Bændablaðið - 12.09.2019, Qupperneq 16

Bændablaðið | Fimmtudagur 12. september 201916
Túlípanar eru til í mörgum
stærðum, gerðum og litum
og þeir eru margbreytilegir
hvað varðar blómlögun og
blómgunartíma. Árið 1996
var þeim skipt í 15 deildir
eða flokka í samræmi við
þennan breytileika. Deildir
12 til 15 eru það sem kallast
bótanískir túlípanar en það
eru túlípanar sem hafa verið
lítið framræktaðir og líkjast
því villtum túlípönum eins og
þeir finnast í náttúrunni.
1. Ártúlípanar sem eru
einfaldir og snemmblómstrandi,
í byrjun maí. Blómin klukku- eða
skálalaga. Stöngullinn milli 20 og
30 sentímetra hár. Harðgerðir og
standa lengi.
2. Ártúlípanar sem eru
ofkrýndir og snemmblómstrandi,
um miðjan maí. Stöngullinn 30
til 40 sentímetra hár. Fremur
viðkvæmir.
3. Tromptúlípanar. Snemm-
blómstrandi, í lok maí, stöngullinn
45 sentímetra háir.
4. Kjörtúlípanar eða Darwins-
túlípanar eru mjög harðgerðir,
stöngullinn 60 sentímetra háir.
Blómgast í byrjun júní. Líklega
algengust túlípanarnir hér á landi.
5. Síðtúlípanar eru einfaldir
og síðblómstrandi. Stundum
kallaðir kotatúlípanar. Allt að 60
sentímetra háir. Blómgast í lok
júní og byrjun júlí.
6. Liljutúlípanar. Upphaflega
flokkaðir sem kotatúlípanar
en settir sem sérdeild 1958.
Stöngullinn 30 til 60 sentímetra
hár. Blómblöðin hvöss og
blómlögunin svipuð og hjá
gömlum tyrkneskum túlípönum.
Blómgast í lok júní og byrjun júlí.
7. Kögurtúlípanar. Stöngullinn
30 til 45 sentímetra hár.
Krónublöðin kögruð á jöðrunum.
Eru komnir af kotatúlípönum og
blómgast um sama leyti.
8. Grænblóma. Stöngullinn
stinnur, 30 til 60 sentímetra hár.
Blómblöðin með grænni slikju.
Blómgast fremur seint í júlílok
en standa mjög lengi.
9. Rembrandt-túlípanar voru
vinsælir í eina tíð en fremur
sjaldséðir nú til dags. Blómin oft
marglit vegna vírussýkingar sem
herjaði á laukinn. Mest ræktaðir
af söfnurum og yfirleitt ekki í
almennri sölu.
10. Páfagaukstúlípanar.
Blómhnappurinn l íkis t
páfagauksnefi og krónublöðin
kurlast í allar áttir eins og
fjaðraskraut. Stöngullinn 40 til 60
sentímetra hár. Stökkbreytingar
frá ýmsum síð- eða kotatúlípönum,
en blómgast ögn síðar.
11. Bóndarósatúlípanar eða
fylltir síðtúlípanar, ofkrýndir
og síðblómstrandi. Viðkvæmir
og með blómum sem minna á
blóm bóndarósarinnar. 30 til 60
sentímetra háir. Blómgast í júlí.
Þurfa gott skjól eða stuðning,
blómin vilja slitna af í vindi.
12. Kaupmannatúlípanar eru
bótanískir túlípanar. Blómið
einfalt og opnar sig vel.
Stöngullinn 15 til 30 sentímetra
hár. Blómgast í apríl og maí.
13. Eldtúlípanar eru
bótanískir túlípanar. Upphaflega
víxlfrjóvgun milli kaupmanna-
og dílatúlípana. Lágvaxinn, 20
til 45 sentímetrar. Blöðin grá- og
gljágræn að lit. Blómgast í maí
og júní.
14. Dílatúlípanar eru bótanískir
túlípanar. Snemmblómstrandi.
Stöngullinn 20 til 30 sentímetra
hár. Blómgast í maí.
15. Villitúlípanar eru ýmsar
bótanískar smávaxnar tegundir.
Harðgerðir en lágvaxnir,
stöngullinn 10 til 30 sentímetrar
á hæð. Fljótir að aðlaga sig og
henta í sumarbústaðalönd. /VH
STEKKUR
Nú í september fer markviss
undirbúningur í gang hjá Sigurði
Kristni Laufdal Haraldssyni,
yfirmatreiðslumanns á Grillinu á
Hótel Sögu, vegna Evrópukeppni
Bocuse d‘Or sem haldin verður í
Eistlandi í júní á næsta ári. Hann
telur að langt undirbúningstímabil,
sem hann nýtur þess að hafa, geti
gert gæfumuninn í keppninni.
Evrópukeppni Bocuse d‘Or
er einnig undankeppni fyrir
stóru keppnina, sjálfa Bocuse
d‘Or, sem hefur verið kölluð
óopinber heimsmeistarakeppni
matreiðslumeistara og haldin er í
Lyon í Frakklandi annað hvert ár. Til
að komast í gegnum Evrópukeppnina
– og inn í stóru keppnina – telur
Sigurður að hann þurfi að vera meðal
þeirra tíu bestu í Evrópu. Hann setur
hins vegar markið hátt og stefnir á
verðlaunapallinn í Evrópukeppninni.
Keppir í annað sinn
Þetta verður í annað skipti sem
Sigurður tekur þátt í keppninni,
en áður hefur Ragnar Ómarsson
tekið tvisvar þátt fyrir Íslands hönd
(2005 og 2009). Sigurður náði besta
árangri Íslands í forkeppi Bocuse
d´Or árið 2012 þegar hann náði 4.
sæti og fékk verðlaun fyrir besta
fiskréttinn.
Íslendingarnir hafa jafnan náð
góðum árangri í keppnunum, oftast
verið í efri hlutanum frá árinu 1999,
þegar Sturla Birgisson keppti í fyrsta
sinn í Bocuse d‘Or fyrir Íslands hönd
og náði fimmta sæti í aðalkeppninni.
Bestum árangri Íslendinga hafa náð
þeir Hákon Már Örvarsson árið 2001
og Viktor Örn Andrésson árið 2017,
en báðir náðu þeir í bronsverðlaun.
Yngstur keppenda
Sigurður tryggði sér þátttöku að
þessu sinni með sigri í einvígi við
Sindra Guðbrand Sigurðsson, sem
starfar á veitingastaðnum Silfru á
Nesjavöllum.
„Já, ég var alltaf með það bak
við eyrað að mig langaði til að
fara aftur eftir fyrra skiptið,“ segir
Sigurður. „Ég var það ungur þegar
ég fór í fyrra skiptið árin 2012 og
2013, var 23 ára og líklega yngstur
þeirra Íslendinga sem hafa farið í
keppnina. Reyndar var ég yngstur
allra keppenda í þessum tveimur
keppnum; Evrópukeppninni og svo
stóru aðalkeppninni. Ég rétt slapp
inn fyrir aldurstakmarkið þegar ég
tók þátt í fyrri keppninni, sem er
einmitt 23 ára aldurinn.
Ákvörðunin þá var tekin með
mjög stuttum fyrirvara. Ég hafði
auðvitað hugsað um það að það væri
gaman að fá að taka þátt einhvern
tíma, en þegar þetta stóð til boða
þótt fyrirvarinn væri stuttur ákvað
ég bara að kýla á þetta og fara þetta
á áhuganum og drifkraftinum.
Núna er ég miklu betur undirbúinn
fyrir þetta; bæði andlega og svo er
svigrúmið mun meira og betra.
Það er auðvitað mikils virði
að hafa farið í gegnum allt ferlið
einu sinni áður, það tekur hluta af
óvissunni í burtu sem getur verið
óþægileg. Svo er ég búinn að
afla mér dýrmætrar reynslu líka í
störfum á veitingastöðum í Helsinki
og Kaupmannahöfn, þar sem ég
starfaði áður en ég kom á Grillið
með mönnum sem hafa starfað
í kringum þessa keppni og náð
mjög langt í henni,“ segir Sigurður.
Staðurinn í Helsinki heitir OLO og
er með eina Michelin-stjörnu og í
Kaupmannahöfn starfaði hann á
þriggja stjörnu Michelin-staðnum
Geranium. „Eigandi finnska
staðarins var dómari í Bocuse fyrir
Finnland og í Kaupmannahöfn var
yfirkokkurinn Rasmus Kofoed með
talsverða keppnisreynslu úr Bocuse;
hafði keppt þrisvar og náð í brons
fyrst, síðan silfur og loks gull.
Þjálfarinn bronsverðlaunahafi
„Í æfingaferlinu sem núna er fram
undan nýt ég þess að þjálfarinn minn
er Viktor Örn Andrésson, sem náði
einmitt þriðja sæti árið 2017, auk
þess sem allt stuðningsnet er eins
og best verður á kosið. Þess vegna er
ekkert annað í stöðunni en að stefna
hátt og mér finnst ég eiga alveg
möguleika í toppsætin. Þetta hefur
verið hálfgerð þráhyggja hjá mér
núna frá því að ég tók þátt síðast,“
segir Sigurður.
Í teymi hans, ásamt Viktori
Erni, verða meðal annarra
aðstoðarmennirnir Gabríel
Bjarnason og Sigþór Kristinsson.
„Svo er mikill stuðningur hér frá
hótelinu – allir einhvern veginn
mjög vel stemmdir fyrir þessu. Siggi
Helga er til dæmis hérna í húsinu
– sem var yfirkokkur á Grillinu á
undan mér – og hann hefur líka farið
í þessa keppni,“ segir Sigurður.
Hann játar því að lokum að hann
láti sig dreyma um að einn daginn
kræki Grillið sér í Michelin-stjörnu.
/smh
Túlípanar
Sigurður Laufdal, yfirmatreiðslumaður á Grillinu, fer í annað sinn í Bocuse d‘Or:
Stefnir hátt með reynslubankann
og gott bakland í farteskinu
– Býr að reynslu af samstarfi við sigurvegara keppninnar á þriggja stjörnu Michelin-stað í Kaupmannahöfn
LÍF&STARF
Sigurður Laufdal stendur yfir pottunum á Grillinu, með fallega rabarbarastilka í lúkunni. Mynd / smh
Mikilvægt að geta greint æta sveppi frá óætum
– Skýrslu ætlað að stuðla að því að neytendum bjóðist öryggir sveppir
Það má enn tína góða matsveppi
í náttúru Íslands – og í raun er
hægt að tína þá marga þangað
til fyrst frystir. Matvælastofnun
beinir þeim tilmælum til
sveppaáhugafólks að tileinka sér
næga þekkingu til að geta greint
ætisveppi frá þeim óætu.
Matvælastofnun bendir á
nýútkomna skýrslu Norrænu
ráðherranefndarinnar um ætisveppi
sem ætluð er matvælafyrirtækjum,
verslunum og opinberu
matvælaeftirliti.
Markmiðið að tryggja neytendum
örugga sveppi til neyslu
Markmið skýrslunnar er meðal
annars að tryggja að neytendum
bjóðist sveppir sem eru rétt
tegundagreindir og öryggir til neyslu.
Skýrslan er í tveimur hlutum
og er fyrri hlutinn aðgengilegur á
íslensku en seinni á ensku í gegnum
vef Matvælastofnunar. Fyrri hlutinn
inniheldur norrænan spurningalista,
ásamt leiðbeiningarlistum yfir
ætisveppi sem selja má á markaði. Í
seinni hlutanum er að finna almennar
bakgrunnsupplýsingar um sveppina,
ásamt áhættumati fyrir yfir 100
tegundir af sveppum með tilliti til
eiturefnainnihalds og hvort öruggt
sé að neyta þeirra.
Einnig er vísað til fræðslubæklings
Náttúrufræðistofnunar um sveppi,
sem nálgast má í gegnum vef
stofnunarinnar á slóðinni https://ni.is/
midlun/utgafa/baeklingar. /smh
Ungur kóngsveppur í greniskógi. Mynd / smh
Gagnlegar upplýsingar úr
skýrslunni, þar sem varað er við
því að hið hættulega kadmíum geti
safanast upp í mókempu.