Skessuhorn - 16.10.2002, Qupperneq 5

-■.IPÍMIH... I
MIÐVKUDAGUR 16. OKTOBER 2002
5
Stærri skólar ekki endilega hagkvæmari
Er meðal annars niðurstaða rannsóknar Vífils Karlssonar
á kostnaðarmyndun í rekstri grunnskóla
Vífill Karlsson hagfræðingur, lekt-
or Viðskiptaháskólans á Bifröst og at-
vinnuráðgjafi hjá Atvinnuráðgjöf
Vesturlands hefur imnið rannsókn á
kostnaðarmyndun í rekstri íslenskra
grunnskóla. Rekstur grunnskóla er í
dag fjármagnsfrekasti málaflokkur
sveitarfélaga. Hann var 36,8% af
heildarútgjöldum allra sveitarfélaga
árið 2000. I rannsókninni reifar höf-
tmdur nokkrar erlendar rannsóknir
sem gengið hafa út á að meta afköst,
gæði og kostnaðarmyndun í grunn-
skólastarfi og metur síðan áhrif fjög-
urra þátta á meðalkosmað grunnskóla
byggða á gögnum 108 íslenskra
grunnskóla frá árinu 2000. Þessir
þættir eru fjöldi nemenda, kennara-
hlutfall, réttindakennarahlutfall og
nemenda-kennarahlutfall.
„Fjölda nemenda þarf ekki útskýra
en meðalkostnaður er kosmaður á
hvem nemanda, kennarahlutfall er
hlutfall kennara af heildarfjölda
starfsmanna, réttindakennarahlutfall
fjöldi kennara með kennsluréttindi
sem hlutfall af heildarfjölda kennara
og nemenda-kennarahlutfall er í raun
fjöldi nemenda á hvern kennara,“
segir Vífill.
„Mikill mismunur er á milli þeirra
108 grunnskóla sem teknir em með í
greininguna. Kostnaður á hvern
nemanda er á bilinu 251,8 til 1.073,6
þúsund krónur. Fjöldi nemenda er á
bilinu 18 til 825. Hlutfall kennara af
heildarstarfsmannafjölda hleypur á
57,8 til 100,0 prósentustigum. Hlut-
fall réttindakennara af heildarkenna-
fjölda 7,5 til 100,0% og að lokum er
fjöldi nemenda á hvern kennara á bil-
inu 4,2 til 17,0. Nokkur munur er
einnig á meðalkosmaði grunnskóla
milli kjördæma en hann er lægstur í
Reykjaneskjördæmi en hæstur á Vest-
fjörðum," segir Vífill.
Eins og sést á meðfylgjandi töflu
sem tekin er úr skýrslu Vífils er Vest-
urland í kringum miðjuna.
Tafla: Meðalkosmaður að jafhaði
eftir kjördæmum árið 2000 í þúsund-
um króna.
„í greiningunni kemur í ljós að
mikilvægast er að horfa til nemenda-
kennarahlutfalls og síðan kennara-
hlutfalls af þeim þáttum sem litdð var
til. Það má með öðrum orðum segja
að stærri skólar séu ekki nauðsynlega
hagkvæmari heldur en þeir minni ef
menn gæta ekki að stærð bekkja og
fjölgun annarra starfsmanna en kenn-
ara. Athygli vekur að réttindakenn-
arahlutfall hafði ekki marktæk áhrif á
meðalkosmað grunnskóla. I þessari
rannsókn hefúr ekki verið litið til
gæða skólastarfs sérstaklega, þannig
kunna skólar með háan meðalkosmað
að hafa verið með fámennar bekkja-
deildir og að sumra mati því betra
skólastarf. Astæða þess að valið var að
taka ekki tillit til gæða skólastarfsins
heldur einskorða sig við kosmað þess
er sú að það svið er mjög umdeilt og
niðurstöður rannsókna á áhrifaþátt-
um á gæðum grunnskólastarfs vem-
lega misvísandi," segir Vífill.
GE
Svæði......Meðal-kostnaður að jafnaði... Staðal-frávik Fjöldi skóla
Vestfirðir 556,7 ....210,6 ... .... 11
Austurland 530,1 ... .201,2 ... .... 14
Norðurland vestra 506,9 .... 133,9 .. . 7
Vesturland 479,3 ....119,3 ... .... 14
Suðurland 443,6 . ... 82,9 ... .... 14
Landið allt 440,3 .... 144,0 . .. ... 108
Norðurland eystra 438,3 . .. . 118,5 ... .... 16
Reykjavík 352,6 .... 51,7 ... .... 19
Suðurnes 332,6 . ... 54,5 ... .... 18
Skrifaði Roosevelt og vildi varðveita
hreinleika íslenska kvenfólksins
Rætt við bandaríska bræður af íslenskum ættum sem færðu Safnahúsinu forna Biblíu
Brœðumir Bardarson ásamt Pétri Geirssyni Hótelstjára í
Borgamesi. Frá vinstri, Baird, Pétur og Linne.
í síðustu viku dvöldust í Borgamesi
tveir Bandaríkjamenn sem er svosem
ekld í frásögur færandi þar sem enn er
mikið af erlendum ferðamönnum á
faraldsfæti á Vesturlandi þótt vetur sé
á næsta leiti. Þessir menn vom hins-
vegar komnir hingað í öðrum tilgangi
en flestir landa þeirra auk þess sem
segja má að þeir hafi verið heima hjá
sér í vissum skilningi. Blaðamanni
Skessuhoms lék forvitni á að fræðast
nánar um ferðir þessara manna og
uppruna þeirra og kom þá meðal
annars í ljós að þeir em bræður og að
afi þeirra var Sigurður Bárðarson frá
Þursstöðum, hreinræktaður Mýra-
maður sem fluttist til Ameríku um
aldamótin 1900.
Skrifaði Roosevelt
Blaðamaður hitti þá bræður, Linne
og Baird Bardarson á Hótel Borgar-
nesi á föstudagskvöldi og snæddi með
þeim kvöldverð, dýrindis lamb, vænt-
anlega ættað af slóðum forfeðra
bræðranna enda kunnu þeir vel að
meta það. Það kom fljótlega í ljós að
Eldri bróðirinn, Linne var að koma til
Islands í þriðja sinn en þetta var fyrsta
ferð Baird. Þeir sögðust hinsvegar
báðir vera eins og heima hjá sér að
vissu leyti enda væm tengslin sterk
þótt þeir hefðu að öllu leyti alið sinn
aldur handan Atlantshafsins. Þeir
sögðu ennfremur að þótt þeir teldust
vera bandaríkjamenn þá hefði faðir
þeirra verið rammíslenskur og afar
umhugað um gamla landið og velferð
þess. Því til staðfestingar sagði Linne
eftirfarandi sögu og það með nokkm
stolti. „Þegar heimstyrjöldin síðari var
skollin á og bretar vom komnir með
sitt herlið til Islands þá frétti pabbi að
bandaríkjamenn væm að hugsa um að
fara til Islands með hersveit og hafa
þar bækistöðvar. Þessar fféttir tók
gamli maðurinn afar nærri sér og
hafði miklar áhyggjur af því að hans
samlandar myndu hafa slæm áhrif á
gamla landið hans og þá sem þar
byggju. Hann tók sig því til og skrifaði
Rosevelt þáverandi forseta bréf þar
sem hann fór firam á að fallið yrði frá
þeim áformum að hemema ísland.
Rökin vom þau að hinir bandarísku
hermenn kynnu að spilla hreinleika ís-
lenska kvenfólksins og það gat hann
ekki hugsað sér. Þótt þetta væri vel
meint þá hafði það ekki tilæduð áhrif
og ekki veit ég til að Rosevelt hafi
nokkumtíma svarað bréfinu."
Hárlausu undrin
„Við vorum líka fljótir að sjá skyld-
leikann þegar við komum hingað,"
segir þá Baird.Við emm búnir að eyða
drjúgum tíma í þessari frábæm
íþróttaaðstöðu sem hér er og þar
fundum við til skyldleikans þar sem
fólk er léttklætt í sundlauginni því við
bræðumir voram á okkar skólaámm
kallaðir hárlausu undrin og það segir
sig sjálft af hverju. Þegar við fómm í
sundlaugina í Borgamesi sáum við
hvaðan við höfðum þetta. Við voram
líka sannfærðir um að Islendingar
væm komnir mtm lengra frá öpum en
bandaríkjamenn, segir Baird.
Rangir ættingjar
Þegar Baird kom til landsins árið
1994 vildi hann komast í samband við
ættingja sína en hafði takmarkaðar
upplýsingar um uppruna sinn hér á
landi. Pétur Geirsson hótelstjóri í
Borgamesi kom honum þá í samband
við Bjama Bachmann í Borgamesi
sem var ekki lengi að beina honum á
rétta braut. Baird segist hinsvegar hafa
gert misheppnaða tilraun til að kynn-
ast íslenskum ættingjum sínum. „Ég
komst þá í samband við
meinta ættingja og heim-
sótti þá í Reykjavík og var
vel tekið. Það kom hins-
vegar í ljós nokkm seinna
að sá skyldleiki var algjör-
lega á misskilningi
byggður en við sendum
hvort öðm hinsvegar
jólakort í mörg ár og
þetta var hin ánægjuleg-
asta heimsókn þótt hún
væri byggð á misskiln-
ingi. í þeirri ferð fékk ég
far með geðþekkri konu þar sem ég
var á puttanum. Það er svosem ekki í
frásögur færandi en nokkmm árum
síðar sá ég í blöðum í Seattle að þessi
kona var orðin forseti. Það þótti mér
mjög skemmtilegt," segir Baird.
Biblía frá 1644
Tilgangur heimsóknar þeirra
bræðranna nú var að afhenda Safna-
húsi Borgarfjarðar ættarbiblíu Bardar-
son fjölskyldunnar. „Þessi biblía var
prentuð á Hólum árið 1644 og er
mjög heilleg. Afi var lærður maður
þótt hann færi ekki í skóla og sjálf-
menntaður að mestu. Hann safnaði
bókum og þessi biblía var meðal hans
mestu dýrgripa. Þegar afi dó var bóka-
safninu skipt upp en Leó föðurbróðir
okkar fór með hluta þeirra til Islands
árið 1952 og gaf háskólabókasafninu.
Pabbi eignaðist hinsvegar biblíuna og
þegar hann dó kom hún í minn hlut.
Astæðan fyrir því að við komum með
hana hingað er að við viljum tryggja
varðveislu hennar til frambúðar. Við
eigum mörg böm og treystum okkur
ekki til að skipta bókinni á milli þeirra.
Þegar ég kom héma 1994 og Pétur
fékk Bjama Bachmann til að opna
bókasafrúð á sunnudegi sá ég gamla
biblíu ffekar lélega og hélt að safiúð
myndi vilja betra eintak. Það varð úr
og fyrir okkur er það heiður að þetta
fallega bókasafh skuH taka við ættar-
biblíunni okkar til varðveislu. Hér á
hún heima þar sem forfeður okkar
áttu sínar rætur,“ segir Baird. að lok-
um. GE
TAMINGAR OG ÞJÁLFUN
Tökum aðokkur tammngu,
þjálfun og alla almenna þjónustu viðhross
Fagmennska og vönduö vinnubrögð
FT-félagar
Upplýsingar í síma:
Aflnar: 899 8886 - Camilla: 866 3997
t)etrarstarf SamRórs 210ýr amanna
er að hefjast fimmtudaginn
14. október
kl. 21 í Lyngbrekku.
Nýjir kórfélagar velkomnir í
góðan felagsskap.
Áhugasamir hafi samband við
Steinunni Palsdóttur og
Jónínu Emu Amardóttur.
Auglýsing um starfsleyfi
Samkvæmt ákvæðum 24. gr. reglugeröar nr. 785/1999
um starfsleyfi fyrir atvinnurekstur sem getur haft í för
með sér mengun, er hér með lýst eftir athugasemdum
við tillögur að breyttu starfsleyfi fyrir alifuglabú Móa hf.
að Hurðarbaki, Hvalfjarðarstrandarhreppi. Um er að
ræða stækkun á fyrirtækinu úr 39.000 fuglum í allt að
80.000 fugla bú.
Starfsleyfistillögurnar liggja frammi á skrifstofu
Hvalfjarðarstrandarhrepps á skrifstofutíma, frá 18. október
til 15. nóvember 2002. Einnig er hægt aö nálgast
. starfsleyfistillögurnar hjá Heilbrigðiseftirliti Vesturlands
1 að Borgarbraut 13, Borgarnesi eöa Stillholti 16-18,
| Akranesi.
Athugasemdum skal skila á skrifstofu Heilbrigðiseftirlits
Vesturlands að Borgarbraut 13, 310 Borgarnes í seinasta
lagi 18. nóvember 2002, og skulu þær vera skriflegar.
Heilbrigöisnefnd Vesturlands
límml
INGI TRYGG VASON hdl.
lögg. fasteigna- og skipasali
NÝTTÁ SÖLUSKRA
HRAFNAKLETTUR 8
Tveggja herb. íbúð á 3
hæð, 62,9 ferm. Stofa og
hol parketlagt, skápur í
holi. Eldhús dúklagt,
viðarinnr. Baðherb.
dúklagt, viðarinnr.,
kerlaug, tengi f. þvottavél.
Sér geymsla og sameiginl. geymsla í kjailara.
Verð: kr. 7.000.000
Borgarbraut 61
310 Borgarnes
Sími: 437-1700
Fax: 437-1017
Vetrarstarfið er að byrja
Nýjar raddir velkomnar
Áhugasamar hafi samband
við Zsuzsönnu í síma 437 2399