn sigur í upphafi móts heldur
var þetta jafnframt fyrsti sigur
Akraness í Islandsmóti meistara-
flokks í knattspyrnu. Síðasti leikur
liðsins á þessu Islandsmóti var gegn
Víkingi. Fyrir þann leik var ljóst að
Akurnesingar höfðu þegar unnið
Islandsmeistaratitilinn. Leiknum
lauk með jafntefli 2-2 og Akurnes-
ingar luku því Islandsmótinu án
þess að tapa leik.
Það var stór stund þegar Jón Sig-
urðsson formaður KSI afhenti Rík-
harði Jónssyni Islandsbikarinn við
hátíðlega athöfn á Melavellinum.
Mikill fjöldi Akurnesinga hafði
komið að heiman til að fylgjast með
leiknum og varð síðan samferða
sigurvegurunum til Akraness um
kvöldið með flóabátnum Laxfossi.
Þegar Laxfoss lagðist að bryggju á
Akranesi um miðnætti blasti við ís-
landsmeisturunum ógleymanleg
sjón. Um 700 manns voru saman
komnir á bryggjunni og fór þar
fram mikil móttökuathöfn og voru
hetjurnar boðnar velkomnar og
þær hylltar.
Leikmenn liðsins
Þeir leikmenn sem urðu Islands-
meistarar 1951 vorujakob Sigurðs-
son sem lék fyrsta leikinn í markinu
en Magnús Kristjánsson lék hina
þrjá. Aðrir voru Olafur Vilhjálms-
son, Sveinn Benediktsson, Sveinn
Teitsson, Dagbjartur Hannesson,
Guðjón Finnbogason, Halldór Sig-
urbjörnsson, Pétur Georgsson,
Ríkharður Jónsson, Þórður Þórðar-
son, Guðmundur Jónsson, Jón S.
Jónsson og Kristján Pálsson.
Með leikskipulagi liðsins lagði
Ríkharður áherslu á sóknarleik,
enda voru afburða sóknarmenn til
staðar. Segja rná að þetta hafi síðan
verið leikstíll liðsins í mörg ár.
Miðjuleikmennirnir studdu vel
sóknarleikmenn þess. Liðið skoraði
mikið en fékk líka oft á sig mikið af
mörkum. Markvarsla liðsins var yf-
irleitt góð og varnarmennirnir
sterkir. Athyglisvert er að bakverð-
irnir Sveinn Benediktsson og Olaf-
ur Vlhjálmsson voru aldrei valdir í
landsliðið þó enginn efaðist um
getu þeirra, en miðverðir liðsins
léku oft í landsliðinu bæði í sinni
stöðu og ekki síður sem bakverðir.
Boltameðferð leikmanna var nokk-
uð misjöfn. Donni var snillingurinn
með boltann, miðjumennirnir
Guðjón, Sveinn og Dagbjartur
höfðu ágæta tækni og sumir vildu
meina að lykillinn að góðum leik
liðsins hafi komið frá þeim og þeir
hafi átt mestan þátt í sigurgöng-
unni. Þeir höfðu næmt auga fyrir
samleik og þeir áttu oft upptökin að
sóknarlotum sem gáfu rnörk.
Stjörnurnar Ríkharður og Þórður
Þ. voru í fremstu víglínu og skor-
uðu flest mörkin. Þeir eru enn þann
dag í dag taldir af mörgum vera
besta sóknarpar í íslenskri knatt-
spyrnu frá upphafi. Þeir skoruðu
að meðaltali tvö mörk í leik svo
árum skipti en það þætti góður ár-
angur hjá sóknarmönnum nú-
tímaknattspyrnu.
Gæfumunurinn að
fá Ríkharð heim.
Það sem gerði gæfumuninn fyrir
Akranes á þessum árum var að fá
Ríkharð Jónsson heim á ný. Hann
var ekki bara afburðaleikmaður
heldur var hann einnig mjög góður
þjálfari með nýjar og ferskar hug-
myndir. Þá skipti það ekki síður
máli að mannskapurinn sem hann
hafði var einkar samhentur og sam-
vinnuþýður. Síðan vill það oft
gleymast þegar verið er að rifja upp
liðna tíð að það voru ekki bara góð-
ir knattspyrnumenn sem stóðu í
þessu. Þeir sem önnuðust félags-
legu hliðina eiga ekki síður stóran
þátt í velgengninni. Formaður I-
þróttabandalagsins árið 1951 var
Guðmundur Sveinbjörnsson og
með honum í stjórn voru Oli Orn
Olason, Lárus Arnason, Egill Sig-
urðsson og Helgi Júlíusson. Knatt-
spyrnuráðið var skipað 5 leikmönn-
um úr liðinu og Leifi Asgrímssyni.
Einn viðburður frá sumrinu 1951
sem ekki snertir síður Akurnesinga
en aðra knattpyrnuáhugamenn er
landsleikurinn við Svíþjóð á Mela-
vellinum þegar litla Island vann 4-3
sigur. Akranes eignaðist sína fyrstu
landsliðsmenn í þessum leik. Rík-
harður hafði reyndar leikið áður
með landsliðinu sem leikmaður
Fram, en þarna voru bæði hann og
Þórður Þ. í byrjunarliðinu og
Guðjón Finnbogason var á bekkn-
um. Þetta var svo sannarlega leikur
Ríkharðs sem skoraði öll fjögur
mörkin. Afrek hans var glæsilegt
og sérstakur frægðarljómi er enn í
dag yfir því.
Hvað var sagt um liðið
Þegar skoðað er hvað sagt var í
gömlum blöðum og bókum um
þessi ár og Gullaldarliðið, kemur
margt markvert í ljós. Einn af
mótherjum þeirra sagði að margt
hefði hjápast að til að gera Akranes
að knattspyrnustórveldi á Islandi.
Mjög snjallir knattspyrnumenn,
ötulir forystumenn og gífurlegur
stuðningur bæjarbúa og fólks víðs-
vegar um land. Það var eftirtektar-
vert að þegar Akranes spilaði fyllt-
ist Melavöllurinn af stuðnings-
mönnum liðsins. Þeir komu á bát-
um eða bílum frá Akranesi og víð-
ar að, því vinsældir liðsins náðu
langt út fyrir Akranes. Það var ekk-
ert efamál að liðið var það langvin-
sælasta á Islandi.
Sá kunni útvarpsmaður Sigurður
Sigurðsson sagði eitt sinn í viðtali
að það hefði verið löngu viðurkennt
að Akumesingar hafi valdið þátta-
skilum í íslenskri knattspymu. A-
gæti þeirra hafði mikil áhrif á aðra
knattspyrnuflokka, menn fóru að
æfa betur og meira og árangur lét
ekki á sér standa, og áhorfendur á
þessum ámm nutu góðs af því.
Aratugur
Gullaldarliðsins
Sjötti áratugurinn var áratugur
Gullaldarliðsins og í lok hans hafði
liðið sex sinnum orðið íslands-
meistari, árin 1951, 1953, 1954,
1957, 1958 og 1960. Liðið var í
öðru sæti flest hin árin. Leikmenn-
irnir frá 1951 týndu smám saman
tölunni þó segja megi að nokkrir
þeirra hafi haldið vel út og verið í
fremstu röð fram á miðjan sjöunda
áratuginn. Smám saman komu
yngri leikmenn inn og dæmi voru
um að þeir kæmust strax í landslið-
ið þegar þeir voru búnir að vinna
sér stöðu í Akranesliðinu. A tveim-
ur til þremur næsm árum eru Jón S.
Jónsson, Jakob Sigurðsson og
Kristján Pálsson hættir og fljótt þar
á eftir þeir Olafur Vilhjálmsson,
Dagbjartur, Guðjón og Pétur Ge-
orgsson. Ný nöfn koma inn, fyrstur
Þórður Jónsson og síðan Kristinn
Gunnlaugsson, Jón Leósson, Helgi
Björgvinsson og Helgi Daníelsson.
Þessir leikinenn halda merkinu á
lofti næstu árin ásamt Ríkharði,
Þórði Þ., Donna og Sveini Teits.