Fréttablaðið - 22.11.2019, Qupperneq 10

Frá degi til dags
Halldór
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Jóhanna Helga Viðarsdóttir RITSTJÓRAR: Davíð Stefánsson david@frettabladid.is, Jón Þórisson jon@frettabladid.is,
MARKAÐURINN: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is FRÉTTABLAÐIÐ.IS: Sunna Karen Sigurþórsdóttir sunnak@frettabladid.is.
Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Kristjana Björg Guðbrandsdóttir kristjanabjorg@frettabladid.is MENNING: Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrunb@frettabladid.is
LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Hörður
Ægisson
hordur@frettabladid.is

Aðgengi
fyrirtækja
að lánsfé
þrengist á
meðan
Seðlabank-
inn er að
reyna að
örva hag-
kerfið í
miðri
niður-
sveiflu.

Ljóst er að
skóli sem
þessi hentar
ekki öllum en
gleymum því
heldur ekki
að skóla-
kerfið okkar
eins og við
höfum byggt
það upp
hentar heldur
ekki öllum.
Slakaðu á
með Slökun
g Lítil orka
g Þróttleysi
g Veik bein
g Hormóna ójafnvægi
g Svefntruflanir
g Vöðvakrampar,
kippir og spenna
g Kölkun líffæra
g Óreglulegur hjartsláttur
g Kvíði
g Streita
g Pirringur
Einkenni
magnesíum-
skorts
www.mammaveitbest.is
Slakaðu á
með Slökun
g Lítil orka
g Þróttleysi
g Veik bein
g Hormóna ójafnvægi
g Svefntruflanir
g Vöðvakrampar,
kippir og spenna
g Kölkun líffæra
g Óreglulegur hjartsláttur
g Kvíði
g Streita
g Pirringur
Einkenni
magnesíum-
skorts
www.mammaveitbest.is
Slakaðu á
með Slökun
g Lítil orka
g Þróttleysi
g Veik bein
g Hormóna ójafnvægi
g Svefntruflanir
g Vöðvakrampar,
kippir og spenna
g Kölkun líffæra
g Óreglulegur hjartsláttur
g Kvíði
g Streita
g Pirringur
Einkenni
magnesíum-
skorts
www.mammaveitbest.is
lakaðu á
eð lö
g Lítil orka
g Þróttleysi
g Veik bein
g Hormóna ójafnvægi
g Svefntruflanir
g Vöðvakrampar,
ki pir og spe na
g Kölkun líffæra
g Óreglulegur hjartslá tur
g Kvíði
g Streita
g Pi ringur
Einke i
agnesí
skorts
i t.i
Þú heldur eflaust, lesandi góður, að það sé óhugsandi að skóli geti verið án kennara en það er nú samt raunin að slíkir skólar eru
til. Stjórn Samtaka iðnaðarins átti þess kost fyrir
skömmu að heimsækja skóla í París sem nýtur
þeirra sérstöðu að þar eru engir kennarar! Námið
í 42 skólanum fer fram í gegnum jafningjafræðslu
sem byggir á þátttöku og framlagi hvers og eins
nemanda, án námskeiða og án kennara, sem gerir
nemendum kleift að virkja sköpunargáfu sína í
verkefnamiðuðu námi.
Ég var full tilhlökkunar er við gengum inn í
skólabygginguna og skynjaði um leið að þetta
væri sérstakur staður í nútímalegu andrúmslofti.
Nemandi við skólann sá um leiðsögn og var gaman
að heyra hversu ánægður og stoltur hann var af
skólanum sínum. Skólinn, sem er sjálfseignar-
stofnun, var stofnaður 2013. Stofnandi skólans,
Xavier Niel, taldi nauðsynlegt að koma breytingum
að í menntakerfinu sem miðuðu að því að mennta
fólk með þarfir atvinnulífsins í huga og ýttu undir
mismunandi hæfileika nemenda á sem flestum
sviðum sem og sjálfstæði í hugsun og vinnu-
brögðum.
Eingöngu er kennd forritun við skólann og
komast færri að en vilja. Allir sem náð hafa 18 ára
aldri geta sótt um inngöngu og eru inntökupróf
rafræn. Engin skólagjöld eru við skólann, engir
prófessorar né kennarar og skólinn gefur ekki út
neinar prófgráður.
Það var upplifun að koma í 42 skólann og
kynnast nýjum aðferðum við kennslu. Ljóst er að
skóli sem þessi hentar ekki öllum en gleymum
því heldur ekki að skólakerfið okkar eins og við
höfum byggt það upp hentar heldur ekki öllum. Í
síkvikum heimi verðum við að vera reiðubúin til
að líta til nýrra aðferða við að mennta kynslóðir
framtíðarinnar fyrir ný viðfangsefni. Aðferðafræði
42 skólans er í senn áhugaverð og gagnleg viðbót
við hefðbundið skólahald sem líta mætti til hér á
landi.
Skóli án kennara
Guðrún
Hafsteinsdóttir
formaður Sam-
taka iðnaðarins
Útrásin
Sigmundur Davíð Gunnlaugs-
son, formaður Miðflokksins,
skrifar áhugaverða grein í breska
tímaritið The Spectator. Meðal
fyrrverandi ritstjóra þess tíma-
rits er ekki ómerkari maður en
Boris Johnson, forsætisráðherra
Bretlands. Í greininni segir
Sigmundur Davíð að bráðnun
íslenskra jökla sé ekkert til að
hafa áhyggjur af. Hér sé ekkert
nýtt á ferðinni heldur eðlilegar
sveiflur í náttúrunni. Það er
vel til fundið hjá Sigmundi að
breiða þennan boðskap sinn út
til alþjóðasamfélagsins. Mið-
flokkurinn er fyrir löngu búinn
að tryggja sér atkvæði þeirra
fimm prósenta Íslendinga sem
efast um að loftslagsbreytingar
séu af mannavöldum.
Slökkvistarf
Í leiðara þessa blaðs í gær var
vikið að stöðu ríkisstjórnar
Katrínar Jakobsdóttur. Þar er
bent á að þetta samstarf hafi
verið áhættusamt fyrir Vinstri
græn. Það sé deginum ljósara að
ríkisstjórnin sé einnota og henni
verði kastað í næstu kosningum.
Þótt Katrín njóti sjálf vinsælda
skilar það sér ekki í fylgi flokks-
ins samkvæmt skoðanakönn-
unum. Það er kannski ofsagt að
staðan sé nú þegar orðin vonlaus
en það var samt örugglega gagn-
legt fyrir forsætisráðherrann að
æfa sig í að slökkva elda þegar
eldvarnarátaki var hleypt af
stokkunum í gær.
sighvatur@frettabladid.is
Það hefur orðið stefnubreyting hjá bönk-unum. Hún kemur til af nauðsyn, meðal annars vegna óhagstæðs rekstrarumhverfis sem einkennist af háum sértækum sköttum og stífum eiginfjárkröfum, en er einnig afleiðing af óarðbærri útlánaþenslu þeirra á
undanförnum árum. Eftir mikinn hagnað 2013 til 2015,
sem stafaði einkum af uppfærslu á virði fyrirtækjalána
og annarra eigna sem bankarnir fengu til sín þegar þeir
voru endurreistir, fóru þeir í þá vegferð að stækka efna-
hagsreikning sinn með því að auka útlán sín umtalsvert.
Sú ákvörðun var sumpart skiljanleg enda höfðu erlendir
kröfuhafar, þáverandi eigendur Íslandsbanka og Arion
banka, engan áhuga á að fá til sín arðgreiðslur í krónum.
Niðurstaðan varð því mikil samkeppni þeirra á milli í
útlánum til fyrirtækja, sem var gott fyrir viðskiptavinina
sem fengu betri vaxtakjör, en síðra fyrir arðsemi bank-
anna. Það þarf því vart að koma á óvart að arðsemin af
grunnrekstri hafi um langt skeið að jafnaði verið litlu
meiri en af áhættulausum ríkisskuldabréfum. Bankarnir
buðu upp á kjör sem þeir gátu ekki staðið undir.
Eignarhald skiptir máli. Með nýjum eigendum og
stjórnendum Arion banka, eina viðskiptabankans sem
er í einkaeigu og skráður á hlutabréfamarkað, hefur
orðið stefnubreyting og í stað vaxtar er áherslan nú á
arðsemi. Fyrir sum fyrirtæki hefur þetta þýtt aukinn
fjármagnskostnað samhliða því að bankinn hefur
hækkað vaxtakjörin á lánum umtalsvert. Það er aðeins
byrjunin á því sem koma skal ef marka má yfirlýsingar
stjórnenda bankans. Arion stefnir að því að minnka safn
lána til fyrirtækja um 20 prósent fyrir árslok 2020 en á
fyrstu þremur fjórðungum ársins hefur það nú þegar
dregist saman um tæplega sjö prósent.
Íslandsbanki, sem skilaði undir 5 prósenta arðsemi á
síðasta fjórðungi, hefur ákveðið að fylgja í fótspor Arion.
Bankinn, sem reynir eftir fremsta megni að grípa til
aðgerða í því skyni að hagræða og auka arðsemi áður en
hann verður mögulega boðinn til sölu, hefur nýtt ákvæði
í lánasamningum við fyrirtæki til þess að hækka vexti.
Þessi þróun, sem hefði þurft að hefjast fyrr, á sér stað á
sama tíma og Seðlabankinn hefur lækkað vexti um 1,5
prósentur á hálfu ári og því ljóst að margir atvinnurek-
endur eru ekki að njóta ávinnings þeirra vaxtalækkana.
Fyrir hagkerfið gæti tímasetningin á þessari stefnu-
breytingu bankanna verið betri. Aðgengi fyrirtækja að
lánsfé þrengist á meðan Seðlabankinn er að reyna að
örva hagkerfið í miðri niðursveiflu. Vandinn er hins
vegar heimatilbúinn. Stjórnvöld hafa lagt sitt af mörkum
við að skerða samkeppnishæfni bankanna, meðal
annars með sértækum sköttum sem eru tífalt hærri en í
okkar helstu nágrannaríkjum, sem aftur hefur bein áhrif
á þau kjör sem bankarnir geta boðið heimilum og fyrir-
tækjum. Fyrir stóru fyrirtækin, sem eru skráð á markað,
eru aðrar leiðir í boði með því að sækja sér fjármögnun
á skuldabréfamarkaði en fyrir litlu og meðalstóru fyrir-
tækin, sem skipta tugþúsundum, hafa þau engan annan
valkost en bankana til að leita sér að lánsfé. Þessi staða,
sem gæti gert niðursveifluna dýpri en ella, hlýtur að vera
áhyggjuefni fyrir hverja þá ríkisstjórn sem telur að sam-
keppnishæfni atvinnulífsins skipti mögulega máli fyrir
lífskjör í landinu.
Stefnubreyting 
2 2 . N Ó V E M B E R 2 0 1 9 F Ö S T U D A G U R10 S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
SKOÐUN
2
2
-1
1
-2
0
1
9

0
4
:2
6
F
B
0
4
8
s
_
P
0
4
6
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
3
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
0
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
1
0
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
4
4
B
-7
A
6
8
2
4
4
B
-7
9
2
C
2
4
4
B
-7
7
F
0
2
4
4
B
-7
6
B
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
3
A

F
B
0
4
8
s
_
2
1
_
1
1
_
2
0
1
C
M
Y
K