Fréttablaðið - 14.05.2020, Qupperneq 15

Þorsteinn
Pálsson
AF KÖGUNARHÓLI
Á þessari
öld hefur
Sjálfstæðis-
flokkurinn
kosið að
halda frið-
inn við þá
sem líta á
atkvæði sem
skiptimynt.
Nýleg ummæli þeirra Loga Einarssonar, formanns Sam­fylkingarinnar, og Sigmundar
Davíðs Gunnlaugssonar um jöfnun
atkvæða milli landshluta má endur­
segja þannig, að þeir telji jafnræði ekki
forgangsmál.“
Þannig hefst grein, sem Þröstur
Ólafsson hagfræðingur skrifaði
nýverið í Kjarnann. Tilefni hennar
voru viðbrögð þessara tveggja for­
manna við svari Katrínar Jakobsdóttur
forsætisráðherra við þeirri fyrirspurn
Þorgerðar Katrínar Gunnarsdóttur,
formanns Viðreisnar, hvort setja ætti
jöfnun kosningaréttar á dagskrá við
endurskoðun stjórnarskrárinnar.
Í grein sinni segir Þröstur Ólafs­
son einnig: „Jöfnun atkvæðavægis er
mergurinn málsins. Það er ekki og má
aldrei verða skiptimynt, því þarna
liggur lykillinn að samfélagslegum
grundvelli lýðræðislegra stjórnarhátta.
Það er þó huggun harmi nær að Við­
reisn heldur kúrs.“
Rökræðukönnunin setti jafnt vægi
atkvæða á dagskrá
Rekja má aðdraganda þessarar
umræðu til viðhorfskönnunar, sem
forsætisráðherra og formenn stjórn­
málaflokka beittu sér fyrir á liðnu ári.
Henni var svo fylgt eftir með rökræðu­
könnun, sem er afar merkilegt nýmæli
hér á landi. Þar fékkst skýr mynd af
því hvernig fólkið í landinu hugsar um
endurskoðun stjórnarskrárinnar.
Forsætisráðherra setti jöfnun
atkvæða ekki á dagskrá við þá áfanga­
skiptu endurskoðun stjórnarskrárinn­
ar, sem nú fer fram. Rökræðukönnunin
sýndi hins vegar að fólkið í landinu
telur að þetta viðfangsefni eigi að vera
á dagskrá.
Þegar að var spurt, gat forsætisráð­
herra því varla gengið skemur til móts
við þetta afgerandi álit en að bjóðast
til að kanna hug formanna annarra
flokka til þess. Ætla verður að hugur
hafi fylgt máli. En ekki er unnt að úti­
loka að þetta hafi aðeins verið leikur
í stöðunni til að geta sagt við þjóðina
að ekki hafi verið nægur samhugur á
Alþingi.
Jöfnuður, skiptimynt eða: ekki
forgangsmál
Þegar kemur að spurningunni um vægi
atkvæða má með hæfilegri einföldun
skipta afstöðu stjórnmálaflokka í
þrennt:
Fyrst eru það þeir sem telja að jafn
atkvæðisréttur sé grundvallarregla
lýðræðislegra stjórnarhátta og megi
því ekki vera skiptimynt til þess að
jafna mismunun á öðrum sviðum.
Svo eru það þeir sem telja að
atkvæðarétturinn eigi beinlínis að
vera skiptimynt. Hugsunin virðist vera
þessi: Þar sem hallar á landsbyggðina
telst það jafnað út í skiptum fyrir
þyngri atkvæði. Þannig eru allir jafnir.
Þá eru það þeir sem vilja, eða segjast
vilja, jafnan kosningarétt en telja að
ekki beri að setja það mál í forgang
þegar hagkvæmt þykir að halda friðinn
við fylgjendur skiptimyntarhug­
myndafræðinnar.
Að rjúfa friðinn
Á síðustu öld rauf Sjálfstæðisflokkur­
inn tvívegis, 1942 og 1959, friðinn við
fylgjendur hugmyndafræðinnar um
atkvæði sem skiptimynt. Þá voru skref
stigin til jöfnunar atkvæða í samvinnu
við Alþýðuflokk, Sósíalista og síðar
Alþýðubandalag. Við lok síðustu aldar
stigu svo allir f lokkar í sátt og sam­
lyndi lítið skref í áttina.
Á þessari öld hefur Sjálfstæðis­
flokkurinn kosið að halda friðinn
við þá sem líta á atkvæði sem skipti­
mynt. Engum ætti að koma á óvart
að miðflokksmenn fylgi hinni gömlu
rótgrónu afstöðu Framsóknar um mis­
vægi atkvæða.
En ugglaust hefur það komið fleirum
en Þresti Ólafssyni í opna skjöldu, að
jafnaðarmenn á Alþingi skyldu nú í
fyrsta sinn flytja sig yfir í raðir þeirra
sem telja að friðurinn við fylgjendur
hugmyndafræðinnar um atkvæði sem
skiptimynt, skuli hafa forgang.
Eftirfylgnin á Alþingi veikt
Ræða, sem Birgir Ármannsson, for­
maður þingflokks sjálfstæðismanna,
hélt fyrr í vetur um þetta efni á Alþingi,
benti til þess að ekki væri útilokað að
flokkur hans væri nú tilbúinn til þess
að taka höndum saman við aðra þá
sem vilja jafna vægi atkvæða. Líklega
þarf þó mikinn þrýsting til þess að það
gerist.
Álit fólksins í rökræðukönnuninni
ýtti greinilega við Sjálfstæðisflokkn­
um. Það veikir hins vegar eftirfylgnina
á Alþingi, ef Samfylkingin hyggst í raun
skerast úr leik, í fullkominni andstöðu
við það álit.
Sögulegt tækifæri gæti af þessum
sökum farið forgörðum.
Eru atkvæði skiptimynt?
Forsetaefni
með víðtæka reynslu
Ég býð mig fram til forseta Íslands sem forseti allra Íslendinga, en ekki sem
hagsmunaaðili stórfyrirtækja eða stjórnmálaflokka. Er það mín ósk að
þetta embætti sé notað á þann hátt að forseti geti fært valdið til þín í
umdeildum málum.
Framboðið mitt er kostað af mér og þigg ég enga styrki en þarf
nauðsynlega á meðmælum að halda svo það geti orðið af því.
Nú þarf ég að safna meðmælendum hratt og hef til þess
nokkra daga, fram að miðnætti 19. maí. Það er gert í
gegnum kosningakerfi á www.skra.is. Notast er
við rafræn skilríki eða Íslykil.
Magnús Ingberg Jónsson
Skráðu þig
sem meðmælandi
á skra.is
Við í Samfylkingunni höfum lagt það til að þeir sem hafa einhver tengsl við af lands­
svæði og skattaskjól fái ekki aðstoð
úr ríkissjóði vegna COVID­19.
Stjórnarflokkarnir hafa ekki tekið
undir þá tillögu með okkur.
Panamaskjölin sýndu að umfang
aflandsvæðingar íslensks efnahags­
lífs var einstakt í heiminum á þeim
tíma sem gögnin náðu til. Engin
ástæða er til að ætla annað en að
slíkt sé enn stundað hér á landi.
Milljarðar eru í skattaskjólum sem
fólk felur svo það þurfi ekki að
greiða sinn hlut til samfélagsins, til
heilbrigðisþjónustu, í vegi, löggæslu
eða þróunarhjálp.
Jafnaðarmenn hafi ætíð barist
gegn hvers konar skattaundanskot­
um. Við getum ekki sætt okkur við
að auðmenn nýti sér skattakjól og
láti aðra bera þeirra hlut í velferðar­
kerfinu. Eina leiðin til að vinna
gegn þeim samfélagsmeinum er að
banna slíka starfsemi með öllu. Alls
ekki má styrkja starfsemina með
almannafé.
Pólitísk átök munu fylgja því
að uppræta skattaskjól því hags­
munir þeirra sem nýta sér þau eru
miklir og þau munu standa saman
og segja að það hafi ekkert upp á sig
að banna skattaskjólin. Og að ekki
megi setja girðingar vegna þess að
sumar flétturnar séu löglegar. Þessa
röksemd höfum við oft heyrt, m.a.
frá ráðamönnum.
Það er algjörlega óásættanlegt að
rétta þeim einstaklingum og fyrir­
tækjum fjármuni úr ríkissjóði sem
hafa ekki greitt sinn sanngjarna
skerf til samfélagsins og hafa sett
upp fléttur og f lóknar millifærslur
beinlínis til að komast hjá því. Á
þessum erfiðu tímum, þegar glímt
er við heimsfaraldur með tilheyr­
andi tekjufalli og efnahagserfiðleik­
um heimila, fyrirtækja, ríkissjóðs
og sveitarsjóða á að setja um það
skýr skilyrði í lögum. Vandinn sem
við jafnaðarmenn stöndum frammi
fyrir er andstaða ríkisstjórnar Katr­
ínar Jakobsdóttur og stjórnarmeiri­
hlutans við þetta réttlætismál.
Á tímum heimsfaraldurs er kallað
eftir gildum jafnaðarmanna um
réttlæti, samstöðu og lýðræði og
stjórnmálamönnum sem standa í
lappirnar gegn spillingu.
Að standa í lappirnar
Oddný G.
Harðardóttir
þingflokksfor-
maður Sam-
fylkingarinnar Það er algjörlega óásættan-
legt að rétta þeim einstakl-
ingum og fyrirtækjum fjár-
muni úr ríkissjóði sem hafa
ekki greitt sinn sanngjarna
skerf til samfélagsins og hafa
sett upp fléttur og flóknar
millifærslur beinlínis til að
komast hjá því.
Blaðið í dag og safn eldri blaða á frettabladid.is
S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð 15F I M M T U D A G U R 1 4 . M A Í 2 0 2 0