Úti - 15.12.1931, Blaðsíða 38

36
Ú T I
leiða í ljós í föstum formum álirif þau,
sem þeir verða fyrir, af línum og litum,
hvort sem sú kend stafar frá lancislagi,
litbrigðum eða fögru samræmi í bygg-
ingu jurta eða dýra. Þegar menn grípur
þessi kend, sem er aflgjafi skáldanna til
að yrkja og' annara listamanna til að
skapa listaverk, þvi þá ekki að taka sjer
blýant í bönd, eða bnif og festa í formi
það, sem fyrir_ niönnum vakir. Margur
mundi svara þannig: Það er ekki ómaks-
ins vert fyrir mig að ætla mj er að skera,
móta eða teikna í þeirri von, að það liafi
listagildi. Það eru svo marg'ir lærðari en
jeg í þeim efnum, og mundi fátt um finn-
ast tilraunir mínar. En þetta er fráleit
ályktun. Gamalt máltæki segir: Það væri
hljótt í skóginum, ef aðeins syngi þeir
fuglar, sem fegursta hefðu röddina. Á
sama hátt er með list og listiðnað. List-
bneigðir manna eru oft óljósar. Þær
vakna frá utanaðkomandi ábrifum eða
liðnum atburðum. Þær koma oft skyndi-
lega, og birtast ekki sist í því látlansa,
einfalda og eðlilega. Hjá mentunarlitl-
um alþýðumönnum hafa slíkir eiginleik-
ar oft verið áberandi. Það má sjá þá í
ákveðnum „bnífsnittum“ Bólu-Hjálmars
og Andrjesar Fjeldsted, í fuglamyndum
Jöbannesar Helgasonar og fögrum form-
um í körfum Helgu Þorgilsdóttur.
Það befir reynst svo, að. stúlkur geta
engu síður unnið góðar niyndir i trje en
karlmenn, en til eru menn, sem álíta
liið gagnstæða. Fáa vinnu hef jeg sjeð
betur gerða, en sal einn i ráðbúsi Ham-
borgar. Salur þessi er skorinn i kristal-
stíl og af stúlkubörnum, en teiknaður
eftir leiðbeiningum lærðra manna. Að
sinu leyti stendur salur þessi ekki að
baki öðrum sölum ballarinnar enda
þótt einungis bafi unnið að þeim lærðir
menn.
Telja má að livergi lijer í álfu standi
trjeskurður á öllu hærra stigi en í Mið-
Evrópu og hafa þúsundir manna hann
þar að lífsstarfi. Er efniviður liendi
nærri, þar sem eru bin beinu barrtrje,
sem þikja blíðar dalanna alt upp að
hvítleitum bömrum kalksteinstmdanna.
í fjallabygðum þessum liefir trjeskurður
verið uppábaldsstarf íbúanna mann fram
af manni, og að mestu sem heimilisiðn-
aður, telur próf. Max Metzger, sem lagt
hefir vinnu i rannsóknir á þessu sviði, að
Iiann eigi dýpri rætur í sálu íbúanna en
nokkur annar iðnaður. Yfir þessa alþýðu-
vinnu fæst góð heildarsýn á trjeskurðar-
safninu í Oberammergau og deild einni
á „Nationalmuseum í Miinehen. Dylst
það þá ekki lengur, live merk þessi vinna
er, þar sem hún sýnir ljósum dráttum
hve fólkið befir verið og er nátengt feg-
urð fjallanna, og notar trjeð til að leiða
i ljós hugsanir sínar og tilfinningar
á einfaldan og óbrotinn hátt. Þvínær á
bverju þjóðfræðissafni er mikið um trje-
skurð eftir ólærða menn, konur og börn,
og' er auðvelt að sjá af myndunum bugs-
analiátt þeirra og mismunandi þroska.
Svissneskur og tyrólskur trjeskurður leið-
ir glögt i ljós einkenni og lífsbætti þar
um slóðir. Hirðunum, í dölum Alpanna
nægir oftast ekki að skera út smalaprik-
in sín, heldur reyna þeir að forma hund-
inn, fjenaðinn og' jafnvel smalann sjálan.
Birtist í þessu livað glegst hugðarefni
þeirra. í verkum innfæddra Afríkubúa
gætir mjög goðamynda og' táknmynda
um anda og' verndarvætti, og i stíl sem
er frumstæður og' sjerstæður fvrir þá.
Svipað má seg'ja um trjeskurð frá Ind-
landi og öðrum löndum Asíu, þar gætir
mikið trúar þeirra ásamt skreytingu á
háu stig'i.
Jeg' vil að lokum enn á ný benda ykkur
á það, að þeg'ar eittlivað í líl'inu eða um-
liverfinu grípur liugsun vkkar, og þið
finnið löngun til að leiða það í ljós, þá
reynið það, en látið ekki nein liöft eða
hugsun um vankunnáttu aftra ykkur frá
því að byrja, því með trausti á eigin verð-
leika má sigra flesta örðug'leika. — Þá
verðið þið brátt þess vör að rækt er lögð