Morgunblaðið - 23.10.2019, Síða 12

12 MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 23. OKTÓBER 2019SJÓNARHÓLL
V E R K F RÆÐ I S T O F A
Ert þú að spila
í myrkri?
EGGERT
Fyrir 20 árum var ég 16 ára, líkt og aðrir unglingará þeim tíma vann ég samhliða skóla og hafði íraun furðu góðar tekjur upp úr því krafsi. Á
þessu sama ári, 1999, var viðbótarlífeyrissparnaði kom-
ið á í landinu. Ég bar ekki gæfu til að hefja slíkan
sparnað fyrr en um fimm árum seinna. Rökin voru ein-
föld. Ég hafði að mínu mati ekki efni á að missa neinar
tekjur, var tortryggin gagnvart þessu nýja sparnaðar-
formi og síðast en ekki síst var alveg ferlega langt
þangað til ég yrði 60 ára.
Mótframlag hvatti til sparnaðar
Í ár fagnar viðbótarlífeyrissparnaður 20 ára afmæli
hér á landi. Það er í hinu stóra samhengi ekki mjög
langur tími en þó hefur mikið
vatn runnið til sjávar á þess-
um árum. Möguleikinn á við-
bótarlífeyrissparnaði kom inn
með lögum 129/1997 árið
1997. Samhliða beittu stjórn-
völd sér fyrir ýmsum breyt-
ingum á skattalögum með það
að markmiði að hvetja til auk-
ins sparnaðar almennings
með viðbótarlífeyrissparnaði.
Það var svo árið 1999 sem
breytingar á skattalögum tóku gildi sem heimiluðu
launþegum að draga 2% frá skattstofni og ráðstafa í
sparnað af þessu tagi. Á þeim tíma bauðst við þá ráð-
stöfun mótframlag frá ríkinu upp á 0,2%. Framlag laun-
þega átti svo eftir að hækka í 4% og jafnframt hækkaði
framlag ríkisins upp í 0,4%, seinna var samið um mót-
framlag atvinnurekenda upp á 2% í kjarasamningum og
féll framlag ríkisins þá niður. Skemmst er frá því að
segja að fólkið í landinu tók hratt við sér og strax á
árinu 1999 höfðu um 20% vinnandi fólks hafið greiðslur
í viðbótarlífeyrissparnað. Það hlutfall var svo komið
hátt í 50% árið 2004 og hefur haldist nokkuð stöðugt
síðan, farið hæst í 63% árið 2014 og er samkvæmt nýj-
ustu tölum um 55%.
Opnað fyrir frekari útgreiðsluheimildir
Viðbótarlífeyrissparnaður hefur þróast á þessum
tuttugu árum og þó svo að markmið sparnaðarins sé
enn það að leggja fyrir til efri áranna þá hefur verið
opnað á að nýta sparnaðarformið á fyrri hluta ævi-
skeiðsins. Í kjölfar efnahagshrunsins árið 2009 var fyr-
irframgreiðsla viðbótarlífeyrissparnaðar heimiluð innan
ákveðinna marka og stóð það úrræði allt til ársins 2016.
Á árinu 2014 var svo ákveðið að heimila einstaklingum
að nýta viðbótarlífeyrissparnað skattfrjálst til að greiða
niður íbúðarlán. Sú heimild hefur verið framlengd í tví-
gang og samkvæmt núgildandi framlengingu stendur
úrræðið til boða fram á mitt ár 2021. Þá stendur fyrstu
íbúðarkaupendum til boða að nýta allt að 5 milljónir
króna skattfrjálst yfir 10 ára tímabil til fasteignakaupa.
Nú er til skoðunar að útvíkka þá heimild frekar svo hún
nái einnig til þeirra hópa er ekki hafa átt fasteign í
ákveðið langan tíma.
Mikilvægt að huga
snemma að sparnaði
Það má hins vegar ekki gleyma
tilgangi þessa sparnaðar sem er að
auka við tekjur fólks þegar eft-
irlaunaaldri er náð. Kostir þess að
eiga viðbótarlífeyrissparnað þegar
kemur að starfslokum eru margir.
Má þar helst nefna sveigjanleikann
og frelsið en sjóðfélagi getur hagað
útgreiðslum eins og hann telur
henta sér best. Þá erfist viðbótarlífeyrissparnaður að
fullu til maka og barna við fráfall og komi til örorku á
sjóðfélagi rétt á að fá viðbótarlífeyrissparnaðinn greidd-
an samkvæmt ákveðnum reglum. Í ljósi þeirra mögu-
leika að nýta viðbótarlífeyrissparnaði til annars en líf-
eyris á efri árum er þeim mun mikilvægara að huga
snemma að sparnaði. Þær breytingar sem hafa verið
gerðar á sparnaðarforminu undanfarin ár hafa á vissan
hátt fært viðbótarlífeyrissparnað nær ungu fólki og þar
með aukið áhuga þess og þekkingu. Ég er þess fullviss
að ungt fólk í dag, ólíkt mér árið 1999, horfir ekki á við-
bótarlífeyrissparnað sem skerðingu á tekjum eða eitt-
hvað sem þarf að huga að þegar sextugsaldurinn nálg-
ast. Enda viðbótarlífeyrissparnaður einn hagstæðasti
sparnaður sem völ er á vegna mótframlags atvinnurek-
anda. Hlutfall þeirra sem nýta sér sparnaðinn er því
þrátt fyrir allt furðu lágt og hvet ég þá sem ekki hafa
nú þegar hugað að þessu sparnaðarformi til að kynna
sér möguleikana sem í því felast.
LÍFEYRISMÁL
Snædís Ögn Flosadóttir,
rekstrarstjóri Lífeyrisauka –
viðbótarlífeyrissparnaðar Arion banka
20 ára afmæli
”
Skemmst er frá því að
segja að fólkið í landinu
tók hratt við sér og strax
á árinu 1999 höfðu um
20% vinnandi fólks haf-
ið greiðslur í viðbótarlíf-
eyrissparnað.
FORRITIÐ
Fundir geta verið hin mesta mein-
semd. Þetta vita bæði stjórnendur
og starfsmenn, og reyna eftir
fremsta megni að draga úr tímasóun
vegna funda. Vandinn er sá að það
er oft ekki auðvelt að greina hvaða
fundir gera gagn, og hverjir þeirra
gera ógagn. Svo eru margir hræddir
við að láta í það skína að þeir hefðu
alveg getað sleppt því að mæta á til-
tekinn fund – því enginn vill jú líta út
fyrir að vera eitthvað minna en
ómissandi öllum stundum. Gleymum
heldur ekki að fundur sem einum
finnst hafa verið ómissandi, mark-
viss og til mikilla bóta getur annar
hafa upplifað sem svarthol sem sog-
aði til sín gleði, tíma og vinnuþrek.
Forritið Comeet (www.co-
meet.me) reynir að leysa þennan
vanda með því að láta fundargesti
gefa fundum einkunn. Forritið virk-
ar í Chrome-vafranum, og með
helstu vinnuforritum Google, og á að
gera notendum fært að gefa skýra
og nákvæma endurgjöf í kjölfar
hvers fundar. Segja höfundar Co-
meet að taki aðeins fimm sekúndur
að gefa fundi einkunn, og tiltaka
hverju var ábótavant, s.s. ef mark-
mið fundarins var ekki skýrt, eða ef
rétta fólkið vantaði.
Með þetta verkfæri við höndina á
fagfólk bæði að geta séð betur
hvernig það nýtir tíma sinn á fund-
um, og hvaða reglulegu fundum
mætti sleppa, og eins geta stjórn-
endur betur komið auga á ef funda-
menning vinnustaðarins er farin út
af sporinu. ai@mbl.is
Sumir fundir verð-
skulda falleinkunn