Sveitarstjórnarmál - 2019, Blaðsíða 8

8
SVEITARSTJÓRNARMÁL
Sveitarfélög þurfa í sinni starfsemi reglulega
að kaupa margvíslega vöru og þjónustu
og ráða aðila til að sinna verklegum
framkvæmdum. Við öll slík viðskipti þarf
að fara eftir lögum um opinber innkaup nr.
120/2016. Markmið laganna er að tryggja
jafnræði fyrirtækja, stuðla að hagkvæmni í
opinberum rekstri með virkri samkeppni og
efla nýsköpun og þróun við innkaup hins
opinbera á vörum, þjónustu og verklegum
framkvæmdum.
Þegar lögin tóku gildi árið 2016 voru
innleiddar fjölmargar breytingar. Ein af
þeim var að sveitarfélög þurfa ekki lengur
að setja sér innkaupareglur en í staðinn
eru það viðmiðunarfjárhæðir laganna sem
gilda um hvenær innkaup eru útboðsskyld.
Sveitarfélög eru þar með sett undir sama
hatt og ríkisstofnanir, þótt starfsemi þeirra
sé að mörgu leyti ólík, eins og bent var á í
umsögn sambandsins um lagafrumvarpið.
Var því um mjög íþyngjandi breytingu að
ræða gagnvart sveitarfélögum þar sem
þau hafa ekki lengur svigrúm til að ákveða
viðmiðunarfjárhæðir varðandi útboðsskyldu
innanlands. Til þess að koma til móts við
sveitarfélög var ákveðið að gildistöku
laganna varðandi viðmiðunarfjárhæðir
yrði frestað til 31. maí 2019. Þetta þýðir að
frá og með 31. maí næstkomandi þurfa
sveitarfélög að tryggja að innkaup, hvort
sem er á þjónustu, vöru eða framkvæmdum,
sé í samræmi við lög um opinber innkaup.
Hvað þýðir þetta í raun og veru?
Þetta þýðir að frá og með 31. maí nk. má
skipta öllum innkaupum sveitarfélaga á
vöru, þjónustu og framkvæmdum í þrjá
mismunandi flokka. Fyrst eru það innkaup
sem eru ekki útboðsskyld, svo innkaup
sem eru útboðsskyld innanlands og að
lokum innkaup sem eru útboðsskyld á EES-
svæðinu.
Sveitarfélög þurfa því ávallt áður en
innkaupaferli er hafið að kostnaðarmeta
innkaupin svo hægt sé að hefja
innkaupaferli í samræmi við lögin.
Viðmiðunarfjárhæðirnar frá og með 31. maí
nk. varðandi þessar þrjár tegundir innkaupa
eru því eftirfarandi:
Almennt má segja að þau sveitarfélög
sem hafa verið með innkaupareglur í
samræmi við eldri lög um opinber innkaup
séu ágætlega undirbúin fyrir gildistökuna
31. maí nk. að því undanskildu að nýjar
viðmiðunarfjárhæðir taka gildi. Þau
sveitarfélög sem ekki hafa verið með
innkaupareglur ættu að gefa sér tíma til að
skoða hvernig innkaupum er háttað innan
sveitarfélagsins. Gott er að setja skýra stefnu
um hvernig eigi að standa að innkaupum
og hver ber ábyrgð á að innkaup yfir
viðmiðunarfjárhæðum fari í viðeigandi
útboðsferli. Hafa þarf í huga þegar fjárhæð
innkaupa er metin hvort um sé að ræða
stök innkaup, sameiginleg innkaup og/eða
regluleg innkaup þar sem regluleg innkaup
yfir lengri tíma geta auðveldlega náð
viðmiðunarfjárhæðum um útboðsskyldu.
Þegar virði samnings er reiknað út skal
miða við þá heildarfjárhæð sem kaupandi
mun greiða fyrir innkaup, að frátöldum
virðisaukaskatti. Óheimilt er að skipta
upp verki eða innkaupum á vöru og/
eða þjónustu í því skyni að innkaup verði
undir viðmiðunarfjárhæðum, nema slíkt
sé réttlætanlegt á grundvelli hlutlægra
ástæðna.
Útreikningur virðis verksamninga
Við útreikning á áætluðu virði verksamnings
skal miða við kostnað við verkið auk
áætlaðs heildarverðmætis vöru og þjónustu
sem sveitarfélag lætur fyrirtæki í té, að
því tilskildu að það sé nauðsynlegt við
framkvæmd verksins.
Útreikningur virðis vörusamninga
Við útreikning á áætluðu virði vörusamnings
skal telja kostnað vegna flutnings vöru
með í vöruverði. Þegar um er að ræða
fjármögnunarleigu, leigu eða kaupleigu
á vörum skal reikna virði samninga á
eftirfarandi hátt:
• Þegar samningur er tímabundinn til
12 mánaða eða skemur skal miða við
heildarsamningsfjárhæð.
• Þegar samningur er bundinn til lengri
tíma skal miða við heildarfjárhæð auk
virðis varanna við lok samningstímans.
• Þegar samningur er ótímabundinn eða
óvíst er hver samningstíminn verður skal
Opinber innkaup – er þitt
sveitarfélag tilbúið?
Tegund Ekki útboðsskyld Útboðsskyld innanlands Útboðsskyld á EES-
svæðinu
Vöru- og þjónustukaup 0-15.499.999 kr. 15.500.00-28.752.099 kr. 28.752.100 kr. og yfir
Verkframkvæmdir 0-48.999.999 kr. 49.000.000-721.794.799 kr. 721.794.800 kr. og yfir
* allar fjárhæðir eru án virðisaukaskatts
Bryndís Gunnlaugsdóttir, lögfræðingur á
lögfræði- og velferðarsviði sambandsins.