Morgunblaðið - 21.10.2019, Síða 12

12 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 21. OKTÓBER 2019
21. október 2019
Gengi Kaup Sala Mið
Dollari 124.64 125.24 124.94
Sterlingspund 160.8 161.58 161.19
Kanadadalur 94.84 95.4 95.12
Dönsk króna 18.568 18.676 18.622
Norsk króna 13.562 13.642 13.602
Sænsk króna 12.867 12.943 12.905
Svissn. franki 126.16 126.86 126.51
Japanskt jen 1.1471 1.1539 1.1505
SDR 171.54 172.56 172.05
Evra 138.71 139.49 139.1
Meðalgengi/Viðskiptavog þröng 168.4978
Hrávöruverð
Gull 1487.5 ($/únsa)
Ál 1725.0 ($/tonn) LME
Hráolía 59.78 ($/fatið) Brent
● Olaf Scholz,
fjármálaráðherra
Þýskalands, ítrek-
aði á föstudag að
hann myndi vilja
koma í veg fyrir að
rafmyntin líbra
verði að veruleika.
Scholz lét þessi
ummæli falla í
Washington, þar
sem hann sótti fundi AGS og Alþjóða-
bankans.
Á fimmtudag gaf G7-hópurinn út
skýrslu þar sem lagt er til að leyfa ekki
rafræna gjaldmiðla á borð við líbruna
vegna þess mikla skaða sem þeir gætu
valdið peningakerfi heimsins. ai@mbl.is
Olaf Scholz
Vill ekki sjá líbruna
STUTT
BAKSVIÐ
Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
Eins og Morgunblaðið fjallaði um í síð-
ustu viku er Ísland komið á „gráan
lista“ eftirlitsstofnunarinnar FATF,
sem vaktar hversu vel þjóðir heims
reyna að koma í veg fyrir peninga-
þvætti og fjármögnun hryðjuverka.
Samtökin höfðu bent á 51 ágalla í pen-
ingaþvættisvörnum Íslands og var bú-
ið að bregðast við nær öllum, en þrír
stóðu þó enn út af að mati FATF.
Ísland er ekki í sérlega góðum fé-
lagsskap á gráa
listanum en þau
tólf lönd sem núna
hafa þennan
skammarstimpil
eru flest gjörspillt
eða að í þeim ríkir
upplausnarástand.
Eru þetta lönd á
borð við Pakistan,
Sýrland, Jemen,
Simbabve,
Kambódíu og
Gana, en líka lönd sem eru þekkt sem
skattaskjól s.s. Bahamaeyjar og Pan-
ama.
Íslensk stjórnvöld vonast til að land-
ið komist af gráa listanum von bráðar,
jafnvel strax í febrúar á næsta ári, en
Ingvar Örn Ingvarsson segir að skað-
inn sé þegar skeður og hætta á að
þetta mál dragi dilk á eftir sér. Ingvar
er framkvæmdastjóri alþjóðlegu al-
mannatengslastofunnar Cohn & Wolfe
á Íslandi og minnir hann á að það sé
langt síðan fyrst var vakið máls á því að
herða þyrfti varnir Íslands gegn pen-
ingaþvætti. „Síðan 2004 hafa heyrst
raddir sem bentu á að stjórnvöld og ís-
lenska fjármála- og bankakerfið tæki
þessi mál ekki nógu föstum tökum, að
hluta til vegna þess að við værum of
bláeyg, en mögulega líka vegna þess að
það gat hentað ákveðnum hags-
munum.“
Nýjasta málið af mörgum
Stóra málið, að mati Ingvars, er ekki
að Ísland lendi á gráa listanum um
nokkurra mánaða skeið, heldur er það
áfellisdómur yfir stjórnsýslunni að
ekki hafi verið fyrir löngu búið að koma
vörnum gegn peningaþvætti í gott
horf. Segir hann FATF-málið bara það
nýjasta í langri röð mála þar sem
stjórnsýslan hefur brugðist. „Má þar
nefna ófáa dóma Mannréttindadóm-
stólsins varðandi t.d. málfrelsi blaða-
manna og mál tengd hruninu, að
ógleymdu landsréttarmálinu og tveim-
ur seðlabankamálum, annars vegar
gegn Samherja og hins vegar Ara
Brynjólfssyni blaðamanni.“
Ingvar tekur fram að ekki sé hægt
að setja allar stofnanir, ráðuneyti og
sveitarfélög undir sama hatt, en allt of
víða sé eins og kerfið einkennist af
miklu skrifræði, óskýrri ábyrgð og
skorti á vilja til að þjónusta og liðsinna
borgurunum. „Frekar en að líta á sig
sem þjóna almennings virðast margir
embættismenn fyrst og fremst líta á
það sem hlutverk sitt að þjóna hags-
munum hins opinbera og vernda hags-
muni sinnar stofnunar. Boltanum er
kastað á milli ótal nefnda, eftirlitsaðila
og ábyrgðaraðila og almenningi gerð
þrautin þyngri að sækja rétt sinn.
Frekar en að játa mistök og nýta alla
gagnrýni og óþægileg mál sem tæki-
færi til að bæta sig reynir kerfið að
verja sjálft sig.“
Óþægindi drifkraftur breytinga
Þessi vandi á sér eflaust margar or-
sakir. Þannig nefnir Ingvar að pólitísk-
ur óstöðugleiki undanfarinn áratug og
tíðar stólabreytingar í ráðuneytum
kunni að hafa veiklað stjórnunarvald
ráðherra og þannig dregið úr aga í
stjórnsýslunni. Svo kunni einfaldlega
að vera um vinnustaðamenningar- og
stjórnunarvanda að ræða. „Hluti af
okkar ráðgjöf til að stuðla að góðum
stjórnarháttum fyrirtækis eða stofn-
unar snýst um að umboð og ábyrgð fari
ekki milli mála og frekar en að bægja í
burtu óþægilegum málum og amast við
gagnrýni séu erfiðu málin notuð sem
tilefni til að breyta um kúrs.“
Bendir Ingvar á, með þetta í huga,
að orðsporstjón Íslands vegna FATF-
málsins snúi ekki endilega að því að
heimurinn fari að líta á Ísland sem ein-
hvers konar peningaþvættismiðstöð
heldur frekar að fjárfestar og fyrirtæki
líti svo á að vinnbrögðum og fag-
mennsku sé ábótavant hjá stjórnsýsl-
unni. „Þeir sem stýra beinni erlendri
fjárfestingu hjá stórum sjóðum eru
með ýmsa landstengda áhættuþætti á
sínum athugunarlistum og þar myndu
FATF-mistökin klárlega vera flögguð
sem vandamál og talin til marks um
viðvaningshátt.“
Þá er hætt við að neikvæður frétta-
flutningur valdi landinu orðsporstjóni
sem erfitt er að mæla. Cohn & Wolfe
vaktar alþjóðlegan fréttaflutning og
segir Ingvar að bara yfir þessa helgi
hafi ákvörðun FATF ratað í miðla eins
og Bloomberg, Wall Street Journal og
MSN og gætu um hundrað milljón les-
endur hafa séð þessar neikvæðu frétt-
ir. „Og eins og flestir vita þá er það
meira spennandi frétt að velmegandi
Evrópuríki skuli hafa komist á gráa
listann, en það verður þegar Ísland
verður tekið af listanum,“ segir hann
og minnir á þá reglu almannatengsla-
sérfræðinga að það sé alltaf langtum
betra og ódýrara að reyna að fyrir-
byggja vandamálin en að reyna að laga
laskað orðspor eftir að skaðinn er skeð-
ur. Illmögulegt sé að meta tjónið, en
áhrifin kunni að vera neikvæð fyrir
hundruð íslenskra fyrirtækja sem eiga
í einhverjum viðskiptum við útlönd.
„Þá bætir ekki úr skák að einmitt í vik-
unni kom út á Netflix kvikmyndin The
Laundromat, sem fjallar um um Pa-
nama-lekann, og kemur Ísland þar við
sögu. Eru bloggarar þegar farnir að
tengja FATF-málið við þessa mynd,
sem kom út á versta mögulega tíma, og
býður upp á ótal vangaveltur og
greinaskrif sem illmögulegt verður að
vinda ofan af.“
Aðspurður hvort hægt sé að
„spinna“ FATF-málið með jákvæðum
hætti segir Ingvar að til þess þyrfti
fyrst að kortleggja umræðuna, laga
það sem upp á vantar í stjórnsýslunni
og svo t.d. reyna að koma upplýsingum
til réttra miðla um hvað Ísland stendur
fyrir; að þrátt fyrir að yfirsjón hafi
komið okkur á gráa listann komi á móti
að miðað við margar aðrar þjóðir sé
regluverkið aðgengilegt og á margan
hátt auðveldara að fjárfesta og stunda
rekstur á Íslandi en annars staðar.
Til marks um viðvaningshátt
 Löngu eftir að að Ísland er farið af skammarlista FATF mun það orðspor loða við stjórnsýslu lands-
ins að þar sé fagmennsku ábótavant  Bægja í burtu óþægilegum málum frekar en að læra af þeim
Ingvar Örn
Ingvarsson
Stilla/Netflix
Klúður Það er óheppilegt að FATF-málið skuli koma upp einmitt þegar Netflix hefur sýningar á nýrri kvikmynd um
Panama-lekann, þar sem Ísland kemur við sögu. Ingvar áætlar að orðsporstjónið vegna ákvörðunar FATF geti
snert hundruð íslenskra fyrirtækja. Gary Oldman og Antonio Banderas í hlutverkum sínum í The Laundromat.
Ríkisolíufélag Sádi-Arabíu, Saudi
Aramco, mun fresta skráningu á
hlutabréfamarkað þangað til
rekstrartölur þriðja ársfjórðungs
liggja fyrir. Reuters greinir frá þessu
og hefur eftir heimildarmönnum að
vonast sé til frammistaðan á ársfjórð-
unginum muni auka tiltrú fjárfesta á
þessu stærsta olíufyrirtæki heims.
Markaðsgreinendur höfðu sumir
reiknað með að allt að 1-2% hlutur í
Aramco færi á markað í Tadawul-
kauphöllinni í Ríad strax í þessari
viku en árásir á olíuvinnslustöðvar
fyrirtækisins um miðjan september
minnkuðu framleiðslugetu þess tölu-
vert. Vilja stjórnendur sýna fjárfest-
um, svart á hvítu, hver áhrifin voru á
efnahagsreikninginn. Reynist fyrir-
tækið hafa spjarað sig vel, þrátt fyrir
árásirnar, ætti það að tryggja
Aramco hærra verð þegar til hluta-
fjárútboðs kemur. ai@mbl.is
AFP
Risi Ráðamenn telja Saudi Aramco
2.000 milljarða dala virði.
Aramco
bíður átekta
Verslun Tunguhálsi 10 - Sími 415 4000 – www.kemi.is - kemi@kemi.is
INTERFLON
Matvælavottaðar efnavörur
Nýjar umbúðir,
sömu gæða efnin