Morgunblaðið - 04.03.2020, Blaðsíða 16

Nú er orðið nokkuð
ljóst að annað árið í röð
bregðast loðnuveiðar til
vansa fyrir land og
þjóð. Mér datt svona í
hug, þar sem við erum
báðir fyrrverandi sjó-
menn, þú skipstjór-
alærður og ég með of-
urlítil vélstjóraréttindi
og var bæði á gömlum
síðutogurum, vertíðar-
og síldarbátum, að við hefðum ekki
komist hjá að fylgjast með og taka
þátt í ýmsum veiðiskap. Hér ætla ég
ekki að segja þér fyrir verkum og
dettur það auðvitað ekki í hug, en ég
eins og fleiri ber ofurlítinn ugg í
brjósti yfir yfirvofandi loðnubresti
annað árið í röð. Þar af leiðir að ég
vildi koma til þín smá hugleiðingum til
verulegrar umhugsunar. Eins og við
báðir vitum eru vísindamenn mistækir
eins og aðrir menn, sbr. loftslagsvána,
og þar með einnig fiski- og sjáv-
arútvegsfræðingar. Nú tek ég það
skýrt fram að ég er ekki að tala niður
til þessara manna, en öllum getur orð-
ið á í messunni. Miðað við að vel á ann-
að hundrað þúsund tonn af loðnu hef-
ur verið leyft að veiða
þegar magnið í sjónum
hefur mælst yfir 400 þús.
tonn og meira, væri þá
ekki úr vegi nú, þegar
mælingar sýna 250 þús.
tonn, að þú tækir af
skarið og leyfðir upp á
þitt eindæmi veiðar á 30-
40 þús. tonnum af
loðnunni nú í vetur, sem
er jú ekki nema brot af
leyfilegum afla síðustu
ára. Sjáum svo til að ári.
Einnig legg ég til að fyrir þann pening
sem síast inn í ríkissjóð sem afrakstur
af þessum veiðum hlutist þú til um,
Kristján Þór, að ellilífeyrisþegum yrði
umbunað með mannsæmandi launum
og þá sérstaklega þeim í tugum þús-
unda talið sem lifa „lífinu“ undir hung-
urmörkum. Af því ég þekki þig dálítið
frá fyrri tíma taldi ég mér óhætt að
viðra þetta við þig. Með fullri virðingu.
Eftir Hjörleif
Hallgríms
Hjörleifur Hallgríms
» Því ekki að heimila
veiðar á 30 til 40 þús.
tonnum af loðnu?
Höfundur er eldri borgari
á Akureyri.
Nokkur orð til
sjávarútvegsráð-
herra Kristjáns Þórs
16 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 4. MARS 2020
Hamraborg 10, Kópavogi
Sími: 554 3200 Opið: Virka daga 9.30–18
VERIÐ VELKOMIN
Í SJÓNMÆLINGU
———
Elías Elíasson er
ekkert að skafa utan
af hlutum í grein
sinni í Morgunblaðinu
þriðjudaginn 25. febr-
úar síðastliðinn: „Þar
kom að því. Stefna
ESB í raforkumálum,
innleidd hér með
orkupökkum, er farin
að ýta stóriðjunni úr
landi og fyrst í röð-
inni er álverið í Straumsvík. Þetta
er búið að liggja í loftinu í mörg
ár en Landsvirkjun reynir enn að
telja þjóðinni trú um að það sé
ekki raforkuverðinu að kenna
hvernig komið er. Nú er það orðið
alveg skýrt. Landsvirkjun telur
sér skylt samkvæmt reglum ESB
að blóðmjólka viðskiptavini sína
svo lengi sem þeir tóra.“
Ég á erfitt með að skilja þessa
óskilgreindu reiði. Staðreyndin er
sú að ESB kom mér vitanlega
hvergi nærri samningum Lands-
virkjunar og ISAL árið 2010. Á
hvern hátt tilvera orkupakka 1 og
2 í raforkulögunum 2003 hafði
bein áhrif á samningsgerðina
þyrfti Landsvirkjun að svara fyrir,
en mér er mjög til efs að þar sé á
ferðinni eitthvert orsakasamhengi.
Til að útskýra mál sitt birtir
Elías tvö línurit úr skýrslu frá US
EIA (Energy Information Agency)
Annual Energy Outlook 2020.
Fyrra línuritið sýnir þróun ál-
verðs í USD/tonn frá 1. janúar
1989 til okkar tíma og þróun
neysluvísitölu í Bandaríkjunum yf-
ir sama tímabili með upphafs-
punkt í 1200 USD/tonn, en af
hverju að nota það gildi og þann
upphafspunkt veit ég ekki?
Seinna línuritið sýnir spá um
þróun á gasverði í USD/MBTU á
svo nefndum Henry Hub gas-
markaði í Louisiana USA. Þar
kynnir Elías hvernig gasverð á
mörkuðum breytist með framboði
á olíu og gasi. Til dæmis er
óvissubil árið 2050 áætlað (-68%;
+77%). Í skýrslu US EIA er einn-
ig sýnt sama óvissubil
fyrir verð á almenn-
um raforkumarkaði,
en það er miklu
minna eða aðeins
(-6%; +9%). Þar er að
öllum líkindum virkni
raforkumarkaða í
gangi, sem milda
áhrif ytri breytinga
svo sem verð á gasi
og olíu.
Út frá línuritunum
á það síðan að vera
lesandans að finna út
hvernig breytileikinn kemur fram
í raforkusamningi Landsvirkjunar
og ISAL frá árinu 2010. Mér tókst
það ekki greiðlega, enda marg-
víslegar og mismunandi einingar á
ferð, svo ég greip til þess ráðs að
búa til nýtt línurit sem ætlað er að
útskýra að hvaða leyti téður
samningur er erfiður ISAL, sbr.
meðfylgjandi mynd.
Samningurinn er víst trún-
aðarmál, en forsendur mínar eru
að umsamið raforkuverð 2010 hafi
verið 32,06 USD/MWh og það
breyst síðan með vísitölu neyslu-
verðs í Bandaríkjunum. Þetta er
sýnt með bláu línunni á meðfylgj-
andi mynd. Þar er einnig er sýnd
þróun raforkuverðs ef álverð-
stenging hefði gilt, með brúnu lín-
unni. Tölur fyrir árið 2020 eru
ágiskaðar enda er árið enn ekki
liðið. Einnig eru sýnd þrjú síðustu
árin á undan 2010 ef samning-
urinn hefði gilt á því tímabili,
svona til viðmiðunar, en raunveru-
leikinn var vitaskuld annar á þeim
tíma.
Á myndinni kemur berlega fram
að árið 2011 hefur verið hagstætt
ISAL en strax árið 2012 fer að
síga á ógæfuhliðina vafalaust
vegna áhrifa af stóraukinni ál-
framleiðslu Kínverja eins og
reyndar Elías útskýrir í grein
sinni. Þessi slagsíða heldur síðan
áfram næstu 9 árin fram til dags-
ins í dag og er raforkuverðið núna
orðið 38 USD/MWh, en hefði verið
27 USD/MWh með álverðstenginu
í samningnum 2010 eða 30%
lægra.
Ég ætla að láta hjá líða að ræða
loftslagsstefnur eða áhrif hækk-
unar á gengi krónunnar á samning
Landsvirkjunar og ISAL en gríp
næst niður í eftirfarandi klausu í
grein Elíasar: „Íslenska raf-
orkukerfið gegnir því hlutverki
einu að flytja orku fallvatna og
jarðvarma til notenda og virkj-
anirnar hafa það hlutverk eitt að
breyta þessari orku í flutnings-
hæft form sem er rafmagn. Það er
því rétt að eðli máls að líta á
virkjanir sem hluta flutningskerf-
isins fremur en sem fram-
leiðslueiningar fyrir vöru, enda
eru þær frá náttúrunnar hendi
misdýrar og geta því ekki keppt
hver við aðra á grundvelli jafn-
stöðu.“ Vegna þessa telur Elías að
það sé tómt mál að tala um mark-
aðsvæðingu á Íslandi að hætti
ESB.
Elías hefur skrifar margar
áhugaverðar greinar sem birst
hafa í fjölmiðlum á undanförnum
árum og hef ég lesið þær allar.
Ekki í nokkurri þeirra hefur hann
haldið fram þessari skoðun sinni.
Þetta kemur allt í einu núna.
Þarna er kannski komin skýring á
því af hverju hann er svo mikið á
móti orkupökkum Evrópusam-
bandsins ESB. Þar er gerður skýr
greinarmunur á framleiðslueiningu
(virkjun), flutningskerfi, dreifi-
kerfi og markaði og er nú búið að
taka upp þessa skilgreiningu nán-
ast í öllum ríkjum heims með góð-
um árangri og samstöðu. Sam-
kvæmt staðhæfingu Elíasar virðist
hann vilja leggja niður virkj-
unarfyrirtækin eins og t.d. Lands-
virkjun og kannski að leggja þau
inn í Landsnet og búa síðan til al-
íslenskt raforkukerfi sem við öll
getum verið stolt af? Miðstýrt,
sem flestar þjóðir eru á fullu að
leggja af. Enginn innflutningur á
einhverju útlensku Evrópusam-
bands-rugli? Er það virkilega hug-
myndin?
Svo segir Elías að það sé „tómt
mál að tala um markaðsvæðingu
að hætti ESB“. Vonandi fer hönn-
un Landsnets á nýjum raf-
orkumarkaði að líta dagsins ljós,
en þeir hafa fengið útlendinga til
að vinna verkið. Hvað segir Elías
um það?
Eftir Skúla
Jóhannsson
»Ég á erfitt með að
skilja þessa óskil-
greindu reiði. Stað-
reyndin er sú að ESB
kom hvergi nærri samn-
ingum Landsvirkjunar
og ISAL árið 2010.
Skúli Jóhannsson
Höfundur er verkfræðingur.
skuli@veldi.is
Um raforkuverð ISAL
í samningi við Landsvirkjun
Raforkuverð í samningi Landsvirkjunar og ISAL 2010
Meirihlutinn i borgarstjórn er að
spilla Elliðaárdalnum með raski því
sem mun fylgja fyrirhuguðum fram-
kvæmdum þar. Þetta fallega útivist-
arsvæði virðist ekki eiga að fá að
vera í friði. Borgarstjórnarmerihlut-
inn má vart sjá auðan blett í borgar-
landinu án þess að þurfa að fara í
framkvæmdir þar.
Sigurður Guðjón Haraldsson.
Velvakandi
Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12.
Vanhugsað
rask
 
þú það sem




á FINNA.is
IÐNAÐARMENN VERSLANIR
VEITINGAR VERKSTÆÐI
BÓKHALDSÞJÓNUSTA OG FLEIRA