Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.06.1992, Qupperneq 38

í BRENNIDEPLI
Kjarasamningar skipta örorku- og
ellilífeyrisþega afar miklu máli.
Þar ræðst í meginatriðum, hvort
lífskjör þessa fjölmenna hóps fá
einhverja uppreisn eða ekki.
Öryrkjabandalag íslands hefur
eðlilega átt gott samstarf við laun-
þegasamtökin, sem ótvírætt hafa sinnt
kallinu, frumskyldu sinni um leið að
verja og sækja rétt þeirra, sem minnst
bera úr býtum. Á vettvangi löggjafans
er svo reynt að ná fram réttindamálum
h vers konar, en greinilega er afar þungt
undir fæti um einhverjar úrbætur nú á
þessum niðurskurðartímum. Það
gengur grátlega seint að ná ýmsum
atriðum fram sem okkur þykja
sjálfsögð í sanngirni sinni. En öll
réttindabarátta er ævarandi, ekki sízt í
síbreytilegri veröld mikilla sviptinga
og ríkra framfara um leið. En í allri
þeirri tæknibyltingu er einnig hætt við
að mörg hin mannlegu gildi verði
útundan. Það má aldrei verða, því
einmitt aukin þekking, bætt tækni á
ekki hvað sízt að koma þeim til góða
sem erfiðast eiga uppdráttar og á
ýmsan veg hefur það vissulega gerzt.
En aftur að kjarasamningum. Á
undanfömum árum hafa vinnuveit-
endur og ríkisvald gengið á það lagið
að taka upp æ fleiri eingreiðslur til
launþega til þess eins að halda
launatöxtum niðri og þar með tengdum
greiðslum um leið, mikilvægum rétt-
indagreiðslum m.a.
Á þetta hefur þ ví miður verið fallizt
af launþegahreyfingunni, máske ekki
átt annars völ, og enn er um eingreiðslu
talað sem allsherjarlausn. Fyrir
lífeyrisþega er þetta hið versta mál og
framkvæmd ráðuneytis verið okkur
vægast sagt lítt að skapi.
Eingreiðslunum er dreift á bóta-
flokka þannig, að fullrar eingreiðslu
njóta alltof fáir, trúlega aðeins 1/8
hluti örorkulífeyrisþega. Á sínum tíma
átti Öryrkjabandalagið í ítarlegum
viðræðum við ráðherra tryggingamála
um framkvæmdina, taldi sig hafa náð
unandi samkomulagi, en niðurstaðan
varð allfjarri okkar hugmyndum, sem
voru fyrst og síðast tengdar því að allir
sem tekjutryggingar nytu að fullu
fengju eingreiðsluna hverju sinni að
fullu einnig. Á þessari framkvæmd
ráðuneytis hefur svo orðið framhald
og því hafa eingreiðslur skapað
eðlilega óánægju hjá lífeyrisþegum,
svo mikil mismunun sem þar felst. Þá
er svo ótalinn sá alvarlegi annmarki,
sem fylgir skatttöku af eingreiðslun-
um, þó viðkomandi eigi að vera með
öllu skattlaus miðað við eðlilega
tekjudreifingu á árið allt. Þetta veldur
óþægindum og vandræðum hjá alltof
mörgum. Áfram verður reynt eftir
megni að fá fram aðra og betri skipan
en ráðuneytið hefur kosið að velja,
því það val er því miður hreinlega til
þess að lækka heildargreiðslur til ör-
orkulífeyrisþega varðandi ein-
greiðslurnar.
Svo einfalt og kalt er nú það.
*
að er vægt til orða tekið þegar
sagt er að mikið sé um sparnað og
aðhald rætt og ritað. Niðurskurður er
lausnarorð alls í dag í takt við allt talið
um hina brýnu einkavæðingu.
Almenningur í landinu vill gjaman
taka þátt í að rétta þjóðarskútuna af,
en gerir þá sjálfsögðu kröfu um leið
að allir taki þar skilyrðislausan þátt.
Þar á verður hins vegar eins og jafnan
alvarlegur misbrestur og máske finnst
mönnum sárast að þeir bezt settu skuli
sleppa bezt svo og það að þess verður
varla vart að æðstu ráðamenn taki
sjálfa sig nógu alvarlega, því þar
gengur allt sinn vanagang í þeirri
eyðslu sem eðlilega mörgum er þyrnir
í augum.
Ekki skal undir það tekið að allt sé
það óþarft, illt og bölvað, því í ýmsu
þurfa stjómvöld að sinna gestgjafa-
skyldum sem gagnkvæmum sam-
skiptum út á við. En þar verða menn
líka að sjá árangur, sem um munar í
aðhaldi, þegar alltaf er talað um erfiða
tíma, þar sem allir þurfi að taka til
hendi varðandi aðgát og spamað allan.
Fatlaðir hafa ekki síður en aðrir fundið
fyrir niðurskurðaraðgerðum á ýmsan
veg, en það fólk almennt gerir ekki
mikið að því að bera vandræði sín og
allt yfir í allsleysi á torg. Alvarlegust
er þó kaupmáttarrýmun þess fólks,
sem hefur af svo litlu að taka sem raun
ber vitni. Þar verða stjórnvöld hrein-
lega að fara að með fyllstu gát, svo
ekki hljótist enn verra af. Ekki er
síður alvarlegri sú staðreynd að
atvinnuleysisvofan virðist vera orðin
viðvarandi í íslensku þjóðlífi og allir
vita um þá bitru reynslu sem stöðugt
atvinnuleysi hefur fært fötluðum
víðast hvar erlendis.
Islenzkir atvinnurekendur hafa
vissulega staðið sig á margan hátt vel,
hvað varðar vinnutilboð fyrir fatlaða
og uppsagnir hafa enn ekki bitnað
alvarlegar á fötluðum en ýmsum
öðrum. Hins vegar er sú hætta fyrir
hendi og hana skyldi enginn vanmeta.
Það er afar þýðingarmikið að samtök
fatlaðra fylgist vel með í þessum
efnum og hafi um það samvinnu við
stjórnvöld og vinnuveitendur að
atvinnuleysið bitni a.m.k. ekki harðar
áfötluðum en öðrum þjóðfélagsþegn-
um s.s. víti eru um til vamaðar svo
víða. Fötlunin er nógu alvarlegt
vandamál í sjálfu sér, þó ekki bætist
við að öll vinnulöngun sé drepin í
dróma. Nógu margir því miður una of
vel því að eigra aðgerðarlausir, þó
þeim sem vilja sé ekki gert ókleift að
njóta þeirrar lífsfyllingar sem vinnan
skapar okkur öllum utan efa.
*
Að mörgu ólíku er að hyggja í
þeim mikla málagrúa sem
Öryrkjabandalaginu berst beint og
óbeint — allt frá málefnum ein-
staklinga yfir í erindi opinberra aðila
eða erindi við þá. Þegar tími aðhalds
og spamaðar er boðaður ber sérlega
að hafa í huga verndun ýmissa vel-
ferðarþátta, sem eru orðnir svo eðli-
legir og sjálfsagðir í samfélagsþjón-
ustunni að engum flýgur í hug að við
verði hróflað. Einn þessara þátta:
endurhæfingin kynni þó að vera í
hættu, ef ekki er á verði vakað.
Skerðing á endurhæfingarþjónustu
Grensásdeildar, sem til stóð hræðir
allt hugsandi fólk sem veit og skilur
þýðinguendurhæfingarjafntfyrirheill
einstaklings sem hag þjóðfélags.
Endurhæfing hér á landi stendur afar
vel og margir eru þeir útlendir gestir
sem öfunda okkur af vel skipulagðri
og öflugri endurhæfingarþjónustu á
ótal sviðum. Þessa þjónustu á ekki og
má ekki skerða, því enn er hún í
öflugri sókn og framþróun og æ fleiri