Brautin - 15.12.1998, Blaðsíða 8

8
BRAUTIN
Eðalkratinn Elli Bergur
Bergur Elías og Guðrún nýgift
Bergur Elías Guðjónsson,
oftast kallaður Elli Bergur, er
eðalkrati. Hann liefur aldrei
svikið málstaðinn eða flokkinn,
hefur alla tíð verið pólitískur í
meira lagi og hefur aldrei legið
á skoðunum sínum. Starfsœvi
hans var löng, hann liœtti ekki
að vinna fyrr eti hann var 75
ára og lengst af vann hann í
saltfiski. En hjáverk hans, ef
svo mœtti að orði komast, eru
marvísleg. Hann er kvœntur
Guðrúnu Agústsdóttur og eiga
þau þrjú börn, dceturnar
Kristínu og Klöru og soninn
Agúst. Barnabörnin eru orðin
8 og barnabarnabörnin 18. Þar
af fœddust 5 barnabörn í ár og
von á einu nú fyrir jólin. „Það
er alltaf verið að gera do do”
segir sonurinn Agúst sem er
viðstaddur viðtalið og svo er
hlegið dátt.
Þegar blaðamann ber að garði
í Dverghamrinum í fylgd Ágúst-
ar tilkynnir hann föður sínum
hátíðlega að nú séu mættir tveir
menn í þungavigtarflokk!
- Hvað segirðu, er verið að
stofna nýjan flokk, segir Elli
Bergur, eins og hann verður
kallaður í þessu viðtali.
Ágúst leiðréttir þetta en þá
hlær kallinn og segir að það geti
svo sem vel verið að það hafi átt
sér stað að nýr flokkur hafi verið
stofnaður enda spretta þeir nú
upp eins og gorkúlur um þessar
mundir.
Elli Bergur fæddist í Stafholti,
10. júní 1913. Foreldrar hans
voru Guðjón P. Valdason skip-
stjóri og Margrét Símonardóttir.
Hún dó þegar Elli Bergur var 8
ára. Systkini Ella Bergs voru
Klara og Ragnhildur. Klara lést
aðeins 19 ára. Margrét, móðir
Ella Bergs, lést langt um aldur
fram. Faðir hans kvæntist aftur,
Guðbjörgu Þorsteinsdóttur, en
hún hafði þá verið ráðskona hjá
honum eftir að fyrri kona hans
dó. Guðbjörg og Guðjón áttu
fjögur börn. Tvö létust í æsku
en á lífi eru Marteinn sem býr í
Eyjum og Osk sem býr í
Mýrdalnum.
Elli Bergur segist ekki vita af
hverju hann varð krati. Líklega
hafi faðir hans verið þeim megin
í pólitíkinni en fóstra hans,
Guðbjörg, var hins vegar mikil
sjálfstæðismanneskja og hafði
miklar skoðanir og lá heldur
ekki á þeim.
Liðum aldrei skort
Elli Bergur ólst upp í Eyjum
við svipaðan kost og margir á
hans reki á þessurn árum. Hann
segir að fjölskyldan hafi aldrei
þurft að líða skort. Eins og
margir aðrir krakkar var hann
sendur í sveit á sumrin, að
Skarðshlíð undir Fjöllunum.
Skólagangan var ekki löng, þrír
vetur í Barnaskóla en hugurinn
var meira niður á bryggjunum
en í bókunum. Hann var frekar
lítið í íþróttum, keppti einu sinni
í fótbolta en var rekinn útaf!
Auk þess tók hann þátt í
pokahlaupi á þjóðhátíðinni! Þá
varð hann Týrari án þess að gera
sér grein fyrir því hvernig það
æxlaðist.
Margur ungur maðurinn fór á
sjó á þessum árum en Elli
Bergur segir að sín sjómennska
hafi verið heldur endasleppt.
Hann réði sig á Skuldina hjá
Jóni Ben en fór aðeins nokkra
róðra. Hann varð svo sjóveikur
að hann varð að hætta.
Elli Bergur vann við ýmislegt
en þau fyrirtæki sem hann hefur
haft hvað mest af að segja eru
þegar hann fór í útgerð ásamt
fleiri góðum mönnum og svo
Isfélag Vestmannaeyja þar sem
hann vann hvað lengst.
í dyrunum á Geirseyrinni með
úrvalssaltfisk. Að baki er Valli
frá Litlabæ.
Isfélagsævintýrið
Árið 1951 fór Elli Bergur í
útgerð í félagi við fjóra aðra
kalla. ísfélagið stóð þá orðið
höllum fæti og til þess að rífa
fyrirtækið upp keyptu tíu bátar
sig inn í fyrirtækið. Elli Bergur
og félagar keyptu Kap VE af
dánarbúi Kjartans Guðmunds-
sonar ljósmyndara. Auk Ella
Bergs voru það faðir hans sem
var skipstjóri á Kap, Magnús
Bergsson, Haraldur Magnússon
og Jón Guðmundsson. Kapin
var 27 tonn en fljótlega létu þeir
smíða nýjan bát og keyptu svo
Halkion VE af Gerðisbræðrum
og skýrðu hann Kap 2.
Geirseyrin, sem þá stóð þar sem
nú er FES, fylgdi með í
upphaflegu kaupunum. Þar var
gert að tvær fyrstu vertíðimar og
segir Elli Bergur að það hafi
verið skemmtilegur tími.
Geirseyrin var síðar rifin og ný
byggð, eða sú sem við könnumst
við í dag.
Elli Bergur segir að oft hafi
verið líf í tuskunum í Geirs-
eyrinni. Vinnubrögðin voru
auðvitað fomaldarleg á mæli-
kvarða dagsins í dag, engin
færibönd eða kranar. Fiskurinn
var auðvitað fyrst tíndur á
stingjum upp á bryggju úr bátn-
um, þaðan upp á bíl og af
honum í gegnum gat og inn í
húsið. Fiskurinn var svo saltaður
í kjallaranum og þurfti að bera
pakkana upp á bakinu. Á
Geirseyrinni lá oft straumur
fólks enda í alfaraleið og spjall-
að um allt og ekkert og þjónaði
Geirseyrin hlutverki frétta-
miðstöðvar á þessum árum.
Þegar þau tíðindi bárust að
Isfélagið væri að fara á haustinn
1957 ákvað útgerð Kap að
kaupa sig inn í fyrirtækið.
Fljótlega upp úr því fóru hjólin
að snúast en Elli Bergur tók
fljótlega við verkstjóm í salt-
fiskinum.
Eldgosið 1973 breytti auðvitað
miklu fyrir byggðarlagið en þá
var Isfélagið að sögn Ella Bergs
orðið eitt öflugasta sjávar-
fyrirtæki landsins undir stjórn
Einars Sigurjónssonar.
„Isfélagið var svo vel statt að í
gosinu var ákveðið að flytja allt
úr húsunum og keypt frystihúsið
Kirkjusandur í Reykjavík. Var
skrifuð ávísun upp á 30
milljónir og allt staðgreitt.
Svona var staðan góð hjá
fyrirtækinu. Ári síðar var
Kirkjsandur seldur á 120
milljónir. Þessi uppbygging á
Isfélaginu á þessurn tíma hafðist
með þrotlausri vinnu og engu
öðru,” segir Elli Bergur.
Af þessum frumherjum sem
keyptu sig inn í ísfélagið 1957
er aðeins Elli Bergur sem enn á
sinn hlut í fyrirtækinu.
Á níunda áratugnum komst
Isfélagið aftur í lægð og segir
Elli Bergur að upp úr 1990 hafi
verið komið illa fyrir félaginu.
Hins vegar hafi Sigurður
Einarsson heldur betur náð að
rífa það upp úr öldudalnum og
Isfélagið sé án nokkurs vafa eitt
best rekna sjávarútvegsfyrirtæk-
ið á landinu í dag.
„Ég var viðstaddur opnunina á
nýju fiskimjölsverksmiðju Is-
félagsins um daginn. Það er nú
meira mannvirkið. Bræðslan er
nú þar sem Edinborgareilífðin
stóð á sínum tíma. Það rifjaðist
upp fyrir mér hversu sögufrægur
þessi blettur er. I Edinborgar-
eilífðinni kom fyrsta flatn-
ingsvélin til landsins og svo
fyrsta hausingavélin. Flatnings-
vélin var reyndar aldrei nógu
góð en hausingavélin reyndist
vel. Einar Sigurðsson keypti svo
Edinborgareilífðina og byggði
þar Hraðfrystistöðina. Þarna er
nú orðið flottasta gúanó á land-
inu. Ég benti mönnum á eitt
hornið í gúanóinu og sagði að
fyrir nákvæmlega 75 árum hefði
ég staðið þar með veiðistöng að
veiða marhnút,” segir Elli
Bergur.
Eins og áður segir varð Elli
Bergur verkstjóri í saltfiskinum
hjá Isfélaginu og þar vann hann
til 75 ára aldurs. Hann segir að
líf og fjör hafi verið í salt-
fiskinum. Fyrsta veturinn hans
voru framleidd 1300 tonn af
saltfiski sem þótti mjög gott. Þá
var ekki unnið við borð heldur
beygði fólkið sig niður allan
daginn. Einnig var meiriháttar
vinna við að ná í saltið. Það var
sótt í Bjarnarhús og borið í máli
upp í handvögnum og út á palla.
Elli Bergur segist hafa verið
peyi þegar hann var að hjálpa
köllunum við þetta og fékk hann
lifur að launum!
Á bak við tjöldin í
pólitíkinni
Elli Bergur er krati af líf og
sál, einn af þessum af gamla
skólanum sem vann mikið á bak
við tjöldin en var aldrei beinlínis
í framvarðasveitinni. Um leið og
hann fékk kosningarétt á sínum
tíma, 21 árs, gekk hann til liðs
við krata og tók virkan þátt í
flokksstarfinu í Eyjum.
„Það var líf og fjör í pólitík-
inni í gamla daga. Þá rifust kar-
lamir eins og þeir gátu, ekki
bara á milli pólitísku flokkanna
heldur einnig innan flokkanna.
Hjá krötunum var oft mikil
innbyrðis togstreita. Páll
Bergur Elías og Guðrún í gleðskap með eldri borgurum.
Bergur Elías með Arnari barnabarni sínu. Hann hefur smíðað
töluvert af Ieikföngum og öðru föndri seinni árin.