Skessuhorn - 15.11.2006, Qupperneq 12

12
MIÐVIKUDAGUR 15. NÓVEMBER 2006
.■.<»■«11»... i
Heiðursbúið að Eystri-Leirárgörðum sótt heim
Bændur á Eystri-Leirárgörðum taka vií verUaunum sínumfyrir Fyrirmyndarbú Vesturlands úr hendi Guðnýjar Jakobsdóttur, for-
manns Búnaðarsamtaka Vesturlands. Eiríkur Blöndal, framkvœmdasljóra BVstendur hjá.
Eystri-Leirárgarðar í Hvalfjarð-
arsveit hlutu fyrir skömmu heið-
ursverðlaun Búnaðarsamtaka Vest-
urlands árið 2006, en starfssvæði
BV er ffá Hvalfjarðarbotni í Gils-
fjarðarbotn. Verðlatmin eru afhent
ár hvert á Sveitateiti, uppskeruhá-
tíð bænda á Vesturlandi, eins og
greint var ffá í síðasta tölublaði.
Að sögn Eiríks Blöndals, fram-
kvæmdastjóra samtakanna, þarf
töluvert til að bú hljóti þessi verð-
laun. Það er ekki alltaf litið á sömu
hluti, heldur er verið að verðlauna
eitthvað sem er til fyrirmyndar.
Stundum er það áræði sem er
verðlaunað, bjartsýni, ræktun,
þátttaka í félagsmálum og annað í
þeim dúr. Að Eystri-Leirárgörðum
fara margir af þessum hlutum sam-
an. Þar er rekið kraftmikið bú,
bæði með sauðfé og kýr. Afurðir
eru góðar og ræktun vel sinnt.
Eystri-LeirárgarSar í Hvalfjarðarsveit.
Meðalnyt kúa er há og hefur auk-
ist, Qósið er með mjaltaþjóni og
nýjustu vinnubrögð við gegningar
eru viðhafðar í fjárhúsunum.
Jörðin hefur verið í bændaeign,
allar götur ffá árinu 1707 og í eigu
sömu fjölskyldu í fjóra ættliði. Þar
búa nú feðgarnir Magnús Hannes-
son og Hannes Adolf Magnússon
ásamt eiginkonum sínum, Andreu
Björnsdóttur og Danielu Gross.
Kikt var í kaffi í Eystri Leirár-
garða, þrátt fyrir tvísýna veðurspá.
Hannes bóndi var upptekinn við
fjárrúning en Magnús og Andrea
kona hans, gáfu sér tíma til að taka
á móti blaðamanni og auðvitað var
fyrst spurt um þennan góða árang-
ur og hvenær jörðin komst í eigu
fjölskyldunnar.
Markviss ræktun
„Mitt fólk hefur búskap hér
1904 þegar afi kaupir jörðina,"
byrjar Magnús bóndi. „Eg flyt síð-
an aftur hingað 1977 og fer í bú-
rekstur með foreldrum mínum,
Hannesi Einarssyni og Ólöfu Frið-
jónsdóttur ásamt föðurbróður
mínum Adolf Einarssyni. Mamma
og Adolf eru enn á lífi og búa hér.
En þegar ég hef búskap þá er hér
nýlegt fjós til þess að gera, byggt
1965 og gömul fjárhús, sem voru
byggð 1931. Þau er nú búið að
jafna við jörðu. Hannes byggir
hins vegar ný fjárhús árið 1998,“
segir Magnús.
Ljóst er að markvisst hefur verið
unnið að ræktun skepna á búi
þeirra feðga. „Eg reyni að vera
með góð hey og gef töluvert kjarn-
fóður með til að auka nytina í kún-
um. Við erum bara með sæðingar í
fjósinu og ég er ekkert endilega að
kaupa sæði úr þekktum nautum,
það kemur oft gott út frá þeim sem
eru óreynd. Nyt hefur aukist í kúm
frá því að vera 5.648 kíló á árskú
árið 2002 í það að vera 6.863 kíló á
árskú núna. Sama gildir um féð.
Hannes er með gjafagrindur frá
Vírneti sem léttir störfin í fjárhús-
unum og er að auka arðsemi fjárins
á markvissan hátt. Hann er með
um 380 vetarfóðraðar ær núna og
var að fá um 31,4 kíló eftir hverja
vetrarfóðraða á síðasta haust. I vor
gafst honum kostur á því að leigja
hluta af jörðinni Leirá, sá samn-
ingur er til tveggja ára. Þá var
kominn grundvöllur fyrir því að
koma heim og stunda búskap ein-
göngu en hann vann í Norðuráli á
Grundartanga þar til síðasta vor,
en hann er lærður vélvirki. Núna
er hann að stækka fjósið, til að nýta
mjaltaþjóninn. Þá verða 60-70 kýr
í fjósi. Við erum með 358 þúsund
lítra mjólkurkvóta og eru í þessu
saman feðgarnir, á þann hátt að við
heyjum saman og nýtum vélarnar
saman og fáum þar af leiðandi
meiri hagkvæmni út úr búrekstrin-
um, vegna þess að fjárfesting í vél-
um og tækjum er dýr.“
Stundum þarf
að taka áhættu
Jörðin Eystri-Leirárgarðar er
ekki stór, um 244 hektarar. Ræktað
land er hins vegar um 60 hektarar
og einnig nýtt tún frá öðrum jörð-
um svo að um 75 hektarar eru
slegnir og flest túnin tvisvar. Mikl-
ar breytingar hafa verið gerðar á
húsakosti sem kostar sitt og spurn-
ing hversu miklum framkvæmdum
búið getur staðið undir.
„Fyrir fjórum árum vorum við
eiginlega á tímamótum í búskapn-
Ibúðarhúsið íjólabúningi.
um og ákváðum að fara í gagnger-
ar endurbætur á fjósinu,“ segir
Magnús. „Eg var farinn að finna
fyrir mjöðmunum og þurfti aðeins
að hugsa minn gang. Þótt að allt sé
nýtt sem hægt er verður fjárfest-
ingin auðvitað að standa undir sér
og búið að geta borgað hana. Það
þarf stundum að taka áhættu og
hún hefur borgað sig í mínu til-
felli, hingað til. Með mikilli eigin
vinnu tókst okkur að gera þessar
breytingar, fyrir 24 milljónir árið
2002, þar er mjaltaþjónninn inni-
falinn, sem ákveðið var að kaupa.
Skrokkurinn á þeim byggingum
sem fyrir voru, var notaður, en öllu
breytt innan húss. Nú eru til dæm-
is básar í hlöðunni. En þetta hefur
gengið og ég hef aldrei séð eftir
því að drífa mig í þessar breyting-
ar. Adolf, föðurbróðir minn hefur
líka alltaf mikinn áhuga á því sem
við erum að gera og það er ómet-
anlegt."
Robotmn breytti
mörgu
Og síðan var að finna rétta
mjaltaþjóninn og var úr mörgu að
velja. Sem dæmi var skroppið til
Noregs til að skoða þarlenda
mjaltaþjóna, sem reyndar voru
ekki keyptir þegar til kom. „Budd-
an fékk að ráða,“ segir Magnús og
skellihlær; „við keyptum Lely ro-
bot og hann var sá áttundi sem
kom til landsins. Þessi tegund var
sú fyrsta sem kom hingað til lands,
síðan komu aðrar gerðir en nú er
þessi tegund í töluverðum meiri-
hluta. Eg hef aldrei séð eftir þess-
ari fjárfestingu. Robotinn hefur
borgað sig á alla lund. Bilanatíðni
hefur verið afar lág, það er vinnu-
sparnaður af þessu, betri nyt og
betri afkoma. Aður var það þannig
að kýrnar voru bundnar á bás, níu
mánuði á ári, núna fá þær að hreyfa
sig um í fjósinu að vild. Það getur
ekki verið annað en þeim líði bet-
ur. Þær mæta í mjaltaþjóninn þeg-
ar þær þurfa að láta mjólka sig eða
langar í kjarnfóður og hann sér um
að þær komi ekki of oft. Svo er al-
veg frábært að hafa allar þessar
upplýsingar handhægar um hverja
kú og þurfa nánast ekkert að hafa
fyrir því. Fjárhagsleg afkoma bús-
ins er líka mikið betri en var,
þannig að það er allt sem ber að
sama brunni."
Félagsmálin
Magnús bóndi hefur víða komið
við í félagsmálum og verið virkur
vel. Hann hefur meðal annars set-
ið í skipulags- og bygginganefnd
sveitarfélagsins, verið fulltrúi á að-
alfundi MS, í stjórn MR og hjá
Landsambandi kúabænda og situr
nú í hreppsnefnd hins nýja sveitar-
félags, Hvalfjarðarsveitar. Einnig
hefur hann verið fjallkóngur á sínu
svæði frá því fyrir 1980.
„Ég hélt, þegar við fengum
mjaltaþjóninn, að nú fengi ég að
sjá meira af honum, en biddu fyrir
þér! Hann fann sér þá bara nýjar
nefndir og ráð til að sitja í, aldrei
kyrr,“ segir Andrea og hlær. „Ég er
í minnihluta í sveitastjórn,“ bætir
Magnús við og glottir. „En án
gríns - þá segi ég það sem mér býr
í brjósti, það er best þannig og ef
ég er á móti og fæ ekki rök sem
mér þykja það góð að ég breyti
skoðun minni, þá stend ég á
mínu.“
Harðnar á dalnum
Það hefur gustað nokkuð um
ákvörðun ríkisstjórnarninnar,
varðandi matarskattinn og afkomu
bænda í því sambandi. „Það er nú
ekki flóknara en svo að afkoma
okkar Hannesar versnar um átta-
hundruð þúsund á ári við aðgerðir
ríkisstjórnarinnar,“ segir Magnús.
Það vantar rúmar tólf krónur á
hvern lítra mjólkur af farið er eftir
verðlagsgrundvellinum. Það mun-
ar um minna. Ekki er víst að allar
stéttir myndu kyngja því þegjandi
og hljóðalaust ef teknar væru frá
þeim svipaðar tekjur.“
Önnur áhugamál
Ahugamálin liggja víða og nú fer
senn að líða að jólum og menn og
konur að setja sig í stellingar fyrir
allt sem þeim fylgir. Hvernig ælti
þessu sé háttað hjá hjónunum
Magnúsi og Andreu? „Við erum
mikið jólafólk," segja þau einum
rómi. „Einu sinni fórum við í
Garðheima og ætluðum aðeins að
kaupa smávegis af jólaseríum. Við
gengum út með fangið fullt af alls
kyns dóti. Við skreytum allt húsið
að utan og innan, sem dæmi eru
allar útlínur hússins skreyttar. Svo
setjum við svolítið af jólakörlum út
á grindverkið og við stéttina. Þetta
er gífurlega gaman,“ segir Andrea
og bætir við: „Mér er nú ekki sama
um hann þegar hann er að príla
þarna uppi með alls kyns slöngur
og dót. En þetta er svo flott hjá
karlinum að honum er fyrirgefið
þegar öllu er lokið.“ „Ég er nú ekki
búin að ná þessum sem býr á Bú-
staðaveginum," bætir Magnús við
og brosir; „og stefni svo sem ekk-
ert að því, en það fer alltaf fiðring-
ur um okkur þegar þessi tími nálg-
ast.“
Ættliðirair
I dag þykir nokkuð sérstakt að
sama fjölskyldan hafi búið á sömu
jörð í meira í eina öld. Að Eystri-
Leirárgörðum er fjórði ættliðurinn
kominn í búskapinn, sem kannski
er sérstakt miðað við landslagið í
landbúnaði í dag. „Eins og ég sagði
fyrr, þá hef ég alltaf fengið mikinn
stuðning frá foreldrum mínum og
föðurbróður," segir Magnús. Það
hefur mikið að segja að finna að
maður hefur fólkið sitt með sér.
Mér fannst afar gott þegar aðstæð-
ur urðu þannig að Hannes gat
komið inn í þetta með mér. Og
hann á son, sem er sannarlega efni-
legur, þótt ungm sé, aðeins þriggja
ára. Kannski hann verði fimmti
ættliðurinn sem hér býr,“ sagði
þessi geðþekki bóndi að lokum.
Blaðamaður heldur heim á leið í
fimmtíu metrum undir Hafnar-
fjallinu, þar sem rúðuþurrkurnar
standa bara beint út í loftið. En
minningin um góðar mótttökur og
skemmtilegt kvöld, lýsa leiðina
heim.
BGK
Uppáhalds „kusa“ Magnúsar bónda á Eystri-Leirárgörðum.