Austri - 02.12.1993, Blaðsíða 3
Egilsstöðum, 2. desember 1993.
AUSTRI
3
Aldnir Vopnfirðingar
sóttir heim
Þegar ég heimsótti Vopnafjörð í
haust, leit ég við á dvalarheimili
aldraðra Sundaborg og átti stutt
spjall við tvo heimilismenn, þau
Þorgrím Sigmar Einarsson fyrrum
bónda á Bústöðum í Vesturárdal og
Vilhelmínu Guðjónsdóttur fyrrurn
húsfreyju á Rauðhólum og víðar.
Um þær mundir var göngum og
réttum nýlokið og sláturtíð og önn-
ur hefðbundin haustverk stóðu sem
hæst. Það lá því beinast við að
spyrja þau hvað þeim væri efst í
huga um haustannir frá fyrri tíð.
Eg byrjaði á að spjalla við Þorgrím
og talið barst fljótlega að smala-
mennskum og göngum.
Hvað kanntu að segja mér frá
göngum frá því í gamla daga?
Þorgrímur Sigmar Einarsson er ómyrkur í
máli og liggur ekki á skoðunum sínum.
Austramynd AÞ
“Göngumar já, Þá áttu flestir
menn hér hesta og fóru ríðandi í
göngurnar og áttu almennilega
smalahunda sem kunnu sitt fag. Nú
til dags eru menn illa ríðandi og
enginn maður á almennilegan
smalahund vegna þess að þeim er
ekkert sinnt eða kennt að snúast við
fé. I þokkabót er svo annar hver
hundur eða rúmlega það af ein-
hverju útlensku kyni sem ómögu-
legt er kenna nokkurn skapaðan
hlut”.
Fannst þér gaman að fara í
göngur?
“Vissulega. Eg var 11 ára þegar
ég fór fyrst í göngur og það sem
mér líkaði best, var að fólkið sem
að manni stóð gat ekki heyrt hvern-
ig rnaður notaði kjaftinn. Annars
fóru göngurnar mikið eftir tíðarfari
haustsins og ef veður voru vond
var þetta ekkert grín. Það varð að
ljúka þessu af þó illa viðraði, þó
var ekki farið ef beinlínis var
dimmvirði, því þá var vonlaust að
smala að nokkiu gagni.”
Hvernig búskap varstu með?
“Eg var með sauðfé. Það var ekki
um annað að ræða. Annars hef ég
alltaf verið meira hneigður fyrir
smíðar en búskap. I búskapnum var
maður alltaf í skít. í virðingarskyni
fyrir að vera bóndi og framleiða
mat ofan í þjóðina var maður alltaf
á kafi í skít. það var nú öll medalí-
an sem maður fékk. En það er alltaf
verið að gera eitthvað til fullkomn-
unnar. Nú gengur allt út á það að
fækka höndunum sem vinna verkin
og fólk, ekki einu sinni kvenfólk
fæst til að vinna óþrifalega vinnu”.
Áttirðu gott fé?.
“Sumir sögðu nú að það væri
einskis virði eða svona ómerkilegt
og lítið ræktað. Sumir þóttust nú
líka af sjálfum sér og þóttust hafa
meiri vitsmuni en aðrir, sem er nú
alþekkt með þjóðinni. En svona
þegar á allt er litið átti ég dágott fé,
en hafði ekki mikinn tíma til að
rækta það þar sem minn búskapur
stóð svo stutt.
Elst Vopnfirðinga og þar með
heimilismanna í Sundabúð er Vil-
helmína Guðjónsdóttir sem fyrir
stuttu varð 95 ára. Þrátt fyrir aldur-
inn er Vilhelmína vel ern og hefur
frá mörgu að segja.
Ertu borinn og barnfæddur
Vopnfirðingur?
“ Já, ég fæddist og ólst upp á
Gnýstöðum í Vopnafirði, innsta bæ
í Hraunfellsdal. Foreldrar mínir
hétu Salína Ingibjörg Árnadóttir og
Guðjón Ágúst Jónsson. þau voru
bæði Vopnfirðingar. Mamma var
frá Síreksstöðum en pabbi frá
Dvalarheimilið Sundabúð.
Hrappsstöðum. Ég var að mestu hjá
foreldrum mínum þangað til ég
giftist og fór að búa sjálf. Ég fór þó
stundum í kaupavinnu á sumrin og
var tíma og tíma í vistum. Maður-
inn minn hét Karl Valdimar Péturs-
son. Hann var alinn upp hér á
Ingunn Vilhelmína Guðjónsdóttir.
Elsti íbúi í Vopnafjarðarhreppi.
Austramynd AÞ
Guðmundarstöðum ásamt fleiri
börnum. Það var nú ekkert sældar-
líf að alast upp hjá vandalausum í
þá daga. Við bjuggum alltaf í sveit
fyrst í Haga þar sem við vorum í 17
ár. Síðan keyptum við Rauðhóla og
vorum þar, ef ég man rétt í ein 20
ár.
Hvaða verk þurfti húsmóðir í
sveit að vinna á haustin?
“Hún þurfti svo margt að gera,
bæði úti og inni var í smalamennsk-
um og öllu mögulegu. Svo þurfti að
matbúa slátur og reykja og salta kjöt
fyrir veturinn. Við höfðum nú aldrei
margt fé, en ég held að ég hafi oft-
ast tekið um 40 slátur”. Þetta var
mikið verk en en krakkarnir fóru nú
fljótt að hjálpa til”.
Áttuð þið hjónin mörg börn?
Austramynd AÞ
“Við eignuðumst þrjú börn.
Var ekki mikið verk að útbúa
karlmennina í göngur á haustin?
“Jú, það var töluvert verk. Það
þurfti að sjóða bæði hangikjöt og
nýtt kjöt og baka pönnukökur og
flatbrauð. Svo þurfti að hugsa fyrir
einhverju handa hundunum.
Fórstu ung að vinna?
Ég vann öll verk strax sem
krakki heima hjá foreldrum mínum.
Það var eini skólinn sem ég fékk og
það var gott veganesti. Ég lærði
líka mikið hjá góðum konum sem
ég var í vist hjá. Þar minnist ég sér-
staklega Snjólaugar Sigurðardóttur
á Hofi, en hún var móðir Sigurðar
Þórarinssonar, jarðfræðings. Við
voru miklir vinir við Siggi. Ég var
mikið á Hofi hjá foreldrum hans.
Hann var einstakur drengur. Ég
lærði margt hjá Snjólaugu sem ég
hef búið að alla ævi og ég held að
lífið sjálft og samvistir við gott fólk
sé sá besti skóli sem hægt er að fá.
AÞ
Alyktun
Eftirfarandi ályktun var sam-
þykkt á fundi bæjarráðs Neskaup-
staðar þriðjudaginn 23. nóvember
1993.
“Bæjarráð Neskaupstaðar mót-
mælir harðlega þeim tillögum
vinnuhóps um skipan sjúkrahús-
mála, sem gera ráð fyrri því að
ekkert bráðasjúki'ahús verði á
Austurlandi.
Bæjarráð telur fráleitt að öll
bráðaþjónusta verði flutt úr tjórð-
ungnum þannig að heill landshluti
verði án slíkrar þjónustu. Þá vill
bæjan'áð minna á hið mikla hlut-
verk sem Fjórðungssjúkrahúsið
gegnir í almannavamakerfi lands-
ins svo og hinu mikla öryggi sem
sjúkrahúsið veitir þeim fjölmörgu
sjómönnum sem atvinnu sína
stunda undan ströndum Austur-
lands.
Bæjarráð skorar á yfirvöld
heilbrigðismála að efla starfsemi
Fjórðungssjúkrahússins í Nes-
kaupstað með það fyrir augum að
skapa því grundvöll til að veita
víðtækari þjónustu en það gerir í
dag.
Að lokum skorar bæjarráð
Neskaupstaðar á stjórnvöld að í
kjölfar stórfelldra vegabóta á erf-
iðustu fjallvegum Austurlands
verði komið á daglegum snjó-
ruðningi milli þéttbýlisstaða.”
Fljótsdalshérað - Borgarfjörður:
Hugmynd að nýrri skip-
an sveitarstjórnarmála
Sigurjón Bjamason, bæjarfulltrúi
á Egilsstöðum hefur lagt fram til-
lögur að nýrri skipan sveitarstjórn-
armála á Fljótsdalshéraði og Borg-
arfirði - eystra og verða þær ræddar
á næsta oddvitafundi. Hugmynd
Sigurjóns er að kosin verði sameig-
inleg sveitarstjórn fyrir allt svæðið
og hafi hún með höndum sam-
starfsverkefni sem hingað til hafa
verið viðfangsefni oddvitafunda.
Hins vegar verða þau verkefni sem
hreppsnefndir hafa haft með hönd-
um áfram á þeirra snærum. Sam-
kvæmt tillögunum er m.a. lagt til
að stjórn þéttbýlis á Mið-Héraði
verði í höndum hinnar nýju sveitar-
stjómar og að sveitarfélagið Egils-
staðabær verði lagt niður. Jafnframt
er kveðið á um að hreppar verði
ekki aðilar að samtökum sveitarfé-
laga eða sameiginlegum stofnun-
um, heldur sveitarfélagið. Þá er
kveðið á um, að ef af verkefna-
flutningi verður frá ríki til sveitar-
félaga, skuli fela þau hinni sameig-
inlegu sveitarstjórn. Þá eiga útsvör
og fasteignagjöld að renna áfram til
hreppanna, en framlög jöfnunar-
sjóðs að ganga til sveitarfélagsins.
Sem rök fyrir tillögum sínum nefn-
ir Sigurjón t.d. að við þessa skipan
skapist sterk eining sem geti tekið
við nýjum verkefnum úr höndum
ríkisvalds án frekari skipulags-
breytinga og einnig að hið nýja
sveitarfélag verði sterkt á austfirsk-
an mælikvarða og þar með í stakk
búið til að gegna því forystu- og
samræmingarhlutverki sem eðlilegt
sé að Fljótsdalshérað gegni. Til
þess að tryggja ákvörðunarvald
hreppanna í innri málum svo sem
skólamálum þarf að koma til breyt-
ing á sveitarstjórnarlögum.
AÞ
Séð yfir hluta Fljótsdalshéraðs. Austramynd BB
Ungur höfundur kveður sér hljóðs
Kristleifur Björnsson, tvítugur
nemi í ME, hefur sent frá sér ljóða-
bókina Logn og hefur hann að öllu
leyti unnið hana sjálfur þ.e. texta,
umbrot, fjölritun og bókband.
Ljóðin eru unnin upp úr ýmsum
hugrenningum sem höfundurinn
hefur fest á blað, en hann gengur
að jafnaði með kompu á sér og
skrifar niður eitt og annað sem í
hugann kemur. Kristleifur segist
hafa farið út í að gefa út ljóðabók
eftir að hafa fengið til þess mikla
hvatningu frá kennara sínum Gunn-
ari Hersveini. En Kristleifur fæst
ekki bara við ljóðgerð, heldur líka
ljósmyndun og setti upp sýningu og
kynnti um leið ljóð sín í Café
Brazil fyrir nokkru. Næsta sunnu-
Kristleifur Björnsson
dag opnar hann ljósmyndasýningu
og les úr bók sinni í Þórsmörk í
Neskaupstað.
AÞ
FIN FOTI
FLOTTIR KRAKKAR
Góð BARNAFÖT
n
Jóíafötin eru komin
.q Norskar peysur
^ Kr. 2.990.-
I
I
I Pör
■ FÁLI
Ungbarnapeysa Kr. 1,690.-
Póstsendum samdægurs hvert á
land sem er.
Pöntunarsími 91-680510
Sokkar Kr. 190.-
Rúllukragabolir
Kr. 990.-
Gammosíur
Kr. 890.-
LEGTOGrÖDÝRTÖT
EINFÖLD INNKÁDP EITT SÍIW
TAL J