Læknablaðið - mai 2019, Síða 30

234 LÆKNAblaðið 2019/105
S J Ú K R A T I L F E L L I
Þegar vel tekst til með bakskurðaðgerðir hjá Parkinson­sjúkling­
um með þykktarstöðuójafnvægi, er það vegna þess að ítarlegt mat
hefur farið fram og tekist hefur að leiðrétta þykktarstöðuójafnvæg­
ið í aðgerð.12,16 Það er mikilvægt að tauga­ og hryggjarskurðlæknar
þekki til stöðuskekkju hjá fólki með ýmsa tauga­ og geðsjúkdóma.
Til þess að ná góðum langtímaárangri þarf því stundum umfangs­
miklar aðgerðir þar sem skornir eru fleygar úr hryggjarbolum og
felldir saman til að rétta við hrygginn (osteotomy). Einnig er hægt
að notast við beinfyllt búr til að rétta hrygginn af. Flestir mæla
með góðri undirstöðufestingu með skrúfum frá miðju spjald­
beini inn í mjaðmagrind og að minnsta kosti til neðri hluta brjóst­
hryggjar.9.17,18 Beinmassi má ekki vera við slíkar að­
gerðir því góð festa verður að vera til staðar fyrir
skrúfurnar sem eru skrúfaðar í hryggjarbolina.
Margir Parkinson­sjúklingar geta sökum aldurs
og annarra sjúkdóma ekki farið í slíkar aðgerðir.17
Taugahrörnunarsjúkdómurinn ákvarðar því að
lokum horfur sjúklinganna sem í versta falli hafa
einungis tímabundið gagn af aðgerðinni og þurfa
oft á tíðum enduraðgerða við vegna þess að ígræði
losnar.11­14 Oft er betur heima setið en af stað farið
og það á vel um bakaðgerðir hjá sjúklingum með
Parkinson­sjúkdóm.
Hjá sjúklingum með Parkinson­sjúkdóm er
mikilvægt að greina stöðuskekkjuna snemma svo
hægt sé að beita hættuminni meðferð tímanlega
með betri líkum á góðum árangri.6 Sjúkraþjálf­
un og verkjalyfjameðferð er hluti af meðferðinni.
Einnig má reyna bótoxmeðferð en að okkar mati
var ólíklegt að slík meðferð gæti að einhverju leyti
dregið úr einkennum sjúklingsins vegna þess að
slitbreytingar og taugarótarþrengsli voru komin
á alvarlegt stig. Sjúklingar með camptokormiu og
Pisa­heilkenni hafa stundum sára verki í maga­
vöðvum og undir rifjabarði vegna dystoníunnar.
Slíkir verkir geta vel svarað bótoxmeðferð og ef
til vill auðveldað sjúklingum að rétta úr sér til að
byrja með en í þessu tilfelli var þó ekki um slík einkenni að ræða.
Meðferð með svokallaðri djúpheilaertingu (deep brain stimulation,
DBS) getur í sumum tilvikum haft áhrif á stöðuskekkjuna.9 Sum­
ir læknar hafa íhugað DBS­meðferð fyrir stórar hryggjaraðgerðir
hjá sjúklingum með camptokormiu og Pisa­heilkenni. Rökin fyrir
slíkri meðferð eru að með henni sé hægt að hafa áhrif á stöðvar
í heilanum sem drífa stöðuskekkjuna áfram. Sú skoðun kann að
þykja skynsamleg en engar rannsóknir sem við þekkjum styðja
þetta. Ólíklegt verður að teljast að verkjavandamál sjúklingsins
hefðu breyst til batnaðar við DBS­meðferð. Hugsanlega hefði það
getað hjálpað ef meðferðin hefði hafist fyrr. Þar sem aðaleinkenni
sjúklingsins voru slæm hryggskekkja, slitbreytingar, bakverkir og
taugaverkir var aðgerð langlíklegast besti kosturinn. Einnig leyfði
almennt heilsufar hans og beingæði aðgerð.
Til að minnka áhættuna verður fyrir aðgerð að fara fram sam­
eiginlegt heildrænt mat lyf­ og taugalækna og meta verður bein­
þéttni sjúklings. Gott samstarf taugalækna með sérþekkingu á
Parkinson og hreyfisjúkdómum (movement disorders) og hryggjar­
skurðlækna með reynslu af flóknum hryggjaraðgerðum er líkleg­
ast til góðs árangurs hjá þessum sjúklingum.
Mynd 4a og 4b. Standandi
röntgenmyndir tveimur árum eft-
ir aðgerð sýna árangur hennar.