Íþróttablaðið - 01.06.1945, Blaðsíða 15

ÍÞRÓTTABLAÐIÐ
7
Benedikt G. Waage:
Jónas Hall^rímsson.
VöknmaðBir þjóðarinnar.
Ræða Ben. G. Waage, forseta Í.S.Í. við minnismerki (myndastyttu) Jón-
asar skálds Hallgrímssonar i Hljómskálagarðinum, laugardaginn 2ö. maí 1945.
En þangað voru komnir um 40 íþróttafrömuðir, að boði stjórnar l.S.Í. til
að hylla og þakka „listaskáldinu góða“ fyrir fyrstu sundreglurnar sem komu
út á islenzka tungu.
Kæru vinir og samherjar: —
Yér erum hingað komnir í
dag, með stjórn Í.S.I. í farar-
hroddi til að liylla „listaskáldið
góða“, sem öll þjóðin stendur í
þakkarskuld við, fyrir skáld-
skap hans og vísindi. En það er
þó eigi vegna skáldskapar hans,
sem vér erum hér mættir, fyrst
og fremst, heldur til að þakka
honum farsælt frumherjastarf í
þágu sundlistarinnar á Islandi.
Það var Jónas skáld Hallgríms-
son, sem fvrstur manna þýddi
sundreglur á íslenzka tungu.
Ilann skrifaði og' skemmtilegan
formála fyrir útgáfunni, sem
kom út í Kaupmannahöfn 1.
marz 1836 á 'kostnað Fjölnis-
manna. En við þessar sundregl-
VII.
Víða gætir þess í kveðskap
Jónasar, að hann ann iþróttum
og þroska líkamans.
Ilann lætur „frjálsræðishetj-
urnar“, sem koma hingað „yfir
hyldýpishaf“ og reisa „sér bvggð-
ir og hú“, aukast „að íþrótt og
frægð“.
Hann lætur atgerfismenn til
líkama og sálar ríða saman til
Alþingis.
Jiver finnur ekki karlmennsk-
una og þorið skína út úr for-
mannsvísunum samfara trú og
livöt.
Margt af ljóðum Jónasar liafa
ur bjó þjóðin í meira en hálfa
öld eða til ársins 1891, er 2. út-
gáfa kom út, aukin og endur-
hætt, fvrir forgöngu Björns heit-
ins Jónssonar, ritstjóra og síðar
ráðherra. Sundbók Í.S.Í. kom
eigi út fyrr en árið 1920 (1.
iiefti) og 2. liefti 1921.
Það er annars vert fyrir í-
þróttamenn vora og þjóðina, að
veita þvi athygli hve margir
andans menn hennar, skáld og
listamenn, hafa lagt sundlistinni
lið, frá því á dögum Fjölnis-
manna. Jónas Hallgrímsson þýð-
ir reglurnar 1836, eins og áður
er sagt, og skapar mörg nýyrði,
sem enn eru notuð við sund-
kennslu. Björn Jónsson gefur
þær út endurbættar 1891, og réði
fengið íslendinga til þess að
rétta úr hakinu, teyga dýpra
andrúmsloftið og líta hnarrreist-
ari til fjalla, fylltir hvatningu og
þrá.
Niðurlag kvæðisins: ísland,
farsældar-frón, var aðvörun, en
um leið lieróp til samtíðar Jón-
asar.
Hann vakti unglingana og
Iiina fullorðnu syni Islands til
dáða.
Hann örvaði íþróttaiðkanir
landsmanna og vonandi „Höfum
við gengið til góðs götuna fram
eftir veg“, í þróun sundmennt-
ar Islendinga.
að sundlaug'unum liér þann sund
kennara, sem einna mestu „dags-
verki“ hefur af hendi leyst í
þágu sundlistarinnar, en það
var Páll heitinn Erlingsson, sem
kenndi hér sund i 30 ár. En fyrir
lians atbeina má segja að flestir
menntamenn vorir hafi lært
sund í skóla, auk margra ann-
arra ágætismanna. Má aðeins í
því sambandi minna á Hannes
heitinn Hafstein, ráðherra, er
var frábær sundmaður, sem
bjargaði sér og öðrum á sundi,
er hann var i embættisferð á
Dýrafirði, skömmu eftir alda-
mótin, sem alkunnugt er.--------
Jónas Hallgrímsson var einn
af vökumönnum þjóðarinnar,
sem Iiugsaði um hag hennar og
lieill, þótt í fjarlægð væri. Hann
vildi að Islendingar týndu ekki
aftur hinni þörfu og nytsömu
sundlist; en að ungir menn og
mannvænlegir lærðu sundmennt
forfeðra vorra, sem flestir voru
syndir sem selir. Þessvegna til-
einkaði hann Sundreglurnar öll-
um ungum og vöskum mönnum
á Islandi, sem vildu læra sund-
mennt forfeðranna. Slíkt braut-
íyðjendastarf verður aldrei full-
þakkað. En sem lítinn þakklæt-
isvott fyrir þetta frumherjastarf
Jónasar skálds Hallgrímssonar í
þágu sundlistarinnar, legg ég
nú, fyrir hönd I.S.Í. blóm-
sveig á fótstall myndastyttu
hans, um leið og ég bið Guð að
blessa minningu þessa mikil-
mennis og listaskálds.
Ben. G. Waage.