Fréttablaðið - 29.07.2020, Qupperneq 12

Frá degi til dags
Halldór
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Jóhanna Helga Viðarsdóttir RITSTJÓRI: Jón Þórisson jon@frettabladid.is, FRÉTTASTJÓRAR: Aðalheiður Ámundadóttir adalheidur@frettabladid.is
Ari Brynjólfsson arib@frettabladid.is, Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is MARKAÐURINN: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is FRÉTTABLAÐIÐ.IS: Kristjón Kormákur Guðjónsson kristjon@frettabladid.is.
Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrunb@frettabladid.is
LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is

Ekki aðeins
hefur þessi
réttur verið
afnuminn,
heldur eru
mótmæli
beinlínis
bönnuð hér
á landi.

Í þessu felast
tækifæri
fyrir vöru-
merki sem
telja sig
sannarlega
vera sjálf-
bær og
samfélags-
lega ábyrg.
Aðalheiður
Ámundadóttir
adalheidur @frettabladid.is
Vörumerkjavísitala brandr mælir þær tengingar sem skipta mestu máli í huga hins almenna neytanda. Gagnagrunnur vísitölunnar hefur
farið ört vaxandi og þessi hafsjór af upplýsingum
veitt okkur tækifæri til að skilja hvernig íslenskir
neytendur skynja vörumerki. Ein af fjórum víddum
vísitölunnar er sjálf bærni og umhverfi, sem mælir
þætti sem snúa að sjálf bærni, umhverfismálum og
samfélagslegri ábyrgð í nærumhverfi.
Það vekur helst athygli í niðurstöðum þessara
greininga að sjálf bærni- og umhverfisvíddin hefur
lítil sem engin áhrif á það hvort viðskiptavinir
séu tilbúnir til þess að mæla með íslenskum vöru-
merkjum. Þessar niðurstöður eru áhugaverðar í ljósi
umræðu um sjálf bærni og samfélagslega ábyrgð
vörumerkja, sem hefur átt sér stað í samfélaginu
síðustu ár.
Þess ber að geta að almennt eiga viðskiptavinir
erfitt með að svara spurningum sem varða sjálf bærni
og umhverfi, vegna skorts á upplýsingum frá fyrir-
tækjum. Því er stór hluti viðskiptavina sem tekur ekki
afstöðu gagnvart þáttum sem mæla þessar tengingar.
Aðspurðir telja hins vegar viðskiptavinir íslenskra
vörumerkja að umhverfisstefna vörumerkja sé þeim
mikilvæg. Það vekur því upp spurninguna hvort
að vörumerki séu almennt ekki að standast kröfur
neytenda þegar kemur að sjálf bærni og samfélagslegri
ábyrgð, eða hvort þau séu einfaldlega ekki að miðla
því nógu vel til viðskiptavina sinna.
Það eru vissulega til vörumerki á Íslandi sem standa
sig mjög vel þegar kemur að þessum málaflokkum og
verja tíma og fjármunum í að uppfylla ýmis skilyrði,
hvort sem að það eru markmið Sameinuðu þjóðanna
eða ESG viðmið Nasdaq. Í þessu felast tækifæri fyrir
vörumerki sem telja sig sannarlega vera sjálf bær og
samfélagslega ábyrg. Tækifærin felast í því að innleiða
þessa þætti í staðfærslu vörumerkja, sem samsvarar
raunverulegum aðgerðum fyrirtækja, og miðla því til
neytenda á einfaldan og skilvirkan hátt.
Nánari útlistun og greiningar á gagnasafni brandr
vísitölunnar má finna á samfélagsmiðlum brandr.
Skiptir sjálfbærni máli?
Kristján Már
Sigurbjörnsson
rannsakandi
hjá brandr
Heitustu
grillin!
weber.is
Kolagrill
Gasgrill
Rafmagns
grill
Tveir ungir menn voru ákærðir fyrir óhlýðni fyrr í vor. Verði þeir sakfelldir bætast þeir í hóp tuga annarra sem hafa nýtt stjórnarskrárvarinn rétt sinn til að tjá óánægju sína opinberlega og hlotið refsingu fyrir. Ungu mennirnir höfðu sest í
anddyri dómsmálaráðuneytisins og óskað eftir áheyrn
ráðherra: Vildu ræða við hana aðbúnað flóttafólks.
Ráðherra tók ekki á móti þeim en hringdi á lögreglu.
Þeir voru handteknir, sakaðir um húsbrot og nú ári
síðar ákærðir fyrir að óhlýðnast fyrirmælum lögreglu
um að yfirgefa umrædda, opinbera byggingu.
Líkt og í f lestum frjálsum lýðræðisríkjum hafa
íslenskir borgarar reglulega séð ástæðu til að tjá
óánægju sína með innlend eða erlend stjórnvöld á
grundvelli stjórnarskrárvarins réttar. Fram undir lok
síðustu aldar taldi lögregla sig þó hafa „venjuhelgaða“
heimild til að handtaka fólk og fjarlægja af almanna-
færi til að halda uppi friði og allsherjarreglu. En þegar á
reyndi dugðu þær ekki fyrir dómi. Ekki þá.
Átta manns voru handtekin í maí 1997 við mótmæli
á Austurvelli, þar sem fram fóru upptökur á banda-
ríska þættinum Good Morning America. Einn hinna
handteknu höfðaði síðar mál og krafðist bóta fyrir
ólöglega handtöku. Lögregla vísaði til nýrra laga-
ákvæða um heimild sína til að handtaka og fjarlægja
fólk, og skyldu borgara til að hlýða slíkum fyrirmæl-
um. Ekki var fallist á þetta með lögreglunni þar sem
hin nýju lög höfðu ekki tekið gildi þegar mótmælin á
Austurvelli fóru fram. Hinum handtekna voru dæmdar
50 þúsund krónur í bætur fyrir ólögmæta frelsis-
sviptingu. Í dóminum segir meðal annars: „Verður að
telja að lögreglu hafi skort lagaheimild til handtöku
stefnanda sem nýtti sér stjórnarskrárbundinn rétt
sinn til þess að koma skoðunum sínum á framfæri.“
Að þessum dómi gengnum urðu vatnaskil í vernd
réttar frjálsra borgara til friðsamlegra mótmæla.
Margir muna óblíðar móttökur sem meðlimir Falun
Gong fengu við komu hingað árið 2002, en tilvikin
eru svo miklu fleiri. Árið 1997 voru mótmæli í raun
gerð refsiverð og lögreglu ekki aðeins fengin skýr
lagaheimild til að hafa afskipti af mótmælum, heldur
einnig til að ákæra þá sem ekki hlýddu fyrirmælum.
Dómstólarnir hafa því miður brugðist gjörsamlega og
þeir borgarar sem íhuga að nýta rétt sinn og frelsi til
að veita stjórnvöldum aðhald, þurfa því ekki aðeins að
gera upp við sig hvort þeir hætti á að verða fjarlægðir af
vettvangi, heldur eiga þeir einnig yfir höfði sér sakfell-
ingu fyrir refsivert athæfi, með öllu sem því fylgir.
Enginn virðist hafa haft uppi andmæli gegn þessari
breytingu á sínum tíma. Amnesty International
og Mannréttindaskrifstofu Íslands bárust boð um
að veita umsögn um frumvarpið, en engar bárust.
Afnám þessara mannréttinda rann átakalaust í gegn
og eftir að hin nýju lögreglulög tóku gildi um mitt ár
1997 hafa íslenskir dómstólar talið hlýðniskyldu við
lögreglu æðri, bæði tjáningarfrelsinu og hinu gamal-
gróna ákvæði stjórnarskrárinnar um rétt manna til
að safnast saman vopnlausir. Ekki aðeins hefur þessi
réttur verið afnuminn, heldur eru mótmæli beinlínis
bönnuð hér á landi.
Til óhlýðinna
Ólafsveisla
Óhætt er að fullyrða að gjörvall-
ar Vestmannaeyjar hafi nötrað
þegar greint var frá því að dóms-
málaráðherra hygðist senda
hinn umdeilda lögreglustjóra,
Ólaf Helga Kjartansson, til að
taka við stjórn löggæslumála
þar syðra. Hinn háværi minni-
hluti reis upp á afturlappirnar
og gjammaði á samfélagsmiðl-
um eins og von var. Þeir sem
völdin hafa sýndu hins vegar
hvernig þeim var innanbrjósts
með verkum sínum. Sama dag
var samþykkt leyfi fyrir f lug-
eldahátíð og veisluhöld þar sem
ekkert verður til sparað. Stór
brenna og áfengissala utandyra.
Sem betur fer mun þó enginn
græða, en ágóðinn rennur samt
til ÍBV.
Sameina draslið
Ný skoðanakönnun Frétta-
blaðsins um afstöðu Íslendinga
til Borgarlínunnar vöktu athygli
í vikunni. Ekki síst fyrir þær
sláandi fréttir að Garðbæingar
og Seltirningar eru á móti hinni
meintu byltingu í almennings-
samgöngum. Best færi á því
ef fjölmenn nefnd félags- og
sálfræðinga myndi rannsaka
frekar hvers vegna í ósköpunum
íbúar þessara bæjarfélaga vilja
ekki eyða milljörðum í strætó á
sterum. Þá voru Reykvíkingar
nokkuð hlynntir áformunum,
en fólk af landsbyggðinni er á
móti áformunum og telur þau
greinilega algjört bruðl.
2 9 . J Ú L Í 2 0 2 0 M I Ð V I K U D A G U R12 S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
SKOÐUN