Bændablaðið - 12.09.2019, Síða 44

44 Bændablaðið | Fimmtudagur 12. september 2019
Umsóknarfrestur til að sækja um
jarðræktarstyrki og landgreiðslur
fyrir árið 2019 rennur út 1.
október nk.
Jarðræktarstyrkur er greiddur
út á nýrækt, endurræktun á túnum,
kornrækt, grænfóðurrækt til sláttar
og beitar og útiræktun á grænmeti.
Landgreiðslur eru greiddar á
allt annað land sem er uppskorið
til fóðuröflunar en ekki er greitt út á
land sem er eingöngu nýtt til beitar.
Ekki er hægt að sækja um bæði
landgreiðslur og jarðræktarstyrki
fyrir sömu spildurnar.
Þegar spilda, t.d. tún er tekið
til ræktunar að hluta þarf að láta
teikna upp þann hluta og skrá á hann
viðkomandi ræktun. Þá er einnig
mikilvægt að ganga úr skugga
um að túnkortið sé í samræmi við
þá ræktun sem er fyrir hendi. Ef
lagfæra þarf túnspildulistann er
betra að hafa samband við RML
sem fyrst svo lagfæra megi hann
í tæka tíð.
Áður en hægt er að sækja um
styrkina þarf að skrá ræktun,
uppskeru og grænfóðurbeit í
Jörð.is og síðan að skila þar
jarðræktarskýrslu. Ráðunautar
RML aðstoða bændur eftir þörfum
við þá skráningu og taka jafnframt
að sér skráningar fyrir þá sem
þess óska. Innheimt er fyrir þessa
þjónustu samkvæmt tímaskráningu
og gildandi gjaldskrá.
Þeir sem óska eftir
þjónustu RML við skráningu á
jarðræktarskýrslunum en hafa
ekki pantað hana ennþá ættu að
gera það sem fyrst svo hægt verði
að ganga frá öllum skráningum og
umsóknum innan tilsetts tíma. Á
heimasíðu RML má finna eyðublöð
sem prenta má út til að færa inn á
upplýsingar um ræktun, uppskeru
og beit. Þessi blöð má einnig nálgast
á starfsstöðvum RML.
Sótt er um styrkina hjá
Matvælastofnun á Bændatorginu
undir liðnum – Búnaðarstofa
MAST. Umsóknirnar taka mið af
jarðræktarskýrslunni sem þá á að
hafa verið skilað í Jörð.is.
Ráðunautar RML eru bændum
til aðstoðar við þessa vinnu eftir
þörfum. Síminn hjá RML er 516-
5000.
Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins
Eiríkur Loftsson
ábyrgðarmaður
í jarðrækt
el@rml.is
Skýrsluhald í jarðrækt er forsenda
jarðræktarstyrkja og landgreiðslna
SKÓGRÆKT&LANDGRÆÐSLA
Margt breytist í íslenskri sveit
á þriðjungi úr öld. Gróðurfar,
landbúnaður, áherslur í skógrækt
og veðurfar sveiflast til.
Undir lok níunda áratugarins var
talsvert kaldara veðurfar en nú er.
Mörgum þótti því fráleitt að hefja
skógrækt á þeim tíma. En ábúendur
á bæjunum Hrosshaga, Spóastöðum
og Galtalæk í Biskupstungum
létu það ekki stöðva sig og hófu
nytjaskógrækt árið 1989. Það eru
því liðin 30 ár síðan.
Eftirtaldir aðilar hafa staðið
að eða standa núna að skógrækt á
jörðunum: Í Hrosshaga voru það
Helgi Guðmundsson, Margrét
Sverrisdóttir, Gunnar Sverrisson
og Sigríður J. Sigurfinnsdóttir. Á
Spóastöðum Þorfinnur Þórarinsson,
Áslaug Jóhannesdóttir, Ingvi
Þorfinnsson, Þórarinn Þorfinnsson
og Hildur María Hilmarsdóttir.
Á Galtalæk Njörður Ó. Geirdal,
Sigurbjörg Snorradóttir, Agnes
Geirdal, Guðfinnur Eiríksson,
Hjördís Geirdal og Þórarinn
Svavarsson.
Í tilefni af afmælinu vildu
heimamenn halda upp á þessi
tímamót og buðu gestum til
skógar laugardaginn 24. ágúst sl.
Veðurguðirnir buðu upp á hið besta
veður.
Hugmyndin var m.a. að kynna
nytjaskógrækt fyrir sveitungum og
öðrum gestum.
Að samkomunni stóðu
landeigendur á þessum 3 jörðum,
þó ekki væri farið um skóginn á
Galtalæk að þessu sinni. Menn
söfnuðust saman við innganginn í
Hrosshagaskóg. Sameinuðust þar
í bíla og svo var ekið í 2 hópum
fyrst um skóginn í Hrosshaga að
Skálholtsásum og stansað þar.
Síðan í gegn um endilangann
Spóastaðaskóg og heim á bæ.
Þá aftur á upphafsreit og þaðan
farið í göngutúr um svokallaðan
fræðslustíg í Hrosshagaskógi.
Okkur heimamönnum til aðstoðar
og leiðsagnar á göngunni voru þeir
Björn B. Jónsson og Aðalsteinn
Sigurgeirsson, báðir starfsmenn
Skógræktarinnar.
Þá var boðið upp á kleinur og
ketilkaffi að hætti skógarmanna.
Dagurinn tókst afbragðsvel og höfðu
vonandi allir gagn og gaman af.
Skógurinn á Galtalæk var
upphaflega skipulagður af
Sigvalda Ásgeirssyni skógfræðingi
en Galtalækur féll ekki undir
bændaskógrækt eins og hún
var skilgrind fyrir þrjátíu árum.
Skógræktin er tæpir 200 hektarar
og upphaflega var lögð áhersla á
lerki en það gekk ekki sérlega vel
en flestar aðrar tegundir hafa dafnað
með ágætum. Fyrstu gróðursetningar
undir merkjum Suðurlandsskóga
urðu síðan árið 1998.
Skógurinn á Galtalæk er mjög
blandaður og ber þess merki að
vera ræktaður á grýttum ásum,
frjósömum mýrum og brekkum. Þar
hefur aðallega verið plantað furu,
greni, ösp, birki og reyni.
Skógarnir í Hrosshaga og á
Spóastöðum eru að mestu leiti
svipaðir að gerð. Sigvaldi Ásgeirsson
sá einnig um upphaflegt skipulag
skóganna. Aðal útplöntunin var
gerð á milli 1990 – 2000. Landið
að mestu frjósöm mýri, og þar var
plantað til skiptis sitkagreni og ösp,
í sitt hvora röðina. Á þeim tíma var
það form sem notað var, en hefur
ekki reynst nógu vel, því sumir
asparklónar hafa greinabyggingu
sem hentar alls ekki í 2ja metra
fjarlægð frá greni, allavega ekki ef
hliðargreinarnar fara um og yfir 4
m. að lengd. Í holtin var ýmsu öðru
plantað, eins og lerki, furu, reyni
o.fl. Sem dæmi um hve miklar
breytingar hafa orðið á þekkingu
skógræktarmanna og ráðgjafa, þá er
ekki bara að þetta form með ösp og
greni í sitt hvorri röðinni þyki núna
talsvert gallað, þá má líka segja það
að í upphafi var undirritaðri ráðlagt
að til að fjölga öspunum sjálf þá væri
best að finna þær aspir í nágrenninu
sem lifðu af vorhretið 1963 og klippa
af þeim græðlinga. En þó þær hafi
haft þá góðu eiginleika að lifna
ekki of snemma að vorinu, þá voru
þær margar hverjar af afskaplega
lélegum klónum og uxu kannski
bæði illa og kræklótt. Og urðu
svo jafnvel fyrir haustkali. Það er
því ljóst í okkar huga að þekking
skógarmanna, bæði bænda og
ráðgjafa, hefur aukist mjög mikið
á þessum 30 árum. Klónatilraunir
í ösp nú seinni árin, eru til mikilla
framfara og hafa gefið okkur marga
góða og spennandi klóna.
Sá starfsmaður Skógræktarinnar
sem á veg og vanda að
klónatilraununum, er Halldór
Sverrisson, en hann er uppalinn í
Hrosshaga, og þar er klónasafnið.
Skógarnir í Hrosshaga og á
Spóastöðum eru samtals hátt í 200
ha að stærð, þar er líklegt að meðal
rúmmálsvöxtur á ári sé um 5 m3 /ha.
Rúmmálsvöxtur á þessum 2 jörðum
gæti því verið um 800 – 1000 m3 á
ha á ári.
Lauslegar þríhyrningsmælingar
voru gerðar og reyndust þó nokkur
af hinum 30 ára trjám hafa náð 12
m hæð og jafnvel meira.
Verkefnin þessi seinni árin, í
eldri hlutum skóganna, og það sem
framundan er, felast í grisjun og
annari umhirðu og síðan að koma
þeim afurðum sem til falla í verð.
Úrvinnsla á timbri er á algjöru
frumstigi á Íslandi, ekki sendum við
timbrið í næstu sögunarverksmiðju,
eins og hægt er í rótgrónum
skógræktarlöndum.
Þróunarvinna í úrvinnslumálum
bíður því okkar og næstu kynslóðar
skógarbænda. Þegar við hófum
skógrækt, þá hvarflaði ekki að
okkur að okkar kynslóð þyrfti að
spá í úrvinnslumálin, héldum að það
verk biði barnabarnanna.
Hér hef ég talið upp nokkrar
staðreyndir um skógana okkar. Það
er gaman að velta þeim fyrir sér,
spá í framtíðina, hvaða möguleika
við höfum. En ekki síst er gaman
að njóta þess að ganga eða ríða um
skóginn, horfa, hlusta, ilma, finna.
Við horfum björtum augum til
framtíðarinnar. Við teljum okkur
vera með mikla auðlind í höndunum,
sannkallaða skógarauðlind.
Sigríður J. Sigurfinnsdóttir
skógarbóndi í Hrosshaga
Við hlóðirnar í skóginum, talið frá vinstri: Nökkvi Steinn Jónsson, Guðfinnur
Eiríksson, Þórarinn Þorfinnsson, Helgi Guðmundsson og Ingvi Þorfinnsson.
Sigríður J. Sigurfinnsdóttir og Hildur María Hilmarsdóttir við upplýsingaskilti
um Hrosshagaskóg.
Aðalsteinn Sigurgeirsson gefur fulltrúum hverrar jarðar nokkrar plöntur, (eik o.fl.) Frá vinstri: Þorfinnur Þórarinsson,
Sigríður J. Sigurfinnsdóttir, Aðalsteinn Sigurgeirsson og Njörður Ó. Geirdal.
Gengið um skógarstíg.
30 ára bændaskógar í Biskupstungum