Morgunblaðið - 09.07.2019, Blaðsíða 15

15
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 9. JÚLÍ 2019
Seyðisfjörður Kátir krakkar tóku sprett á Norðurgötunni á Seyðisfirði í gær. Hin litríka gata, sem liggur frá Bláu kirkjunni að miðbænum, er orðin eitt helsta kennileiti bæjarins.
Eggert
WASHINGTON, DC | Á
meðan heimurinn hef-
ur haft áhyggjur af
mögulegu stríði milli
Bandaríkjanna og Ír-
ans hefur blóðbaðið í
Sýrlandi færst í
aukana á ný. Rík-
isstjórn Bashars al-
Assad Sýrlands-
forseta hefur hert á sókn sinni
gegn síðasta vígi uppreisnarmanna
í Idlib-héraði, en þar búa um þrjár
milljónir manna og hafa margir
þeirra flúið þangað frá öðrum hér-
uðum Sýrlands. Bandaríkjastjórn
verður því að reyna á ný að stilla til
friðar eigi að koma í veg fyrir
mannúðarmartröð og endurnýjaðan
flóttamannastraum frá landinu.
Allar götur síðan hersveitir, sem
einkum voru skipaðar Kúrdum,
sigruðust á Ríki íslams með stuðn-
ingi Bandaríkjanna hafa Banda-
ríkjamenn reynt að skilja sig frá
Sýrlandi. Donald Trump Banda-
ríkjaforseti tilkynnti seint á síðasta
ári að hann hygðist draga til baka
allt bandarískt herlið þar, en með
því hefur hann látið Rússum, Írön-
um og Tyrkjum eftir að semja um
framtíð landsins.
Það er nú orðið ljóst að Trump
lét of snemma til skarar skríða. Hin
nýju átök sem blossað hafa upp í
Idlib-héraði eru öflug áminning um
að Sýrland er áfram púðurtunna.
Um einn þriðji landsins er á valdi
kúrdískra hersveita sem Tyrkland
telur vera höfuðandstæðing sinn.
Þökk sé stuðningi Bandaríkja-
manna við Kúrda og ákvörðun
Tyrkja um að kaupa flugskeyti af
Rússum eru samskipti Bandaríkj-
anna og Tyrklands við frostmark. Á
sama tíma hafa Rússar náð fótfestu
á ný í Mið-Austurlöndum með því
að styðja við Assad-stjórnina, og Ír-
anir hafa einnig aukið ítök sín í
landinu og um leið aukið völd sín í
heimshlutanum sem og líkurnar á
stríði við Ísraelsmenn.
Í stað þess að stinga höfðinu í
sandinn þurfa Bandaríkin að taka
fullan þátt í að móta framtíð Sýr-
lands. Fyrsta skrefið gæti verið það
að stofna stýrihóp ásamt Tyrkjum,
Rússum, Evrópusambandinu og
Sameinuðu þjóðunum. Sá hópur
myndi hafa þrjú lykilmarkmið, og
það brýnasta þeirra er að beita As-
sad-stjórnina þrýstingi til þess að
stöðva ofbeldið og samþykkja ríki
með minni miðstýringu í skiptum
fyrir alþjóðlega aðstoð við endur-
uppbyggingu landsins. Sýrlensk
stjórnvöld verða um leið að hætta
við stórsókn sína í Idlib-héraði, og
andspyrnuhóparnir þar verða að
samþykkja að leggja niður vopn.
Pólitíska umgjörðin fyrir frið og
stöðugleika í Sýrlandi mun kalla á
nýja stjórnarskrá, sem gefur hér-
uðum landsins umtalsverða sjálfs-
stjórn, á sama tíma og ríkisstjórnin
hefur einokun á beitingu valds. Það
að leyfa blöndu af vopnuðum einka-
herjum að starfa áfram myndi nær
örugglega leiða til lögleysu.
Fyrir alþjóðasamfélagið ætti það
að vera forgangsmál að tryggja þá
aðstoð við uppbyggingu sem þyrfti
að fylgja slíku samkomulagi. Takist
það ekki að endurreisa hin stríðs-
hrjáðu héruð Sýrlands og auka
getu ríkisins til að veita grunnþjón-
ustu verður glugginn opinn fyrir
öfgahópa til að blómstra. Evrópu-
sambandið ætti, með stuðningi
Sameinuðu þjóðanna, að hefja ferlið
með því að sjá um að koma flótta-
mönnum aftur til síns heima, safna
nauðsynlegum úrræðum og hefja
áætlun um endurreisn eftir átökin.
Annað markmið stýrihópsins ætti
að vera að ná samkomulagi við
helsta flokk Kúrda í Sýrlandi, Lýð-
ræðislega einingarflokkinn (PYD). Í
skiptum fyrir sjálfstjórn héraðsins
innan sýrlenska ríkisins myndi
flokkurinn binda enda á bandalag
sitt við kúrdíska verkamannaflokk-
inn (PKK), sem hefur staðið fyrir
hryðjuverkaárásum innan Tyrk-
lands í áratugi. Að því gefnu að
PYD slíti tengslin við PKK ætti
stýrihópurinn því næst að setja á
laggirnar áætlun til að auka stöð-
ugleikann í kúrdískum héruðum
Sýrlands.
Bandaríkjunum fyrir sitt leyti
ber skylda til þess að tryggja póli-
tísk réttindi Kúrda í Sýrlandi eftir
að þeir leiddu baráttuna gegn Ríki
íslams. En Bandaríkin verða einnig
að laga samskipti sín við Tyrkland.
Eina leiðin til þess að gera hvort
tveggja er að stuðla að sam-
komulagi milli Tyrklands og PYD. Í
því skyni ættu Bandaríkjamenn að
lofa því að þeir muni taka aftur til
sín þau þungavopn sem þeir létu
Kúrdunum í té og ýta á PYD að
gefa þeim sveitarstjórnum sem þeir
náðu á sitt vald í sókninni gegn
Ríki íslams aftur sjálfstjórn.
Bandaríkin þurfa einnig að að-
stoða við að halda kúrdískum víga-
mönnum frá landamærunum við
Tyrkland, sem gæti gerst með því
að búa til „öryggissvæði“ í norður-
hluta Sýrlands – en uppástunga
þess efnis er nú til athugunar hjá
stjórnvöldum í Ankara og Wash-
ington. Það að tyrknesk stjórnvöld
hafa nýlega ákveðið að ræða aftur
beint við forystu PYD er jákvætt
teikn.
Þriðja markmið stýrihópsins ætti
að vera að draga úr, ef ekki þurrka
út með öllu, áhrif Írans í Sýrlandi.
Á meðan Íranar hafa herlið og
bandamenn þar, að ekki sé minnst
á hin miklu ítök sem Íran hefur hjá
sýrlenskum stjórnvöldum, geta þeir
valdið vandamálum ekki bara í Sýr-
landi, heldur einnig í Írak, Líbanon
og Ísrael. Bara með því að stofna
nýjan stýrihóp yrðu áhrif Írans
minnkuð með því að loka landið frá
helsta vettvanginum sem ákvarðar
framtíð landsins. Hópurinn ætti
einnig að gera alla aðstoð við upp-
byggingu háða því að Assad skilji
sig frá Írönum.
Það er rétt afstaða hjá Trump að
vilja fara frá Sýrlandi. En til þess
að skilja sig frá átökunum verða
Bandaríkin fyrst að hefja nýja frið-
arsókn á alþjóðavettvangi. Fari
Trump frá Sýrlandi of snemma
mun Sýrland verða skilið eftir
óstöðugt og þar af leiðandi veikt
fyrir endurkomu öfgamanna. Þá
munu samskipti Bandaríkjanna og
Tyrklands hafa orðið fyrir óbæt-
anlegum skaða, Rússland mun eiga
lénsmann í Mið-Austurlöndum og
Íran mun fá aukinn styrk til þess
að valda óskunda um allan heims-
hlutann. Það yrðu kjöraðstæður
fyrir nýjan ófrið sem myndi draga
Bandaríkin aftur til Mið-Austur-
landa með enn hærri fórnarkostn-
aði. Valið er auðvelt.
Eftir Charles A.
Kupchan
og Sinan Ülgen
» Það er rétt afstaða
hjá Trump að vilja
fara frá Sýrlandi. En til
þess að skilja sig frá
átökunum verða Banda-
ríkin fyrst að hefja nýja
friðarsókn á alþjóða-
vettvangi.
Charles A. Kupchan
Charles A. Kupchan er prófessor í al-
þjóðasamskiptum við Georgetown-
háskólann og meðlimur í Council on
Foreign Relations. Hann sat í þjóð-
aröryggisráði Bandaríkjanna frá
2014-2017. Sinan Ülgen er fyrrver-
andi starfsmaður utanríkisþjónustu
Tyrklands, forstöðumaður hugveit-
unnar EDAM sem starfar í Istanbúl.
Þá er hann sendikennari við Carnegie
Europe.
©Project Syndicate, 2019.
www.project-syndicate.org
Bandaríkjanna er enn þörf í Sýrlandi
Sinan Ülgen