Morgunblaðið - 28.11.2019, Síða 16

16 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. NÓVEMBER 2019
Jólin koma með
gæðasúkkulaðinu frá
Lindt
Undanfarin ár hefur
dregið í sundur með
eldra fólki og fólki á
vinnumarkaði á lægstu
launum. Hvers vegna?
Er þetta svo dýrt eða
hvað. Stundum þurfa
prósentur ekki að
ganga upp allan launa-
stigann á vinnumark-
aði? Er það lausnin?
Yfir 30% eldra fólks
sem hefur leitað til
Tryggingastofnunarinnar er í
miklum vandræðum og neðsti hlut-
inn býr við sára fátækt. Er það hið
íslenska velferðarkerfi? Hvar er
vörnin hjá okkar stjórnmálm-
önnum? Er þeim sama? Eru þeir
sumir ef til vill með rangar hug-
myndir um stöðu hópsins? Nokkrir
tala um að allir hafi yfir 300 þús-
und. Það er ekki rétt. Þetta á bara
við um þá sem búa einir og fá fulla
heimilisuppbót. Enn aðrir hafa tal-
að opinberlega um fólkið með eina
millu … Hverjir eru það? Hverjir
hafa eina millu í lægstu launastig-
unum? Aðeins lítill hópur sem oft-
ar en ekki er opinberir starfsmenn
í betur launuðu störfunum í þjóð-
félaginu sem svo oft fá bónusa.
Misskiptingin vex. Það er alveg
óþolandi.
Hvað vill þjóðin gera í málefnum
þeirra verst settu? Við höfum lagt
upp með nokkrar leiðir. Ein er að
sinna því fólki sem er með skerta
búsetu. Hvað er það? Ef við búum
ekki á Íslandi eða öðrum Evr-
ópulöndum í 40 ár þá fáum við
skertar lífeyrisgreiðslur. Takmark
okkar er að fólk geti lifað af því
sem það fær. Það hafa ekki allir
feita lífeyrissjóði og sumir enga.
Svo hefur margt gerst. Nokkrir líf-
eyrissjóðir fóru illa í hruni og áður.
Svo eru líka lögbundnir lífeyr-
issjóðir sem standa ekki undi
nafni. Einnig þarf að huga að því
að lög um að allir greiði í lífeyr-
issjóð eru ekki gömul; bara frá
1997.
Það þarf að bretta upp ermar og
skoða kosningaloforðin. Við getum
ekki horft upp á að leiðrétting
vegna mistaka verði til þess að
þeir efnameiri hafi fengið mest við
dómsúrskurðinn. Er
þetta vitglóra? Nei,
og aftur nei. Þarna
hefði peningunum
verið betur varið til
þessa hóps sem verst
stendur en ekki til
hálaunahópa. Því-
líkur dómur um að 6
milljarðar séu teknir
og settir í ranga vasa.
Eldri borgarar eru
líka samkvæmt rann-
sóknum að sinna sín-
um nánustu í veik-
indum og á
lokaspretti lífsins. Samkvæmt
rannsóknum erum við þar efst í að
þurfa að gefa tíma til umönnunar
barna, fatlaðra og aldraðra. Hvað
veldur? Sumir telja að upplýs-
ingaflæði til fólks um rétt sinn sé
ekki nægt og að sumum eldri borg-
urum finnist þeir segja sig á sveit-
ina með því að þiggja hjálp.
Kannski er það líka íslenska fjöl-
skyldugerðin? Nánar fjölskyldur
standa saman.
Nýlegt heilbrigðisþing var fjöl-
skrúðugt og mikill fjöldi kom og
tók þátt. Mikill fjöldi frummæl-
anda reifaði hinar mörgu hliðar
heilbrigðis, siðfræði og réttinda til
læknismeðferðar. Vonandi mun
þetta leiða eitthvað gott af sér.
Mér finnst að enn og aftur verði að
huga enn betur að endurhæfingu,
heilsueflandi samfélögum og öllu
sem getur stutt við að heilsan end-
ist lengur án skakkafalla. Þarna er
líka gap milli kvenna og karla sem
þarf að rannsaka hvers vegna kon-
ur fara fyrr og oftar til læknis og
heltast fyrr út af vinnumarkaði.
Ætla mætti að allt okkar tal um
heilbrigðan lífsstíl mundi smám
saman leiða til betri heilsu. Öll um-
ræða ýtir málum áfram hvað þá
góð samstaða,
En athuga þarf að örlagavaldar
á þessu sviði eru t.d. fátækt og ein-
manaleiki. Tvö stórmál sem þarf
að vinna hratt í að draga úr. Ein-
manaleikinn er nú alls staðar til
umræðu í hinum vestræna heimi
og margt hefur verið gert til að
finna lausnir. Sá nú síðast stórfína
örþætti frá Danmörku þar sem
börn heimsóttu aldraða til að vinna
á þessu meini. Upp voru tekin
skemmtileg viðtöl milli þessara að-
ila sem voru bæði fyndin og falleg.
Til þess að vinna af alúð gegn
þessu meini þurfum við að fá miklu
fleiri sjálfboðaliða. Hvatning til
fólks sem er að leita að verkefni.
Eru eldri borgarar skildir eftir?
Eftir Þórunni
Sveinbjörnsdóttur
Þórunn H.
Sveinbjörnsdóttir
» Það er erfitt að vera í
hópnum sem hefur
allra minnst milli hand-
anna.
Höfundur er formaður
Landssambands eldri borgara.
Að hlusta ekki á
borgarbúa eða láta sér í
léttu rúmi liggja skoð-
anir þeirra er réttur
þeirra sem fara með
meirihluta í borgar-
stjórn. Líki kjósendum
ekki ákvarðanir þeirra
er lítið við því að gera.
Nema helst í næstu
kosningum. Meirihlut-
inn þarf ekkert að
hlusta á kjósendur, það er þeirra
pólitík.
En borgarstjórn þarf hins vegar
að hlusta á ábendingar, athugasemd-
ir og ráðleggingar frá opinberum eft-
irlitsstofnunum sem hafa það hlut-
verk að fylgjast með að störf
sveitarfélagsins séu í samræmi við
lög og reglur sem um þau gilda. Slík-
ar athugasemdir berast allt of oft á
borð borgarstjórnar. Og allt of oft er
ábendingum þessum svarað með
hroka, skætingi og útúrsnúningi.
Útúrsnúningar og skætingur
Nýjustu dæmin eru þegar lög-
reglan bendir á að skipulag á hring-
torgi er ekki í samræmi við umferð-
arlög þá er því svarað út í hött, að
torgið sé ekki hringtorg þó að það
liggi í hring. Svona svör eru engum
til sóma.
Þegar Vinnueftirlitið bendir á að
merkingar á salernum í stjórnsýslu-
húsnæði borgarinnar séu ekki sam-
kvæmt reglum og lögum er því svar-
að að eftirlit stofnunarinnar gangi í
berhögg við samfélagslega þróun og
til vitnis um viðhorf afturhalds og
fortíðar. Vinnueftirlitið hefur með
vinnuverndarmál að gera. Svona
skætingur er óþarfur.
Þegar bent er á að eftirlitsnefnd
með fjármálum sveitarfélaga sé enn í
haust að gera athugasemdir við að
margítrekuðum spurn-
ingum hennar í
tengslum við fram-
kvæmdir við Braggann
hafi ekki enn þá verið
svarað né heldur út-
skýrt hvort ráðist hafi
verið í úrbætur á verk-
ferlum hjá borginni,
sem klárlega misfórust
við framkvæmdina. Þá
er gripið til útúrsnún-
inga, talað um grund-
vallarmisskilning og
vindhögg. Athugasemdir frá eftirlits-
nefnd með fjármálum sveitarfélaga
ber að taka alvarlega, í stað þess að
sýna þeim lítilsvirðingu.
Enginn yfir lög hafinn
Þetta eru aðeins örfá og nýjustu
dæmin um hofmóð borgarstjórnar.
Þó að Reykjavíkurborg sé stórt
sveitarfélag þarf borgarstjórn ekki
að vera stór upp á sig. Á landinu eru
72 sveitarfélög, sem taka hlutverk
sitt alvarlega, rækja skyldur sínar af
vandvirkni og vilja fara að lögum.
Reykjavík á ekki að skera sig úr
þessum hópi. Það að vera í pólitík
setur engan yfir lög og reglur. Ég
kann ekki við svona hofmóð. Mér
leiðast útúrsnúningar, skætingur og
hroki.
Eftir Örn
Þórðarson
» Þetta eru örfá og
nýjustu dæmin um
hofmóð borgarstjórnar.
Þó að Reykjavíkurborg
sé stórt sveitarfélag
þarf borgarstjórn ekki
að vera stór upp á sig.
Örn Þórðarson
Höfundur er borgarfulltrúi
Sjálfstæðisflokksins og
fyrrverandi sveitarstjóri.
Hofmóður
borgarstjórnar
Á síðasta fundi
borgarstjórnar lögðu
minnihlutaflokkarnir
fram sameiginlega
tillögu um að farið
yrði í íbúakosningu
um fyrirhugaða
stóruppbyggingu í
Elliðaárdalnum við
Stekkjarbakka. Upp-
byggingin er gríðar-
lega umdeild en
fyrsti áfangi uppbyggingarinnar í
dalnum hljóðar upp á 6.600 fer-
metra byggingarmagn á um
22.000 fermetra svæði. Tillagan
var felld með einu atkvæði Sam-
fylkingar, Pírata, Viðreisnar og
Vinstri grænna.
Markmið tillögunnar var að
kanna hug borgarbúa til uppbygg-
ingar í Elliðaárdalnum. Lagt var
upp með að leggja svohljóðandi
spurningu fyrir borgarbúa: Ert þú
hlynnt/ur eða andvíg/ur tillögu að
breytingu að deiliskipulagi Elliða-
árdals vegna fyrirhugaðrar upp-
byggingar við Stekkjarbakka.
Eiturlyfjasala og innbrot?
Umræðan í borgarstjórn var líf-
leg, stundum málefnaleg en oft á
tíðum úti á túni. Það vakti mikla
athygli hvað meirihlutaflokkar
borgarstjórnar lögðu sig fram um
að afvegaleiða umræðuna. Enda
er málið þeim afar erfitt og mörg-
um spurningum enn ósvarað.
Margir í grasrót þessara meiri-
hlutaflokka sem kenna sig við um-
hverfisvernd, almannahagsmuni
og íbúalýðræði geta ekki sætt sig
við slík vinnubrögð sinna kjörnu
fulltrúa.
Þvælan náði hámarki þegar
oddviti Viðreisnar reyndi að rétt-
læta þessa uppbyggingu með því
að lýsa þessu svæði sem gróðrar-
stíu eiturlyfjasölu og bílainnbrota.
Þessi stimpill sem margir hafa
reynt að klína á Breiðholtið er
orðinn þreyttur. Tölur lögregl-
unnar sýna að fíkniefnabrot eru
ekki fleiri í Breiðholtinu en í öðr-
um hverfum, þess þá heldur ekki
ef fjöldi brota á íbúa er tekinn inn
í jöfnuna. Því er klúðurslegt að
réttlæta stórframkvæmdir í
Elliðaárdalnum með
þessum hræðslu-
áróðri. Enn fremur
var einkennilegt að
hlusta á fulltrúa borg-
arstjórnar halda því
fram að byggingarnar
sem þarna eigi að rísa
verði „grænar“, en
þetta svæði sé nú
raskað. Einungis
frasa-stjórnmálamenn
reyna að halda slíkum
þvættingi fram. Hve-
nær eru byggingar grænni en
gróin svæði?
19 þúsund fermetrar í viðbót
Ofuráhersla á þéttingu byggðar
má ekki vera gerð á kostnað
grænna svæða í borginni. Eins og
áður segir gera áformin sem um
ræðir ráð fyrir 6.600 fermetra
byggingarmagni á um 22.000 fer-
metra svæði. Þessi uppbygging er
hins vegar aðeins byrjunin á því
sem koma skal. Vænta má tölu-
vert meiri uppbyggingar á svæð-
inu. Næsta skref er að úthluta
tæplega 19 þúsund fermetra lóð
neðar á svæðinu. Það eykur bygg-
ingarmagn í dalnum enn frekar og
eru þau áform enn meiri atlaga að
grænasta útivistarsvæði Reykvík-
inga. Óhjákvæmilega veltir maður
því fyrir sér hvar eigi næst að
sækja að dalnum og Elliðaánum
sem slíkum.
Kannski er skiljanleg ástæða
fyrir afvegaleiðingu umræðunnar.
Hún er meirihlutanum mjög erfið,
auk þess er uppbyggingin í Elliða-
árdalnum bara rétt að byrja mið-
að við núverandi deiliskipulag
svæðisins.
Dópið í dalnum
Eftir Egil Þór
Jónsson
Egill Þór Jónsson
» Vænta má töluvert
meiri uppbyggingar
í Elliðaárdalnum.
Næsta skref er að út-
hluta tæplega 19 þús-
und fermetra lóð neðar
á svæðinu.
Höfundur er borgarfulltrúi
Sjálfstæðisflokksins.
egill.thor.jonsson@reykjavik.is
Atvinna