Morgunblaðið - 17.07.2019, Qupperneq 10

10 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 17. JÚLÍ 2019
Progastro | Ögurhvarfi 2, Kópavogi | Sími 540 3550
progastro.is | Opið alla virka daga kl. 9–17.
JAPANSKIR HNÍFAR
Allt fyrir eldhúsið
Hágæða hnífar og töskur
Allir velkomnir
Einstaklingar og fyrirtæki
Vefverslunokkarprogastro.iser alltaf opin!
Mannréttindadómstóll Evrópu
(MDE) dæmdi í gær íslenska ríkið
brotlegt á 6. gr. mannréttindasátt-
mála Evrópu um rétt manna til
réttlátrar málsmeðferðar fyrir
dómi. Annars vegar var um að ræða
mál Júlíusar Þórs Sigurþórssonar,
fyrrverandi starfsmanns Húsa-
smiðjunnar, og hins vegar mál
Styrmis Þórs Bragasonar, fyrrver-
andi forstjóra MP banka, gegn ís-
lenska ríkinu.
Í máli Styrmis Þórs var talið að
réttur hans hefði verið brotinn þeg-
ar Hæstiréttur dæmdi hann í eins
árs fangelsi í tengslum við svonefnt
Exeter-mál. Þegar það var gert, í
október 2013, var Hæstiréttur að
snúa nokkurra mánaða gömlum
dómi héraðsdóms í málinu, sem
hafði sýknað Styrmi. Í kæru Styrm-
is til MDE segir hann Hæstarétt
hafa komist að sinni niðurstöðu um
fangelsisdóm með því að endurmeta
vitnisburð vitna í héraðsdómi, en
vitnin komu ekki fyrir Hæstarétt.
MDE taldi Hæstarétt einnig hafa
brotið á Júlíusi, sem dæmdur var í
níu mánaða fangelsi árið 2016 fyrir
hlutdeild sína í refsiverðu verðsam-
ráði í störfum sínum á árunum 2010
til 2011. Komst MDE að svipaðri
niðurstöðu og í máli Styrmis þar
sem talið var að hann hefði ekki
fengið að njóta réttlátrar málsmeð-
ferðar þar sem Hæstiréttur sneri
við dómi héraðsdóms og hefði byggt
á munnlegum vitnisburði fyrir hér-
aðsdómi, án þess að hafa hlýtt á
vitnisburðinn fyrir Hæstarétti.
Endurupptaka til skoðunar
„Það er ánægja með niðurstöð-
una,“ segir Ragnar H. Hall, lögmað-
ur Styrmis Þórs. „Ég hef aldrei ver-
ið sáttur við þessa sakfellingu í
Hæstarétti því hún byggðist á rök-
semdum sem höfðu ekki verið til
umfjöllunar í málinu,“ segir
Ragnar.
Hann gerir ráð fyrir að Styrmir
vilji fá málið endurupptekið og sak-
fellinguna niðurfellda en það mál
verður þá sótt fyrir innlendum dóm-
stólum að fenginni þessari niður-
stöðu.
Ragnar segir þennan dóm MDE
hliðstæðan Vegas-málinu svo-
nefnda, þar sem aðili var dæmdur
saklaus í héraðsdómi, sakfelldur í
Hæsta-rétti, fékk dóm í MDE um
að málsmeðferðin hefði ekki verið
réttlát þar, fékk málið svo endur-
upptekið á Íslandi og var að end-
ingu sýknaður í Hæstarétti.
„Auðvitað fögnum við þessari
niðurstöðu,“ segir Bragi Björnsson,
lögmaður Júlíusar. Hann segir að í
ljósi niðurstöðunnar verði framhald-
ið skoðað, meðal annars hvort farið
verði fram á endurupptöku málsins
fyrir íslenskum dómstólum.
Sakamálalög þurfa að breytast
Bragi segir að íhuga þurfi breyt-
ingar á sakamálalögum eftir niður-
stöðu MDE. „Þessi niðurstaða kall-
ar á endurskoðun á málsmeðferð
fyrir Hæstarétti,“ segir Bragi og
bætir við að þetta snúist um að
Hæstiréttur hafi ekki gefið sak-
borningum tækifæri á að tjá sig um
sakarefnið.
Dómur Hæstaréttar féll áður en
breytingar voru gerðar á íslenska
réttarkerfinu með tilkomu Lands-
réttar. Kom þar til sögunnar áfrýj-
unarréttur þar sem skýrslur voru
meðal annars teknar aftur af sak-
borningum. Bragi segir að þrátt
fyrir nýtt dómstig telji hann eðlilegt
að löggjafinn íhugi hvort nauðsyn-
legt sé að skerpa enn frekar á
ákvæðum laga um milliliðalausa
sönnunarfærslu þannig að sakborn-
ingar geti komið fyrir Hæstarétt
líka.
Brotið á réttlátri
málsmeðferð í tvígang
 Mannréttindadómstóll Evrópu dæmir íslenska ríkið brotlegt
Morgunblaðið/Sigurgeir S.
Exeter-málið Styrmir gengur inn í Héraðsdóm Reykjavíkur árið 2011.
Hann var sýknaður í héraðsdómi en síðar sakfelldur í Hæstarétti.
Ragnar H.
Hall
Bragi
Björnsson
Í frumvarpi félagsmálaráðherra til
laga er lagt til að tvær stofnanir;
Íbúðalánasjóður og Mannvirkja-
stofnun, verði lagðar niður og nýrri
stofnun, Húsnæðis- og mannvirkja-
stofnun, verði falið að annast fram-
kvæmd húsnæðis- og mannvirkja-
mála.
Í greinargerð um frumvarpið í
samráðsgátt stjórnvalda kemur
fram að markmiðið með sameining-
unni sé að efla stjórnsýslu, stefnu-
mótun og framkvæmd húsnæðis- og
mannvirkjamála með tillögur átaks-
hóps um húsnæðismál að leiðarljósi,
hagræða í rekstri hins opinbera og
auka samstarf við sveitarfélög og
aðra hagsmunaaðila.
Með heildaryfirsýn
Með sameiningu stofnananna
tveggja verði til ný stofnun með
heildaryfirsýn yfir málaflokk hús-
næðismála sem sé til þess fallin að
auka skilvirkni og hagkvæmni í allri
stjórnsýslu húsnæðis- og mann-
virkjamála.
Fram kemur í samráðsgáttinni að
frumvarpið byggist á niðurstöðu
tveggja starfshópa sem voru settir á
stofn af félags- og barnamálaráð-
herra. „Annarsvegar starfshóps sem
var skipaður til að leita leiða til að
draga úr áhættu ríkisins vegna auk-
inna uppgreiðslna hjá Íbúðalána-
sjóði og hinsvegar starfshóps sem
var skipaður til að kanna fýsileika
sameiningar Íbúðalánasjóðs og
Mannvirkjastofnunar til þess að efla
stjórnsýslu á sviði húsnæðismála í
samræmi við stefnuyfirlýsingu ríkis-
stjórnarinnar,“ segir orðrétt í grein-
argerðinni. agnes@mbl.is
ÍLS og Mannvirkja-
stofnun sameinuð
 Ætlað að efla
stjórnsýslu og
hagræða í rekstri
Morgunblaðið/Árni Sæberg
ÍLS Íbúðalánasjóður og Mannvirkja-
stofnun verða ein stofnun.
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Mógilsá, rannsóknasvið Skógræktar-
innar (skogur.is), óskar eftir að fá
upplýsingar um ástand skóga og
trjáa. Upplýsingar um óværu á trjám
eru vel þegnar og eins upplýsingar
um skemmdir af völdum þurrka eða
annarra áfalla. Ábendingar má senda
Brynju Hrafnkelsdóttur, sérfræðingi
á Mógilsá (brynja@skogur.is).
Edda Sigurdís Oddsdóttir, sviðs-
stjóri rannsóknasviðs á Mógilsá,
sagði að auk þess að fá upplýsingar
frá almenningi fylgdust þau með
samfélagsmiðlum og fengju ábend-
ingar frá skógræktarfólki víða um
land.
Skaðvaldar sem aðgangsharðastir
eru á vorin og fyrri hluta sumars hafa
nú þegar unnið sitt verk. Það á t.d. við
um birkikembuna sem hefur verið að
breiðast út um landið. Edda sagði að
birkikemba væri lítið fiðrildi sem
verpti í birkilauf á vorin. Lirfan
klekst út í laufinu og étur það inn-
anfrá. Hún er nú farin úr trjánum
þannig að ný laufblöð eru græn og
falleg, en þau sem lirfur átu eru hol
og brún. Víða sér mikið á birkitrjám.
„Birkikemba virðist vera í blúss-
andi uppsiglingu, sérstaklega á suð-
vesturhorninu,“ sagði Edda. „Hún er
að breiðast út. Við höfum frétt af
henni á nýjum stöðum, til dæmis á
Vestfjörðum.“ Annar nýlegur skað-
valdur er bjöllutegundin asparglytta
sem börn kalla gullbjöllu og herjar á
víðitegundir og ösp. Óvenju lítið hef-
ur sést af henni í sumar og lítið verið
kvartað undan henni. Talið er að
kuldakast í maí með frostnóttum hafi
haft áhrif á asparglyttuna.
Birkiþéla er vesputegund sem hag-
ar sér svipað og birkikemban. Birki-
þéla verpir í birkilauf seinni part
sumars þegar birkið er rétt að ná sér
eftir birkikembuna. Talið er að birki-
þéla hafi minni útbreiðslu en birki-
kemba. Hún er á suðvesturhorninu, á
Suðurlandi og Norðurlandi og virðist
vera að breiðast út.
Austurland hefur til þessa verið
laust bæði við birkikembu og birki-
þélu. Þar getur birki hins vegar farið
illa af maðki, það er lirfum fiðrilda
eins og tígulvefara og haustfeta.
Edda sagði að þau væru einnig á
verði gagnvart hættunni á rótar-
sjúkdómum sem gætu borist hingað
og reynst skeinuhættir trjágróðri.
Skordýrin eru mikilvæg fæða sumra
fuglategunda. Edda nefndi til dæmis
að ef heyrðist í glókolli í skógi væri
næsta víst að þar væri sitkalús að
finna. Lífríkið væri óðum að breytast
með hlýnandi loftslagi.
Morgunblaðið/Ómar
Skemmdir Hér má sjá illa útleikið birki eftir birkikembu sem verpir eggj-
um í birkilauf. Lirfa birkikembu klekst þar út og étur laufblöðin innan frá.
Skemmdir og
óværa í trjám
 Skógræktin óskar eftir upplýsingum