Austri - 02.12.1993, Blaðsíða 5

Egilsstöðum, 2. desember 1993.
AUSTRI
5
Enn um sameiningarmál
Það er athyglisvert að fylgjast
með umræðunni heima á Fróni um
sameiningu sveitarfélaga. Þar kem-
ur mér á óvart hversu margir taka
til máls um þetta og lýsa jákvæðu
viðhorfi við næsta róttækum breyt-
ingum. Að óreyndu bjóst ég við
litlum hljómgrunn við svo víðtæk-
um hugmyndum eins og þeim að
sameina t.d. alla Vestfirði í þrjú
sveitarfélög.
Hér í Noregi hefur farið fram
nokkur umræða um mál sem þessi í
kjölfar nefndarálits um skiptingu
landsins í sveitarfélög. Hér er
stærsta sveitarfélagið, Oslóborg,
með um 460 þúsund íbúa, en
smæstu sveitarfélögin hafa allt nið-
ur undir 500 íbúa.
Helstu niðurstöður þessa nefnd-
arálits um sveitarfélögin eru þær í
fyrsta lagi, að mörk þeirra beri að
vera þannig að hvert sveitarfélag sé
landfræðilega ein heild og eitt
þjónustu- vinnu- og búsetusvæði. I
öðru lagi, að sveitarfélögin skuli
ekki vera fámennari en með 5 þús-
und íbúa, og að stærð þeirra sé við-
ráðanleg íbúunum með tilliti til
þjónustu.
Til viðbótar þessum viðmiðun-
um leggur nefndin til að stefnt
verði að einni höfuðmiðstöð í
hverju sveitarfélagi, og að skipting-
in í sveitarfélög falli einnig vel að
þjónustu ríkisins á hverju svæði.
Þetta álit hefur fengið nokkuð
harða gagnrýni og hefur mætt póli-
tískum mótvindi. Astæðan er
íhaldssemi og tryggð við núverandi
fyrirkomulag, en þó einkum sú að
menn telja marklítið að ræða þessi
mál án þess að taka fyrst fyrir æski-
lega skiptingu verkefna ríkis, sveit-
arfélaga og fylkja. Þess má geta hér
að umsvif sveitarfélaganna í opin-
berum rekstri hér eru mun meiri en
heima á Islandi: Arið 1988 var
hlutur sveitarfélaganna í brúttó
þjóðarframleiðslu landanna 4,3% á
íslandi en 13% hér í Noregi. Hlutur
sveitarfélaganna í opinberum
rekstri sama ár var 23% á Islandi
en 61,9% í Noregi. Með öðrum
orðum, þá eru íslensk sveitarfélög
ekki hálfdrættingur á við norsk sé
litið á framlag þeirra í þjónustu við
íbúana. Islenska ríkið er þar alls-
ráðandi, með miðstýrða og fag-
skipta stjórnun sína.
Andstæðingar sameiningará-
forma beggja landa bera því sama
við: Þeir óttast samsöfnun valds í
stærri þéttbýliskjörnum og minnk-
andi áhrif íbúa dreifbýlisins. Þetta
er ofur skiljanlegt, og því fremur á
Islandi, þar sem sveitarfélögin sum
hver eru svo smá að segja má að
allir íbúarnir séu meira og minna
vanhæfir til að gegna opinberum
trúnaðarstörfum vegna skyldleika-
tengsla við þorra hinna íbúanna!
Umræðuna á Islandi virðist
einnig skorta skýrari tengsl við
spurninguna um verkaskiptingu
ríkis og sveitarfélaga. Þar er ekki
heldur að finna neitt sérstaklega
mikla umfjöllun um samstarfs-
lausnir sem valkost til að takast á
við verkefni. Þó hafa verið gerðar
margar alvarlegar tilraunir í þá átt,
en þær hafa tekist misjafnlega eins
og dæmin sanna.
Þó er ef til vill mikilvægast fyrir
íslenska sveitarstjórnarmenn að
lyfta sér aðeins upp úr farinu sínu
og reyna að sjá sveitir sínar í dálítið
stærra samhengi. Landið er stórt og
ákaflega strjálbýlt. Það er viðvar-
andi flótti fólks úr dreifbýli til
stærsta þéttbýliskjarnans og það er
unga og best menntaða fólkið sem
fer í stórum stíl og mest eftirsjá er
að. Við uppstokkun sveitarfélag-
anna þarf að horfa til framtíðarinn-
ar og sjá einhver markmið sem
keppa á að. Ef sveitarfélögin eiga
fyrst og fremst að sjá um fjallskil,
lausagöngu búfjár, og sérhags-
munapot hinna dreifðustu byggða
mun ríkið reka áfram allan megin-
þorra samfélagsþjónustunnar. Þá
verða útsvörin sjálfsagt lág, en þá
er líka valdið samanþjappað fyrir
sunnan. Og þangað streymir bæði
fólkið og fjármagnið sem valdið
býr.
Á gormánuði 1993
Þórhallur Pálsson,
Osló
Jólin Lijrja í HaqUp!
HAGKAUP
P Ó S T V E MMá
KENWOOD
Það fer enginn í
jólaköttinn sem
verslar hjá okkur.
Jólafötin á alla
fjölskylduna.
Raftæki á mjög góðu verði.
PANTIÐ TÍMANLEGA!
l( Grænt numer: 996688
MUNIÐ EFTIR JOLALISTANUM \ y
MaEst á vetrardaqskrá ol<far er mrjndlistarsijninq
Rótepts Jónssonap
Sijninqin stendur ijfir frá oq með 3. desember
fram aá 9. d esember.
Komið oq njótitd listar meí kaffinu!
I japnapbpaut 1 Eqilsstöðu
SEIKO
taktmælar
fást hjá
■ «1BR-A Vjy*
LAUGAVEGI168 REYKJAVIK
SÍMI: 91-622710 FAX: 91-622706
Veljum íslenskt
- verslum í heimabyggð
Verkalýðsfélögin á Austurlandi
Lífeyriss jóður Aus turland s
Búnaðarsamband Austurlands
<T>
Eitt mesta úpval qeisladislca á landinu
Starfandi tónlistar klúbE up me(5 ijmiss
Enap tilboSum - Apqjald aðeins I<p. 800-
! IjómflutninqstœR, sjónvörp, mqndbandstaefi
oq Tleira oq Tleira
TONSPIL
D£
<
O
>
W
1. Vantage gítar frá Samspil.
2. Korg GT 2 gítartuner og
SIT gítarstrengir, 5 sett
frá „Hjá Steina“.
3. Korg GT 2 bassatuner og
SIT bassastrengir, 4 sett
frá „Hjá Steina“.
4. Skinn á trommusett
frá „Hjá Steina“.
5.-14. Geisladiskar frá Tónspil.
2. Hvað heitir nýjasta plata
hljómsveitarinnar Ný dönsk?
3. Hver samdi þjóðsönginn (textann)?
4. Hvað heitir söngvari Bogomil font
réttu nafni?
Svarið spurningunum, safnið seðlunum 7 saman og
sendið til:
Vikublaðsins Austra, Lyngási 12,700 Egilsstöðum fyrir
10. desember n.k.
q Nafn: ___
Z
<
q Heimilisfang:
Póstfang:
STEIM
HLJ0MTÆKI8 HLJOÐFÆRI
ISKULAG0TU 61 £
1 43 631
ÍTÓNSPIL
~ Hafnarbraut 17, Neskaupstað,
sími 97-71580 - fax 97-71587
Vikublaðið
LAUGAVEGI 168 105 REYKJAVIK
SÍMI: 91-622710 FAX: 91-622706