Morgunblaðið - 20.11.2019, Síða 12

12 FRÉTTIRErlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 20. NÓVEMBER 2019
GÆÐI – ÞEKKING – ÞJÓNUSTA
Ertu klár fyrir
veturinn?
Við hreinsum úlpur, dúnúlpur,
kápur og frakka
20%
afsláttur til 23. nóv.
Allar yfirhafnir, frakkar,
kápur, dúnúlpur
og úlpur o.fl.
Bogi Þór Arason
bogi@mbl.is
Stjórn Donalds Trumps Bandaríkja-
forseta hefur tilkynnt að hún telji
ekki að landtökubyggðir gyðinga á
Vesturbakkanum séu brot á þjóða-
rétti. Fréttaskýrendur segja ákvörð-
unina vera fráhvarf frá stefnu
Bandaríkjanna í málinu síðustu ára-
tugi og geta greitt fyrir því að
Vesturbakkinn verði innlimaður í
Ísrael.
Sameinuðu þjóðirnar og nær öll
ríki heims telja landtökubyggðirnar
vera brot á fjórða Genfarsáttmálan-
um um vernd óbreyttra borgara á
stríðstímum. Sáttmálinn var sam-
þykktur árið 1949, eftir hörmungar
síðari heimsstyrjaldarinnar, og 196
ríki eru nú aðilar að honum. 49. grein
sáttmálans kveður á um að hernáms-
veldi megi ekki flytja þegna sína á
svæði sem það hefur hertekið.
Stjórnvöld í Ísrael segja að ákvæði
fjórða Genfarsáttmálans gildi ekki
um Vesturbakkann vegna þess að
Ísraelar hafi ekki hernumið hann
„tæknilega“, séu þar vegna varnar-
stríðs gegn arabaríkjum og ekki tek-
ið landsvæði sem hafi lotið lögmætri
stjórn fullvalda ríkis. Alþjóðadóm-
stóllinn hefur staðfest stöðu Vestur-
bakkans sem hernámssvæðis.
„Leiðrétti sögulegt óréttlæti“
Stjórn Jimmy Carters, þáverandi
Bandaríkjaforseta, komst að þeirri
niðurstöðu árið 1978 að stofnun land-
tökubyggða gyðinga á Vesturbakk-
anum væri brot á þjóðarétti. Þremur
árum síðar sagðist Ronald Reagan,
eftirmaður Carters í embættinu,
ekki telja að landtökubyggðirnar
væru ólöglegar en sagði að þær væru
„óþörf ögrun“. Síðan þá hafa banda-
rísk stjórnvöld sagt að landtöku-
byggðirnar séu óréttmætar, en ekki
„ólöglegar“, og beitt neitunarvaldi
sínu í öryggisráði Sameinuðu þjóð-
anna til að hindra tillögur til álykt-
unar um að fordæma byggðirnar.
Stjórn Baracks Obama Bandaríkja-
forseta vék þó frá þessari venju árið
2016 og beitti ekki neitunarvaldinu
gegn ályktun þar sem öryggisráðið
krafðist þess að bundinn yrði endi á
ólöglega landtöku gyðinga á Vestur-
bakkanum, að því er fram kemur í
fréttaskýringu á vef breska ríkis-
útvarpsins.
Mike Pompeo, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, sagði að stjórnin
hefði komist að þeirri niðurstöðu að
stofnun landtökubyggða á Vestur-
bakkanum, sem Ísraelar hernámu í
sex daga stríðinu árið 1967, væri „í
sjálfu sér ekki í ósamræmi við al-
þjóðalög“. Stjórnin tæki ekki endi-
lega afstöðu til þess hvort tilteknar
landtökubyggðir væru löglegar og
það væri hlutverk dómstóla Ísraels
að dæma um það. Þeir hafa úrskurð-
að að 132 landtökubyggðanna séu
löglegar en aðrar, svokallaðar „út-
varðarstöðvar“, séu það ekki.
Benjamin Netanyahu, forsætis-
ráðherra Ísraels, fagnaði ákvörðun-
inni. „Stjórn Trumps hefur leiðrétt
sögulegt óréttlæti og tekið afstöðu
með sannleikanum og réttlæti,“
sagði hann.
Sögð hindra friðarsamning
Leiðtogar Palestínumanna for-
dæmdu ákvörðunina og sögðu hana
sýna að Bandaríkjamenn væru ekki
lengur trúverðugir sáttasemjarar í
deilum Ísraela og Palestínumanna.
Aðalsamningamaður Palestínu-
manna, Saeb Erekat, sagði ákvörð-
unina vera enn eitt dæmið um „linnu-
lausar tilraunir stjórnar Trumps til
að láta alþjóðalög víkja fyrir lögmál-
um frumskógarins“.
Heimastjórn Palestínumanna rauf
tengslin við stjórn Trumps árið 2017
eftir að hún sagðist ætla að færa
sendiráð Bandaríkjanna í Tel Aviv til
Jerúsalem. Palestínumenn hafa
krafist þess að Austur-Jerúsalem
verði höfuðborg ríkis þeirra þegar
fram líða stundir og hefur framtíð-
arstaða borgarinnar verið eitt af erf-
iðustu deilumálunum sem hafa
hindrað samning um varanlegan frið.
Einu arabaríkin sem hafa undir-
ritað friðarsamninga við Ísrael –
Egyptaland og Jórdanía – fordæmdu
ákvörðun Trump-stjórnarinnar um
Vesturbakkann. Ayman Safadi, ut-
anríkisráðherra Jórdaníu, sagði að
hún myndi hafa „hættulegar afleið-
ingar“ og „gera út af við tveggja
ríkja lausnina“, þ.e. það markmið að
Ísraelar og Palestínumenn gerðu
friðarsamning sem byggðist á því að
stofnað yrði sjálfstætt Palestínuríki
á hernumdu svæðunum.
Federica Mogherini, utanríkis-
málastjóri Evrópusambandsins,
áréttaði þá afstöðu sambandsins að
landtökubyggðirnar væru brot á
þjóðarétti og hindruðu friðarsamn-
ing sem byggðist á tveggja ríkja
lausninni. Hún hvatti Ísraela til að
„hætta öllum landtökuaðgerðum í
samræmi við skyldur sínar sem her-
námsveldis“ samkvæmt Genfarsátt-
málanum.
Gjöf til Netanyahus
Fréttaskýrendur The New York
Times lýstu ákvörðun stjórnar
Trumps sem nýrri „pólitískri gjöf“ til
Netanyahus, sem lofaði fyrir tvennar
þingkosningar í Ísrael á árinu að
beita sér fyrir innlimun Vesturbakk-
ans í Ísrael. Benny Gantz, helsti
keppinautur Netanyahus, er nú með
umboð til að mynda nýja ríkisstjórn
en frestur hans til þess rennur út í
kvöld. Takist honum það ekki fær
þingið þrjár vikur til að finna for-
sætisráðherraefni sem getur mynd-
að meirihlutastjórn, ella verður boð-
að til nýrra kosninga.
Fréttaskýrendur The New York
Times telja nær öruggt að ákvörðun
Trump-stjórnarinnar verði Net-
anyahu til framdráttar verði boðað
til kosninga. Blaðið hefur eftir tals-
manni samtaka íbúa landtökubyggð-
anna að ákvörðunin auki líkurnar á
því að Vesturbakkinn verði innlimað-
ur í Ísrael með stuðningi Banda-
ríkjastjórnar.
Andstæðingar slíkrar innlimunar
segja að hún myndi stefna stöðu Ísr-
aels sem lýðræðisríkis gyðinga í
hættu með tvennum hætti, að sögn
The New York Times. Fái Palestínu-
menn á Vesturbakkanum ríkis-
borgararétt í Ísrael verði arabar
fljótlega orðnir fleiri en gyðingar í
landinu. Fái þeir ekki fullan ríkis-
borgararétt verði Ísrael að aðskiln-
aðarríki, líkt og Suður-Afríka á tím-
um aðskilnaðarstefnunnar (apart-
heid).
Talið geta greitt fyrir innlimun
 Ríkisstjórn Trumps telur ekki að landtökubyggðir gyðinga á Vesturbakkanum séu brot á þjóðarétti
 Nær öll önnur ríki heims og Sameinuðu þjóðirnar telja byggðirnar brot á fjórða Genfarsáttmálanum
AFP
Vill innlimun Benjamin Netanyahu (fyrir miðju) skoðar eina af landtökubyggðum gyðinga á Vesturbakkanum.
Íbúunum stórfjölgaði
» Íbúar landtökubyggða gyð-
inga, sem yfirvöld í Ísrael
viðurkenna, eru um 450.000
og þeim hefur fjölgað úr
116.300 árið 1993.
» Þeir eru um 15% af íbúum
Vesturbakkans. Þar búa um
2,6 milljónir Palestínumanna.
Þjóðverjinn Olaf Nieß, sem ber tit-
ilinn „svanafaðir“ Hamborgar, set-
ur hnúðsvani í bát til að flytja þá af
ánni Alster á vetrarstöðvar þeirra.
Aldagömul hefð er fyrir því í Ham-
borg að svanir séu fluttir af ánni
áður en hana leggur á veturna til
að tryggja að þeir svelti ekki. Frá
árinu 1818 hefur sérstökum „svana-
föður“ verið treyst fyrir því verk-
efni. Svanirnir eru fluttir á báti í
tjörn sem svanafaðirinn sér um að
verði íslaus allan veturinn með því
að dæla heitu vatni í hana og að
þeir hafi næga fæðu. Olaf Nieß hef-
ur verið svanafaðir í rúm 20 ár og
tók við starfinu af föður sínum sem
gegndi því í 46 ár.
Í huga margra Hamborgarbúa er
ekki komið vor fyrr en svanirnir
synda á ánni að miðborginni frá
vetrarstöðvunum.
Svanafaðir forðar fuglunum frá sulti
AFP
Svanir Hamborgar fluttir
á íslausar vetrarstöðvar