Austri - 04.02.1993, Blaðsíða 6

6
AUSTRI
Egilsstöðum, 4. febrúar 1993.
r
Snjótittlingur
(Plectrophenax nivalis)
Snjótittlingur tilheyrir spör-
fuglaættbálkinum, og þaðan titt-
lingaættinni, sem er fjölskrúðug
ætt lítilla þykknefjaðra fugla, sem
éta fræ og skordýr. Kyn þessarar
ættar eru oftast mjög ólík í útliti.
Snjótittlingurinn er eini verpandi
fulltrúi ættar sinnar á íslandi.
Aður fyrr var hann þó talinn
finkuættar, og er það jafnvel enn, í
sumum bókum.
A sumrin er karlfuglinn mestan
partinn svartur á baki og með eins
litar handflugfjaðrir og miðfjaðrir
í stéli, en að öðru leyti er hann
snjóhvítur. Kvenfuglinn er aftur á
móti grábrúnn, með svörtum
flikrum á höfði og baki.
A vetuma er karlfuglinn ljós-
brúnleitur á höfði og bringu, og
brúnn á baki með svörtum
flikrum. Kvenfugl og ungfugl eru
brúnni, en á flugi eru hvítu væng-
reitimir einkennandi.
Nefið er þykkt og stutt; á vet-
urna gult, en á vorin dökknar það
mjög, og verður nær alsvart.
Augu eru brún, en fætur svartir.
Kvenfuglinn er um 30 g á
þyngd, en karlfuglinn um 40 g að
meðaltali. Lengdin er um 17 sm.
Snjótittlingur dvelur mest á
jörðu niðri, fer örsjaldan í tré, en á
það hins vegar til að raða sér á raf-
magnslínur. Hann er félagslyndur
með afbrigðum, einkum á vetuma.
íslenski snjótittlingurinn telst
til sérstakrar deilitegundar,
P.n.insulae, sem er frábrugðin t.d.
grænlenskum og skandinavískum
fuglum og er munurinn greinileg-
astur á karlfuglunum, en okkar
fugl hefur ekki eins hreinan
svart/hvítan varpbúning, og m.a.
dekkri gump. Þó getur verið erfitt
að greina tegundirnar í sundur, og
er margt óljóst í þeim efnum.
Lengstum var talið, og m.a.
kennt í náttúrufræðibókum til
skamms tíma, að snjótittlingurinn
væri algjör staðfugl hér á landi.
En eftir að farið var að stunda
merkingar að einhverju ráði, hefur
komið í ljós, að hluti stofnsins, og
þá einkum kvenfuglar, og ungir
karlfuglar, sem ekki em búnir að
festa ráð sitt, leggjast í flakk til
annarra landa á haustin og fyrr
part vetrar. Aðallega til Bret-
landseyja. Og jafnframt er talið
að hluti grænlenskra og skandin-
aviskra fugla haldi þangað einnig.
sem hefur gert breskum fugla-
fræðingum og áhugamönnum
erfitt fyrir. Og ekki bætir úr skák,
þegar allt virðist benda til, að á
Grænlandi séu 3 deilitegundir,
sem eflaust blandast eitthvað inn-
byrðis á fartíma.
I mars og apríl eru íslenskir
snjótittlingar að koma til landsins
aftur, þá oft í geysistórum hópum.
Með þeim koma oft grænlenskir
fuglar, sjálfir á heimleið, og dvelja
oft hér fram í maí. Grænlenskir
karlfuglamir eru auðgreindir á
þeim tíma frá okkar fuglum: allir
miklu búttaðri og ljósari. Kven-
fuglarnir em hins vegar undarlega
gráir og eru hér mun sjaldgæfari.
Það er í raun ekkert sem mælir
gegn því, að þessir grænlensku
fuglar ílendist hér sumarlangt og
pari sig þá jafnvel við íslenska
snjótittlinga.
íslendingar em fremstir í heim-
inum í rannsóknum á snjótittling-
um, og þá helst vegna starfa
þeirra fuglaáhugamanna um land
allt, sem hafa á síðustu ámm ver-
ið að merkja fyrir Náttúrfræði-
stofnun Islands. Lætur nærri að
búið sé að merkja á bilinu 20-30
þúsund fugla á síðustu árum.
Oft hafa náðst á íslandi fuglar
merktir erlendis, eins og t.d. frá
Bandaríkjunum, en þaðan var
einmitt fyrsti merkti snjótittling-
urinn, er náðist hér á landi, árið
1941. Þá hafa einnig náðst snjó-
tittlingar frá Grænlandi, Dan-
mörku, Hollandi, Finnmörku í
Noregi og Bretlandseyjum.
Og margir fuglanna íslensku
hafa líka náðst erlendis, einkum á
Bretlandseyjum hin síðari ár.
Sem dæmi um gildi merkinga
af þessu tagi má nefna atvik á
Djúpavogi fyrir nokkmm árum.
Þann 21. apríl 1988 náðist snjó-
tittlingur þar í gildru. Þetta var
kvenfugl, en þeir eru töluvert
minni eða grennri heldur en karl-
fuglamir. Merki var sett um fót
hans, með ákveðnu númeri, en
engin tvö merki eru með sömu
tölustafi. Þessi fugl náðist aftur
og nú í Skotlandi 7. janúar 1989,
það er að segja 9 mánuðum síðar.
En þar með er sagan ekki búin,
því að hann náðist aftur á Djúpa-
vogi nákvæmlega á merkingar-
staðnum, við Prestshúsið, 29.
mars það ár, eða 2 '/2 mánuði eftir
að skoskir fuglafræðingar höfðu
náð honum ytra. En þess má geta
að vegalengdin frá Djúpavogi og
að þessum stað í Skotlandi, er
1.046 km.
Þetta er eina vottfesta dæmið
um slíka ferð yfir hafið og til
baka aftur, þótt menn hafi á síðari \
árum grunað snjótittlinginn um að
ferðast þetta, bæði haust og vor.
Snjótittlingurinn verpir í öllum
löndum umhverfis norðurpólinn,
suður eftir háfjöllum Skandinavíu,
í Skotlandi og Færeyjum, í grýttu
og fremur hrjóstrugu landi, og
heitir þá sólskríkja. Mun þetta
vera eina fuglategundin hér á
landi, sem breytir um nafn eftir
árstíðum.
Hreiðrið er venjulega falið
undir steini, fóðrað með hárum,
fjöðrum og öðru slíku. Eggin eru
4-7 að tölu, gráhvít á litinn með
rauðbrúnum deplum. Utungun
tekur um 14 daga.
Snjótittlingurinn er sá eini af
íslenskum spörfuglum, er talist
getur algengur á hálendinu, en
hann er einnig víða á láglendi, í
hraunum, eyjum og á annesjum.
Um stofnstærðina er þó fátt vitað.
Alþýðuheiti fuglsins eru snjó-
fugl. góutittlingur, sólskríkja og
heydoðra, en síðast nefnda orðið
bendir til þess, að oft hafi moði
verið kastað út til fuglanna hér
fyrr á öldum, til að róta í, á köld-
um vetrum og hörðum.
Aður fyrr var hann stundum, í
hallærum, veiddur í net á veturna
og hafður til matar.
Elsti snjótittlingur, sem vitað
er um, varð 8 ára gamall, en ef-
laust geta þeir orðið miklu eldri,
því mörg dæmi eru um 6 og 7 ára
fugla. Áframhaldandi merkingar
og endurheimtur eiga þó eftir að
skera úr um þennan hlut, eins og
marga aðra.
)
Miðvangi 2-4011777
15% afsláttur á albúmum
til 13. febrúar.
Umboðsmenn:
Seyðisfiröi
Bókaverslun AB og ES
Neskaupstað
Bókaverslun Brynjars
Eskifirði
Shellskálinn
Reyöarfiröi
Lykill
Fáskrúðsfirði
Söluskáli SJ.
Stöðvarfirði
Kaupfélagið
Breiðdalsvík
Kaupfélagið
Djúpavogi
Kaupfélagið
Slöngur
Barkar
Tengi
LANDVÉLAR HF
SMIÐJUVEGI 66, KÓPAV0GI
SÍMI91-76600

Félagar í
Björgunarsveitinni Gró
Aðalfundur sveitarinnar verður haldinn í húsi
félagsins mánudaginn 8. febrúar næstkomandi
kl. 20:30.
Venjuleg aðalfundarstörf.
Nýir félagar velkomnir.
Stjórnin.

4P
SERSMIÐAÐIR SKOR - IþROTTASKOR
INNISKÓR - BARNASKÓR - INNLEGG
VARMAHLÍFAR - BAKBELTI - SPELKUR
HÁLSKRAGAR - HLAUPASKÓR
Láttu þér líða vel!
Póstkröfuþjónusta.
SKÓSTOFAN ÖSSUR
HVERFISGÖTU 105,105 REYKJAVÍK
SÍMI 91-62 63 53, FAX91-2 79 66
ac
TIL SOLU
FIAT ALLIS hjólaskófla, árgerð 1988, með 4500
vinnustundir og MAN 19320, árgerð 1978, með
HIAB bílkrana 2070 eða 20 tonn. Kraninn er
með JIBBI og
fjarstýringu.
Upplýsingar í símum
97-11717 og 97-11192.
UNNAR ELISSON
ALTERNATORAR & STARTARAR
í BÍLA - BÁTA - VINNUVÉLAR - VÖRUBÍLA
FOLKSBILA
Chevrolet, Ford, Dodge, Wagoneer, Oldsm. dis.
Chevrol. dís. 6,2, Ford dís., 6.9 og 7,3, Datsun,
Mazda 323, 626, 929, Daihatsu Charade, Mitsub.
Colt, Pajero, Toyota Corolla, Tercel, Honda,
Benz, Opel, VW Golf, Peugeot, Volvo, Ford Esc-
ort, Lada, Fiat, o.fl. o.fl.
SENDIBÍLA
M. Benz 207 D, 209 D, 309 D, 407 D, 409 D.
Peugeot, Ford Econoline, Ford 6,9 L, Renault,
Volvo, Volkswagen, o.fl. o.fl.
VÖRUBÍLA
M. Benz, Scania. Man, GMC, Volvo, Bedford o.fl.
VINNUVÉLAR
JCB, M. Ferguson, Ursus, Zetor, Case, Deutz,
Cat, Breyt o.fl.
BÁTAVÉLAR
BMW, Bukh, Caterpillar, Ford, Cummings, Iveco,
Mann, Mercury Mercruiser, Perkins, Lister,
Sabb, Volvo-Penta, Renault o.fl.
*#j|
■ Jji. t ynmf' 1 1 -
íl^

GERIÐ
VERÐSAMANBURÐ
BÍLARAF H/F
BORGARTÚNI 19, SÍMI 24700, FAX 624090