Feykir - 19.09.2018, Blaðsíða 9

Frelsistilfinningin grípur
bæði hesta og menn
Aðspurður segir Haukur að
hjá mörgum sé þetta örugglega
hápunkturinn á árinu og bæði
á Blönduósi og í sveitunum
í kring sé frátekin gisting
nánast árið fyrirfram. „Þetta
lengir túratímabilið, eins og
hjá mér, og það er auðveldara
að selja þetta því þetta er svona
viðburður. Þetta er svolítið
spes, meira en bara venjuleg
hestaferð. Það er bara ein
brottför sem er svona á ári, og
ein Víðidalstungurétt en við
förum kannski átta eins túra
yfir sumarið. Margir eru búnir
að prófa þetta allt saman. Svo
förum við í fjársmölun líka
hérna fram að Auðkúlurétt,
það er líka alveg rosalega
skemmtilegt, þá ríðum við hér
fram á Auðkúluheiðina og fáum
að reka niður Sléttárdalinn með
höfðingjunum þarna, 10-12
þúsund kindur. Þetta er stærsta
fjárréttin hér um slóðir.“
Haukur segir að margir þeir
sem koma í stóðréttarferðirnar
með honum eigi hest frá Íslandi.
Þeim þyki gaman að sjá þeirra
náttúrulega umhverfi og finnst
þetta alveg magnað. „Og ég
held þetta sé nú dýrmætt fyrir
okkur líka upp á hestasöluna og
eins það að við höldum okkur
við það að leyfa hestunum
að vaxa upp í svona stóru
og víðáttumiklu umhverfi, í
frelsinu sko. Frelsið gefur þessu
sjarma og fólki finnst þetta
alveg meiriháttar að sjá hvernig
hrossin lifa þarna. Það er stór
punktur í þessu líka og það
heillar útlendingana. Þetta er
þessi fjallasalur og það grípur
um sig þessi frelsistilfinning.
Maður finnur það líka á
reiðhestunum. þeim finnst
gaman að vera þarna, þetta er
svona opið og frjálst þarna.
Hvernig finnur maður það?
Þeir verða svona vakandi
og finnst þetta skemmtilegt,
þeir sjá líka í lausu hrossin og
lifna allir við. Þetta er svona
fjölbreytt og skemmtilegt og
þeir verða voða kátir að vera í
þessum félagsskap og veðrast
allir upp þegar stóðhrossin
koma, gamlir geldingar þeir
tjúnnast allir upp og halda að
þeir séu ægilegir töffarar, ungir
folar á ný. Þetta er eins og með
okkur kallana, það er gaman
að því,“ segir hestamaðurinn
Haukur sposkur að lokum
áður en hann heldur aftur út
í hesthús að gera klárt fyrir
hestaferð helgarinnar.
Er þetta langur dagur?
„Já, já, fullur dagur alveg. En
það er mikið verið að stoppa
og menn eru bara á einum
hesti, kannski erum við með
nokkra aukalega. Það er riðið
dálítið og svo er stoppað og
horft í kringum sig og sagðar
sögur. Fyrir miðjum dal er rétt
þar sem hrossunum er safnað
saman og tekið gott hlé um
miðjan daginn, svona milli 12
og 2. Það heitir Kirkjuskarð.“
Hægt er að keyra inn að
réttinni í Kirkjuskarði og
þangað koma mjög margir
akandi á laugardeginum og
taka þátt í gleðinni þar. Þaðan
er svo haldið áfram niður í
Skrapatungurétt þar sem er
réttað á sunnudeginum.
Haukur segir að fjöldi
hrossanna sem verið er að
smala sé breytilegur eftir
árum. Áður hafi örugglega
verið þarna um þúsund hross
en þeim hafi fækkað mikið
síðustu ár. „Það er nú eitt og
annað sem veldur því, kannski
að stórir hrossaeigendur eins
og afi minn, Haukur á Röðli
og fleiri reka ekki lengur á
afrétt. Svo eru menn bara
með hrossin sín heima, sumar
merar þurfa að vera heima
út af blóðtöku til dæmis.
Þessu hefur heldur fækkað en
það eru þarna alltaf einhver
hundruð ennþá. Svo erum við
að fara með hóp í Víðidalinn í
byrjun október. Það eru býsna
mörg hross þar, fleiri en í
Skrapatungurétt.“
Hvernig er tilhögunin á
þeirri ferð hjá þér?
„Þá leggjum við af stað héðan
á miðvikudegi og ríðum út í
Sveinsstaði og svo næsta dag
í Dæli sem er í Víðidalnum. Á
föstudegi, það er aðaldagur-
inn, þá ríðum við fram á
heiðina með bændunum þar
og fylgjumst með og fáum
að taka þátt í að reka hrossin
til baka. Svo er stóðréttin þar
á laugardegi. Það er mikið
mannlíf í kringum þetta líka
og þessir útlendingar mínir
hafa gaman af því að vera í
kringum það, sjá alla þessa
skrítnu bændur og kalla og
kellingar sem eru svoldið
svona orginal,“ segir Haukur
glettnislega.
Við víkjum aftur talinu
að smöluninni á Laxár-
dalnum. „Þetta er rosalega
fjölmennur reiðtúr þarna
á laugardeginum,“ segir
Haukur, „margir hópar sem
mæta og sameinast svo þarna á
laugardaginn og líka alls konar
prívat fólk sem er að koma
og hitta fjölskyldu og vini.
Svo er fullt af fólki sem er að
smala þannig að þetta er býsna
fjölmennur reiðtúr, kannski
hátt á þriðja hundrað manns
þarna á laugardeginum og það
er náttúrulega svaka stemning
í því, sungið og sprellað þarna
uppi á Kirkjuskarði.“
Og pelinn látinn ganga?
„Já, já, pelinn látinn ganga
og svona,“ segir Haukur en
bætir við aðspurður að það
sé samt ekki nema bara svona
passlegt fyllerí. „Það er orðið
miklu, miklu minna. Þetta er
bara svona fjölskyldufólk og
krakkar og bara skemmtileg
fjölskyldustemning.“
Og skiptir engu máli hvernig
veðrið er?
„Jú, auðvitað spilar það inn í,
þetta verður allt miklu léttara
og þægilegra í góða veðrinu
en oftast höfum við nú verið
býsna heppin. Það er oft mjög
gott veður í september eins og
er búið að vera núna. Það er
svolítið pirrandi fyrir þá sem
eru að sjá um þetta að þurfa
að galla allan mannskapinn
og svona. En yfirleitt er fólkið
mjög vel útbúið líka, það eru
allir klárir og það eru margir
sem eru búnir að koma oft. En
þetta er aldrei eins náttúrulega,
það er það sem gerir þetta líka
skemmtilegt fyrir okkur sem
erum að standa að þessu, þetta
verður aldrei nein rútína í
þessum bransa.“
En nú er rekið í rétt á
laugardegi og ekki réttað fyrr
en á sunnudegi. Mætir fólk
vel á sunnudaginn líka?
„Já, já, það er ágætis mæting,“
segir Haukur. „Það er verið
með uppákomur þarna líka.
Sumir eru að selja hestana
sína þarna og bjóða eitthvað.
Svo eru fínar kaffiveitingar
hjá kvenfélaginu, það stendur
svo vel að þessu fólkið þarna
og það er náttúrulega allt
gert í sjálfboðavinnu. Svo er
farið í einhverja leiki og gert
eitthvert sprell. Þetta er mjög
skemmtilegur staður.“
Haukur segir að útlend-
ingarnir sem komi í réttar-
ferðirnar hjá honum séu upp
til hópa vanir knapar þó þeir
hafi kannski litla eða enga
reynslu af smölun en margir
Íslendingarnir geti verið
þaulvanir smalar. Stundum
þurfi að snúast í kringum
hrossin þó þau séu yfirleitt
mjög auðræk og þegar þau
séu komin upp á dalinn viti
þau flest hvert þau eigi að fara.
„Það er gaman að fylgjast með,
maður sér þau svona í fjarlægð
þarna í fjöllunum. Þetta er
gríðarlega fallegt svæði líka,
Í Strjúgsskarði. Frá vinstri: Hildur og Auður, systurdætur Hauks og Lilja, dóttir Hauks,
lengst til hægri. MYND ÚR EINKASAFNI
Hvíldarstund í Strjúgsskarði. MYND ÚR EINKASAFNI
Laxárdalurinn,“ segir Haukur.
„Ef þú vilt kynnast einhverju
ekta dæmi á Íslandi þá mætir
þú í stóðrétt. Það er fullt af
fólki sem stílar inn á að taka
þátt í þessu á einhvern hátt
án þess að vera eitthvað á
kafi í hestamennsku. Og fyrir
Íslendingana líka er þetta
bara svona ekta viðburður
og mannlíf og skemmtilegt.
Þetta er gaman að þessu
fyrir mig og aðra sem eru í
þessum ferðabransa, þessi
jákvæðni hjá samfélaginu að
taka allt þetta fólk með því
auðvitað er þetta ákveðið álag
á þessi raunverulegu smala- og
réttarstörf en það er ótrúlega
mikil jákvæðni og allir eru
voðalega kátir og liprir í
kringum þetta og tilbúnir að
byggja allt upp í kringum
þetta.“
Hestar og menn við eyðibýlið Kárahlíð í Laxárdal.
MYND ÚR EINKASAFNI
Séð heim að Hvammi í Vatnsdal. MYND: FE
35/2018 9