Fréttablaðið - 22.11.2019, Qupperneq 11

USSSSSSS ÞURFUM
VIÐ EITTHVAÐ AÐ
RÆÐA ÞETTA?
HEKLA · Laugavegi 170-174 · Reykjavík · Sími 590 5000 · hekla.is
Höldur Akureyri · Bílasala Selfoss · Bílás Akranesi · BVA Egilsstöðum
Sjötta kynslóð Mitsubishi L200 pallbílsins byggir á 40 ára reynslu þessa harðduglega
vinnuþjarks og nú birtist hann glæsilegri, öflugri og áreiðanlegri en nokkru sinni fyrr.
Komdu og kynntu þér nýjan L200 á grjóthörðu verði. Hlökkum til að sjá þig!
Grjótharður nýr Mitsubishi L200
Aðeins frá
5.490.000 kr.
Í DAG
Þórlindur
Kjartansson
Í sjónvarpsþáttunum Pabba­helgar, sem nýlega voru sýndir á RÚV, blasir sitthvað við sem er ískyggilega kunnuglegt fyrir margt fjölskyldufólk á Íslandi.
Ofurmömmurnar þjóta milli skuld­
bindinga allan liðlangan daginn.
Pakka nesti ofan í börnin, klæða þau
og velja föt framyfir fermingaraldur,
fylgjast með því hvað fer í töskurnar,
sauma skott á grímubúninga, skipu­
leggja „hittinga í hádeginu“ með
vinkonum, sinna ábyrgðarmiklum
stöðum í atvinnulífinu, keppast við
að sinna sjálfum sér og viðhalda
ljóma æsku og kvenleika, láta aldrei
finna á sér bilbug gagnvart neinum,
eru með á hreinu nýjustu vendingar
í innanhúsarkitektúr, skrautmunum
og ilmkertum úr Epal og IKEA, versla
og elda á hollan, umhverfisvænan og
siðferðislega verjandi hátt, eru hressar
og sjarmerandi, klárar og kynþokka­
fullar, gáskafullar og ábyrgar.
Karldýrin á heimilum virðast hins
vegar oft býsna gagnslaus, jafnvel
minna en það. Þeim er oftast um megn
að fylgja einföldustu fyrirmælum
og allt „kerfið“ er líklegt til þess að
hrynja eins og spilaborg ef þeim
er treyst fyrir því að taka að sér of
veigamikið hlutverk, hvað þá að beita
eigin „dómgreind“ um þarfir barna og
heimilis. Þeir verða nánast eins og enn
eitt barnið til þess að hafa áhyggjur
af og oftast betra að þeir þvælist ekki
fyrir heldur en að þeir reyni að hjálpa
til.
Ekkert nýtt undir sólinni
Fólk af þeirri kynslóð sem nú er með
börn á öllum aldri og nálgast sjálft
miðjan aldur, upplifði margt í Pabba­
helgum eins og sjónvarpið væri að
hluta til að breytast í spegil. Persón­
urnar og aðstæðurnar eru ýktar en
f lestir gátu ef laust séð sitthvað af sjálf­
um sér og vinum sínum í þeim veru­
leika sem gerð eru skil í þáttunum. Og
þar var ekkert dregið undan og engum
hlíft, síst af öllu söguhetjunni Karen
sem togaðist svo átakanlega milli þess
að reyna að endurheimta það litla sem
hún átti eftir af sjálfri sér eða að halda
áfram að fórna sér í þágu barnanna,
fjölskyldunnar, vinnunnar og hins
villuráfandi eiginmanns. Það er ekki
skrýtið að hún hafi verið nálægt því
að fara á taugum.
Höfundur Pabbahelga, Nanna
Kristín Magnúsdóttir, gæti hafa verið
að reisa minnisvarða um tilvistar­
kreppu sinnar eigin kynslóðar. Það er
líklega ástæða þess að þættirnir höfðu
djúpstæð áhrif á mjög marga, enda eru
lýsingarnar nístandi.
Það er líka nístandi að heyra sungið
„Fjölskylda sem fyrirtæki mörgum
vex í augum. Fjölmörg dæmi um
manneskjur sem farið hafa á taugum,“
í laginu „Hvað um mig og þig“ eftir
Magnús Eiríksson. Það kom út árið
1982 og lýsir líklega sömu tegund til­
finningaróts hjá þeirri kynslóð sem
eru foreldrar þeirra sem í dag sjá brot
úr spegilmynd í Pabbahelgum. „Ég sé
þig þreytta með barnavagninn baksa
heim á kvöldin. Þar bíða bréf með
rukkunum sem birta ógreidd gjöldin.
Er lífið aðeins fallinn víxill, oft þau
spyrja sig,“ og þá eins nú hugsuðu
ef laust margir: „Þau reyna að stefna í
rétta átt. En hvað um mig og þig?“
Reyna að stefna í rétta átt
Á níunda áratugnum gat glugga­
pósturinn virst yfirþyrmandi áreiti
og áminning um að streðið væri rétt
að byrja og lyki aldrei. Núna gengur
fólk um með síblikkandi tæki sem
senda stöðugt áminningar um allar
þær skuldbindingar sem engin leið er
að uppfylla. Það er heldur ekki skrýtið
að það heyrir til undantekninga ef
fólk á þessu æviskeiði er ekki búið að
koma sér upp einhvers konar dellu til
þess að díla við hömlulausa síbyljuna.
Sumir fara í jóga og hugleiðslu, aðrir
út að hlaupa eða hjóla, setja sér
markmið um að vera Landvættur eða
björgunarsveitarmaður, sökkva sér
í trúarbrögð eða sjálfshjálparbækur,
mæta til sálfræðings eða markþjálfa,
háma í sig Hraunbita og snúða eða
hella í sig áfengi og eiturlyfjum. Allt
eru þetta leiðir—misgóðar þó—til
þess að f lýja raunveruleikann, þar á
meðal, og kannski ekki síst, heimilis­
lífið sjálft.
Allir vilja meira
Sömu ástæður liggja auðvitað að baki
angistinni í Pabbahelgum og laginu
hans Magnúsar. „Íbúð, bíl, öll lífsins
gæði. Allir vilja meira,“ og nú er ekki
nóg að eignast þetta allt heldur þarf að
sýna heiminum fram á að maður fari
létt með það. Að maður geti skjalfest
og sannað að maður sé alltaf fallegur
og vel upplagður; glansandi af lífsgleði
og til í tuskið. Og þarna liggur kannski
úlfurinn á sauðargærunni, ef svo má
að orði komast.
Hvernig er hægt að öðlast þetta
allt? Fjárhagslegt öryggi, innri kyrrð,
hamingjuríkt fjölskyldulíf, djúp vin­
áttutengsl, hressilegar gleðistundir,
óslökkvandi ástríður, óbilandi líkam­
lega heilsu og styrk, vitsmunalegan
þroska, virðingu og starfsframa, and­
lega yfirvegun og útrás fyrir ævintýra­
þrána. Sorrí, það er ekki hægt. Kertin
er ekki hægt að brenna í báða endana.
Helgidómur eða rekstrareining
Það tíðkast mjög að tala um heimilis­
lífið með sama orðfæri og rekstur
fyrirtækja. Það þarf að láta hlutina
ganga upp, skipuleggja, straumlínu­
laga og stefnumóta. Það segir kannski
einhverja sögu um gildismatið sem
ríkir þegar tungutak atvinnulífs
þykir boðlegt til að lýsa heimilinu,
og fæstum þykir það fela í sér van­
helgun á því sem sem skiptir mestu
máli í lífinu. Hugmyndin um „fjöl­
skyldu sem fyrirtæki“ rænir af okkur
eina raunverulega skjólinu sem við
getum ætlast til frá umheiminum.
Þegar „rekstur“ heimilisins breytist úr
því að byggjast á afslappaðri og ást­
ríkri umhyggju yfir í streituvaldandi
kvöð þá er örugglega erfitt að halda
sönsum; alveg sama hvað kveikt er
á mörgum ilmkertum, farið í marga
jógatíma eða hlaupið marga kíló­
metra.
Þetta benti texti Magnúsar Eiríks­
sonar okkur á fyrir tæpum fjörtíu
árum. En líklega er langt þangað til
okkur lærist almennilega sá sann­
leikur að mikilvægasta spurningin í
lífinu er kannski einmitt þessi: „Hvað
um mig og þig?“
Fjölskylda sem fyrirtæki
Karldýrin á heimilum virðast
hins vegar oft býsna gagnslaus,
jafnvel minna en það. Þeim er
oftast um megn að fylgja ein-
földustu fyrirmælum og allt
„kerfið“ er líklegt til þess að
hrynja eins og spilaborg ef þeim
er treyst fyrir því að taka að sér
of veigamikið hlutverk, hvað þá
að beita eigin „dómgreind“ um
þarfir barna og heimilis.
S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð 11F Ö S T U D A G U R 2 2 . N Ó V E M B E R 2 0 1 9
2
2
-1
1
-2
0
1
9
0
4
:2
6
F
B
0
4
8
s
_
P
0
4
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
3
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
0
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
1
1
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 2
4
4
B
-6
B
9
8
2
4
4
B
-6
A
5
C
2
4
4
B
-6
9
2
0
2
4
4
B
-6
7
E
4
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
1
B

F
B
0
4
8
s
_
2
1
_
1
1
_
2
0
1
C
M
Y
K