Dagblaðið Vísir - DV - 11.12.2020, Síða 12

12 FRÉTTIR 11. DESEMBER 2020 DV
lyktir ekkert alltaf réttlátar.
Það sem glæpasagan hefur
fram yfir fagurbókmenntir er
sterk atburðarás sem heldur
manni hugföngnum.“
Mýtur um sambönd
gay fólks
Þrátt fyrir að vera norrænn
glæpasagnahöfundur segir
Lilja að hún hafi í erlendum
bókardómi lesið að hún væri
hreinlega ekki nógu norræn.
„Nýju sögurnar mínar eru al-
þjóðlegar og gagnrýnandinn
kallaði þær eins konar blöndu
af nordic noir og suðuramer-
ískri telenóvellu. Atburðarásin
er hröð og ótrúlegir hlutir
geta gerst.
Fyrir höfunda á mínum aldri
held ég að sjónvarpið sé líka
sterkur áhrifavaldur. Þegar
við fluttum til Bandaríkjanna
og svo til Mexíkó upplifði ég
í fyrsta skipti sjónvarpsdag-
skrá allan sólarhringinn. Hér
á Íslandi beið maður spenntur
eftir eina barnatímanum sem
var sýndur í vikunni en í
Mexíkó voru suðuramerískar
telenóvellur gríðarlega vin-
sælar og ég gat gleymt mér í
þeim. Ég held að mín frásagn-
araðferð beri þess merki og
fyrir vikið er ég vonandi að
bera eitthvað nýtt og öðruvísi
á borð fyrir lesendur.“
Í hefðbundnu árferði væri
Lilja búin að vera á þönum um
heiminn að kynna bækurnar
sínar. Þær koma alltaf út í sí-
fellt fleiri löndum og segist
hún þakklát fyrir þessar al-
þjóðlegu vinsældir. „Á síð-
asta ári fór ég í fjórtán kynn-
ingarferðir til útlanda sem er
þó hvorki umhverfisvænt né
höfundarvænt. Ég fann þegar
kórónuveiran skall á að mér
fannst gott að geta kjarnað
mig, verið heima og andað.
Auðvitað á maður ekki
að kvarta yfir fylgifiskum
þeirra forréttinda að vera rit-
höfundur í fullu starfi. Þetta
snýst nefnilega ekki bara um
að skrifa góða bók heldur
þarf góð saga að koma út á
réttum tíma. Ég hef samt lært
af ástandinu og sé fyrir mér
að ég komi til með að velja
og hafna meira í framtíðinni
þegar kemur að kynningar-
ferðum.“
Á árinu hefur hún því styrkt
fjölskyldutengslin og notið
þess að fylgja Möggu Pálu
eftir í langömmuhlutverkinu.
„Það eru bráðum þrjátíu ár
síðan við fórum að vera sam-
an. Hún átti þá unglingsdóttur
sem núna á alls fimm börn
sem eru algjörir gullmolar.
Það hefur verið mikil gæfa að
hafa börn í lífi okkar og fá að
fylgjast með þeim.
Elsta dótturdóttir Möggu
Pálu er síðan búin að eign-
ast mann og saman eiga þau
þriggja mánaða krútt. Þessi
börn öll hafa gefið okkur mik-
ið, ég eignaðist aldrei börn og
það var eiginlega ekki í boði
á þeim tíma sem við vorum
ungar og hefðum treyst okkur
í barneignir.“
Lilja segir nánast ótrúlegt
að þær Magga Pála séu búnar
að vera saman svona lengi.
„Þegar ég var ung var það
alþekkt staðreynd að gay fólk
myndi ekki endast neitt í sam-
böndum og við bjuggumst því
ekki við þessu.“
Fimmtán ára aldursmunur
Hún var nítján ára þegar þær
byrjuðu saman en Magga
Pála 34 ára. Lilja hafði þó
haft augastað á henni mun
lengur. „Það er eiginlega smá
vandræðalegt að segja frá
því hvernig við kynntumst.
Ég sá hana nefnilega fyrst í
vinnunni hjá mömmu. Þær
unnu í sömu byggingu og voru
saman í kaffitímum. Ég var að
heimsækja mömmu þegar ég
sá Möggu Pálu fyrst. Ég var
kornung en hún fullorðin kona
enda fimmtán árum eldri en
ég. Mér fannst hún strax rosa-
lega spennandi, sérstaklega
eftir að mamma sagði mér
að hún væri lesbía. Ég fylgd-
ist með henni úr fjarlægð og
það var ekki fyrr en mörgum
árum seinna sem við hittumst
á skemmtistað og fórum í
framhaldinu að vera saman.“
Vissirðu þegar þú sást hana
fyrst að þú værir lesbía?
„Ég vissi að ég var eitthvað
öðruvísi. Það tók mig smá tíma
að átta mig á þessu. Ég kom
samt frekar ung úr felum, ef
svo má að orði komast. Þegar
við kynntumst fannst henni
ég allt of ung fyrir sig og það
gekk svolítið erfiðlega fyrir
mig að sannfæra hana um að
ég væri sú eina rétta. En það
hafðist á endanum,“ segir Lilja
brosandi.
Hún segir foreldra sína hafa
tekið því merkilega vel að hún
væri lesbía og byrjuð með
sér eldri konu. „Ég held að
þau hafi fyrst og fremst haft
áhyggjur, og ég skil það eftir
á að hyggja. Samfélagsum-
ræðan vann á móti okkur, sem
og þetta algjöra réttindaleysi.
Ég held að flestir foreldrar
á þessum tíma hafi bara haft
áhyggjur af því að barnið
þeirra gæti ekki orðið ham-
ingjusamt og að lífið yrði of-
boðslega erfitt. Auðvitað var
það kannski erfiðara en hjá
mörgum en líf allra er erfitt á
einhvern hátt. Síðan kynntust
þau Möggu Pálu, sáu hvað hún
er frábær og urðu glöð fyrir
mína hönd að eiga hamingju-
ríkt einkalíf.“
Óvænt þakklæti
Í þríleiknum Gildran, Netið
og Búrið eru aðalpersónurnar
lesbíur en Lilja segir það ekki
hafa verið sérstaklega planað.
„Ég vildi bara skrifa skemmti-
lega bók sem mér myndi finn-
ast gaman að lesa. Fyrsta
bókin varð svakalega vinsæl,
ekki bara hjá gay fólki heldur
öllum hópum fólks.
Þegar bókmenntafræðingar
úr háskólanum fóru að hafa
samband við mig áttaði ég
mig á því hversu fáar sögur
fjalla um veruleika hinsegin
fólks. Það kom mér í raun á
óvart þegar fólk fór að færa
mér þakkir, gay fólk sem var
þakklátt fyrir að fá þarna
sögupersónur sem það tengdi
við og líka gagnkynhneigt fólk
sem var þakklátt fyrir þessa
innsýn í heim hinsegin fólks.
Kynhneigð er hins vegar
ekki aðalatriðið í bókunum.
Þetta eru glæpasögur sem
fjalla um kókaínsmygl og
efnahagsbrot.
Jónína Leósdóttir hefur líka
skrifað á þennan hátt í ungl-
ingabókunum sínum, þar sem
einhverjar persónur eru hin-
segin en það er ekki viðfangs-
efni sögunnar. Heimurinn er
alls konar og þar er alls konar
fólk.“
Þá bendir Lilja á að hún hafi
ekki áttað sig fyllilega á því
fyrr en hún var búin að skrifa
Helkalda sól að þar var engin
lykilpersóna hinsegin. „Enda
var það ekkert markmið í
sjálfu sér. Í nýju bókinni leik-
ur hún þó stærra hlutverk,“
segir hún.
Eins og að borða fíl
Nýju bækurnar eru svokallað-
ir þrillerar líkt og þríleikurinn
enda fann Lilja að þar var hún
komin á sína réttu hillu. „Eftir
að Gildran kom út hefur bara
verið brjálað að gera hjá mér
sem rithöfundi. Það er ekki
sjálfgefið að geta verið rithöf-
undur í fullu starfi á Íslandi en
það kemur að stórum hluta til
út af erlendum samningum.“
Þá hefur Lilja einnig fengið
fjölda verðlauna og viður-
kenninga. Árið 2018 hlaut
Gildran til dæmis tilnefningu
til Gullna rýtingsins, virtra
verðlauna samtaka breskra
glæpasagnahöfunda, og fyrir
sögurnar Búrið og Svik hlaut
Lilja íslensku glæpasagna-
verðlaunin Blóðdropann og
tilnefningu til norræna Gler-
lykilsins tvö ár í röð.
Og hún hvetur áhugasama
skúffuhöfunda einfaldlega til
að láta vaða. „Að skrifa fyrstu
bókina er eins og að borða fíl.
Þú tekur bara einn bita í einu.
Fyrstu bókina mína skrifaði
ég í hádegishléinu í vinnunni
og það tók mig átta mánuði. Ég
fékk mér samloku og skrifaði,
en eftir þessa átta mánuði var
komin bók. Þá varð ekki aftur
snúið.“ n
Lilja flutti oft milli heimshorna sem barn. MYND/ERNIR
Kynhneigð er hins vegar ekki
aðalatriðið í bókunum. Þetta
eru glæpasögur sem fjalla um
kókaínsmygl og efnahagsbrot.