Alþingiskosningar - 01.09.1995, Blaðsíða 16

14
Alþingiskosningar 1995
ræðismenn verið kjörstjórar og farið með atkvæðagreiðslu
utan kjörfundar eftir því sem utanríkisráðuneytið ákveður en
þetta var áður bundið við að þeir væru af íslensku bergi
brotnir og skildu íslensku. Þá var og í fyrrnefndum lögum
það nýmæli að kjörstjóra innanlands var heimilað að láta
slíka atkvæðagreiðslu fara fram á sjúkrahúsi eða dvalarheimili
aldraðra, enda væri kjósandi sjúklingur eða vistmaður á
stofnuninni. Frá 1991 fer með sama hætti um fangelsi og
stofnanir fyrir fatlaða.
Viðþjóðaratkvæðagreiðslurumsambandslagasamninginn
1918 og niðurfellingu hans og samþykkt stjórnarskrár 1944
var leyft að kjósandi greiddi atkvæði heima hjá sér væri hann
ekki heimanfærtil kjörstaðar sökum elli eða vanheilsu. Sama
heimild var sett í lög fyrir alþingiskosningarnar 1923 en hún
varafnumin 1924vegna hættu á misnotkun. Meðlögumnr.
10/1991 var enn á ný sett ákvæði í kosningalög þess efnis að
kjörstjóri innanlands geti heimilað kjósanda, sem ekki getur
sótt kjörfund á kjördegi vegna sjúkdóms, fötlunar eða
barnsburðar, að greiða atkvæði í heimahúsi. Slík ósk skal
vera skrifleg, studd læknisvottorði og hafa borist hlutaðeigandi
kjörstjóra eigi síðar en kl. 12 á hádegi þann dag þegar ein vika
er til kjördags.
Samkvæmt eldri kosningalögum þurftu atkvæði greidd
utan kjörfundar að hafa borist til þeirrar kjördeildar þar sem
hlutaðeigandi var á kjörskrá áður en kjörfundi lyki. Þessu var
breytt með kosningalögum nr. 52/1959 á þann veg að
nægjanlegt er að áður en kjörfundi lýkur sé bréfi með utan-
kjörfundaratkvæðikomiðíeinhverjakjördeildþesskjördæmis
þar semhlutaðeigandi kjósandi er ákjörskrá. Skulu kjörstjórnir
senda slík bréf aðskilin til yfirkjörstjórnar. Við alþingis-
kosningar 1995 bárust 1.317 atkvæði með þessum hætti.
I töflu 1 er sýnt hve mörg atkvæði voru greidd utan
kjörfundar í hverju kjördæmi við kosningarnar 1995 og
hvernig þau skiptust á sveitarfélög.
Við alþingiskosningarnar 1995 greiddu 14.448 manns
atkvæði utan kjörfundar, eða 8,6% af þeim sem atkvæði
greiddu. í 7. yfirliti kemur fram þetta hlutfall við kosningar
frá og með 1916.
Við alþingiskosningarnar 1995 voru 6.167 af utan-
kjörfundaratkvæðum frá konum eða 42,7%. 17. yfirliti sést
hve margir af hverju hundraði karla og kvenna, sem greitt
hafa atkvæði, hafa kosið utan kj örfundar. Hátt hlutfall kvenna
1918, 1923og 1944stafareingönguafheimakosningumþví
að konur notuðu sér þær í mun ríkara mæli en karlar.
í 5. yfirliti er samanburður á því hve mörg utankjörfundar-
atkvæði komu áhvert 100 greiddra atkvæða í hverju kjördæmi.
Sést þar að tiltölulega flest utankjörfundaratkvæði voru á
Vestfjörðum og Norðurlandi vestra, 15,8%, en fæst á Reykja-
nesi og í Reykjavík, 6,2% og 7,1%.
í 8. yfirliti sést hve margir karlar og konur greiddu atkvæði
utan kjörfundar í hverju kjördæmi við kosningarnar 1995 og
hve mörg þeirra bárust beint til yfirkjörstjórnar.
í 9. yfirliti er sýnt hvernig utankjörfundaratkvæði greidd
hjákjörstjóruminnanlandsskiptusteftirkjördæmum. Athuga
ber að hér er ekki urn að ræða sama heildarfjölda og kemur
fram við talningu atkvæða. í heildartölunni í 9. yfirliti eru
ekki atkvæði greidd erlendis og um borð í skipum en þar eru
hins vegar talin atkvæði sem ekki er skilað fyrir lok kj örfundar
eða verða ógild við það að kjósandi greiðir atkvæði á kjörstað
eða greiðir annað utankjörfundaratkvæði. Af heildartölunni
greiddu 89% atkvæði hjá kjörstjóra og 11% annars staðar.
7. yfírlit. Atkvæði greidd utan kjörfundar 1916-1995 og tala kjördeilda 1931-1995
Summary 7. Absentee votes 1916-1995 and number of polling stations 1931-1995
Utankjörfundaratkvæði af hundraði greiddra atkvæða Absentee votes as per cent of votes cast Kjör- deildir Utankjörfundaratkvæði af hundraði greiddra atkvæða Absentee votes as per cent of votes cast Kjör- deildir
Alls Total Karlar Males Konur Females Polling stations Alls Total Karlar Males Konur Females Polling stations
1916 1,9 2,2 1,0 1956 9,6 10,8 8,3 394
1918 þjóðaratkvgr. 1959, júní 10,9 13,4 8,3 387
Referendum 12,0 6,2 30,0 1959, október 7,4 9,4 5,4 384
1919 2,2 3,0 1,8 1963 8,3 10,2 6,4 371
1923 13,0 8,7 17,6 1967 8,7 10,3 7,0 346
1927 6,4 8,7 3,7 1968 forsetakjör
1931 7,5 9,4 5,5 275 Presidential elections 11,1 12,6 9,6 333
1933 9,3 10,0 7,4 266 1971 9,7 11,6 7,6 330
1934 7,9 7,7 5,2 332 1974 13,4 14,8 12,0 328
1937 12,2 15,3 6,4 343 1978 13,2 14,7 11.7 336
1942, júlí 11,4 13,2 9,4 359 1979 9,6 11,4 7,9 336
1942, október 6,5 8,1 4,8 400 1980 forsetakjör
1944 þjóðaratkvgr. Presidential elections 13,8 15,0 12,5 334
Referendum 18,8 17,7 19,7 383 1983 8,3 9,9 6,6 345
1946 12,7 15,1 10,3 394 1987 10,0 11,5 8,5 353
1949 7,9 10,0 5,8 393 1988 forsetakjör
1952 forsetakjör Presidential elections 13,4 13,2 13,8 331
Presidential elections 9,2 11,0 7,2 396 1991 8,8 10,2 7,4 346
1953 9.1 10,3 7,8 398 1995 8,6 9,9 7,3 341