Morgunblaðið - 14.08.2020, Side 20

20 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 14. ÁGÚST 2020
✝ Dr. WolfgangEdelstein fædd-
ist í Freiburg í
Þýskalandi 15. júní
1929. Hann lést í
Berlín 29. febrúar
2020.
Faðir hans, dr.
Heinz Edelstein
(1902-1959), heim-
spekingur og tón-
listarmaður, var
stofnandi Barna-
músíkskólans í Reykjavík. Móð-
ir hans, dr. Charlotte Teresa
Edelstein (1904-1997), var hag-
fræðingur að mennt. Wolfgang,
sem var af gyðingaættum, flúði
með fjölskyldu sinni til Íslands
frá Þýskalandi árið 1938.
Wolfgang var kvæntur dr.
Moniku Keller þroskasálfræð-
ingi, f. 31.1. 1943. Þau eignuðust
tvíbura 19. apríl 1983, þau (a)
Benjamín sem kvæntur er dr.
Rosine Edelstein, f. 15.1. 1982,
og eiga þau dótturina Wilmu, f.
22.4. 2018, og (b) Önnu Lilju
sem er í sambúð með Daniel
Kurscheit, f. 24.1. 1982, og eiga
þau soninn Jakob, f. 25.6. 2019.
Eftir að hafa lokið stúdents-
prófi frá Menntaskólanum í
Reykjavík 1949 hélt Wolfgang
til háskólanáms í Frakklandi
starfs á síðari hluta 20. aldar-
innar og er talinn einn þeirra
sem höfðu mest áhrif. Hann var
ráðgjafi menntamálaráðherra
frá 1966-1984 og 1989-1991 um
mótun skólastefnu. Hann stýrði
á þeim tíma mörgum umbóta-
verkefnum meðal annars á veg-
um skólarannsóknadeildar
menntamálaráðuneytisins sem
var stofnuð að undirlagi hans.
Ásamt samstarfsfólki sínu
stóð Wolfgang að viðamiklilli
rannsókn á uppvexti, þroska og
félagslegum aðstæðum barna
og ungmenna hér á landi. Hann
gaf út fjölda bóka, bókarkafla
og greina um viðfangsefni sín.
Wolfgang hlaut ýmsar viður-
kenningar fyrir störf sín. Hann
var sæmdur heiðursdoktors-
nafnbót við Háskóla Íslands, fé-
lagsvísindadeild, einnig við
Freie-háskólann í Berlín og
Potsdam-háskólann. Árið 2002
hlaut hann „The Kuhmerker
Career Award“ alþjóðasamtak-
anna Association of Moral
Education. Í Þýskalandi hlaut
hann „The Federal Cross of Me-
rit“ árið 2005 fyrir vísindalegt
framlag sitt og samfélagsþátt-
töku. Þá hlaut hann árið 2009
Hildegard
Hamm-Brücher-verðlaunin fyr-
ir framlag sitt til að efla lýðræð-
ismenntun og árið 2012 var
hann sæmdur Theodor Heuss-
verðlaununum fyrir störf sín á
þágu lýðræðisuppeldis.
Útför hans fer fram hér á
landi í kyrrþey.
þar sem hann
lagði stund á mál-
vísindi, latínu og
bókmenntir. Dokt-
orsritgerð sína
skrifaði hann við
háskólann í Hei-
delberg í Þýska-
landi á sviði upp-
eldisfræða og
miðaldasögu.
Wolfgang var
ráðinn til starfa
við Odenwald-skólann í Suður-
Þýskalandi árið 1954 sem var
þekktur þróunar- og tilrauna-
skóli. Þar kenndi hann um skeið
og varð síðar námstjóri. Hann
starfaði síðan við Max--
Planck-rannsóknarstofnunina í
uppeldis- og menntamálum í
Berlín frá stofnun hennar 1963
þar til hann lét af störfum árið
1997. Auk þess var hann einn af
fjórum stjórnendum stofnunar-
innar frá 1981. Þar stjórnaði
hann deild sem fékkst við rann-
sóknir á þroska og félagsmótun
barna og ungmenna. Eftir að
Wolfgang komst á eftirlauna-
aldur vann hann árum saman að
sérstöku hugðarefni sínu:
Lýðræðismenntun.
Wolfgang var þekktastur hér
á landi fyrir áhrif á þróun skóla-
Kær vinur minn, dr. Wolfgang
Edelstein, lést í Berlín hinn 29.
febrúar fyrr á þessu ári. Ein
hinsta ósk hans var að verða jarð-
settur á Íslandi. Fjölskylda hans
og nánir vinir sjá þá ósk hans ræt-
ast í Sóllandi í Fossvogi 14. ágúst.
Wolfgang var einn mesti
áhrifamaður um þróun skóla-
starfs hér á landi á ofanverðri 20.
öld. Hann var ráðgjafi tveggja
menntamálaráðherra um mótun
menntastefnu og stýrði fjölmörg-
um umbótaverkefnum. Hann kom
að undirbúningi fyrstu grunn-
skólalaganna 1974 og ritun nám-
skrár þeirrar sem grunnskólum
var sett 1976. Þá leiddi hann
starfshóp sem vann að endurskoð-
un námsefnis og kennslu í sam-
félagsfræði. Þessu starfi hefur
Wolfgang lýst í bók sinni Skóli –
nám – samfélag sem fyrst kom út
1988 og aftur endurskoðuð 2008.
Wolfgang flutti á sínum tíma
fjölda fyrirlestra fyrir kennara og
skólastjórnendur, sem vöktu
mikla athygli, en þar fjallaði hann
með gagnrýnum hætti um
ríkjandi kennsluhætti og lagði
áherslu á breytingar sem beind-
ust að því að efla gagnrýna hugs-
un, skapandi kennsluhætti og lýð-
ræðisuppeldi.
Wolfgang gjörbreytti lífsstefnu
margra. Ég var í þeim hópi.
Kynnin við Wolfgang voru eins og
háskóli; sá besti sem ég hef gengið
í. Ég kynntist honum 22 ára gam-
all. Hann varð minn helsti lærifað-
ir. Engan hef ég þekkt sem fylgd-
ist jafn vel með málum og hann.
Hann kom stöðugt á óvart með
víðtækri og djúpri þekkingu sinni.
Í einni af heimsóknum okkar Lilju
til hans og Moniku í Berlín fór
hann sem oftar með okkur á lista-
safn. Málverkin sem við skoðuð-
um að þessu sinni voru frá önd-
verðri 19. öld. Wolfgang þekkti
ekki aðeins hvern einasta málara,
heldur hvert einasta málverk. Gat
sagt okkur í smáatriðum söguna
að baki þeim öllum – þekkti hana
út og inn.
Fáa hef ég þekkt sem hafa sýnt
öðru fólki jafn mikinn áhuga og
virðingu og var sama hver í hlut
átti. Eða góðvildin og greiðviknin.
Ekkert var sjálfsagðara en að lesa
í þaula handrit – já, heilu dokt-
orsritgerðirnar – og veita um þær
uppbyggjandi endurgjöf, svo
hvetjandi að höfundunum fannst
þeir vera með meistaraverk í
höndunum – þó gagnrýnin væri
ítarleg og margþætt.
Þó Wolfgang væri af erlendum
uppruna og byggi aðeins á Íslandi
fram yfir tvítugt var hann einhver
mesti Íslendingur sem ég hef
kynnst. Hann unni landinu, sög-
unni, bókmenntunum og nátt-
úrunni. Bestu stundirnar áttum
við Lilja með honum og Moniku í
bústað okkar við Meðalfellsvatn
þar sem hann elskaði að vera.
Sagðist gjarnan vera kominn
heim þegar hann var sestur í hæg-
indastól með bækur Sigfúsar
Daðasonar eða ljóð Jóhanns Jóns-
sonar.
Og ekki má gleyma fjölmörg-
um gönguferðum okkar um Kjós-
ina og Hvalfjörðinn.
Við Lilja vottum Moniku, Önnu
Lilju og Benna og öðrum aðstand-
endum okkar dýpstu samúð. Við
minnumst Wolfgangs í mikilli
sorg – en einnig af þakklæti. Wolf-
gang var einstakur. Hann var
ekki aðeins framúrskarandi upp-
eldisvísindamaður og skólamaður,
hann var óþreytandi baráttumað-
ur fyrir betri menntun, betra sam-
félagi, betri heimi. Hann var um-
fram allt hugsjónamaður – og
mannvinur.
Ingvar Sigurgeirsson.
Nú þegar bernskuvinur minn
Wolfgang Edelstein er fallinn frá
hrannast upp minningarnar um
hann, allt frá því í Landakotsskóla
forðum. Hann var flóttabarn frá
Þýskalandi nasismans og ekki enn
mæltur á íslensku. Systir Henrí-
etta fól mér það embættisstarf að
vernda hann og kenna honum
málið. Alla tíð síðan, frá 1938, höf-
um við Wolfgang haldið þéttu
sambandi.
Einnig um tíma á náms- og
mótunarárunum í Frakklandi.
Vinarþel hans, með örlátum huga
og djúpsæi, hefur alla tíð verið
mér ómetanlegt.
Wolfgang var húmanisti í bestu
merkingu þess orðs. Hann var
mikill tungumálamaður og þýddi
til dæmis ljóð á íslensku eftir
flóknustu höfunda franska. Hann
talaði alltaf lýtalausa og blæ-
brigðaríka íslensku, þrátt fyrir
langar fjarverur frá landinu.
Hann vann íslenskri þjóð stór-
kostlegt gagn með starfi sínu á
sviði menntamála, þar sem hann
var sérstakur ráðgjafi mennta-
málaráðherra í skólamálum sam-
tals í um tuttugu ár og hafði djúp-
tæk áhrif á þróun skólastarfs á
Íslandi.
Eftir að hann fluttist til Berl-
ínar átti hann áfram glæsilegan
feril og varð einn af forstöðu-
mönnum Max Planck rannsókna-
stofnunarinnar í uppeldis- og
menntamálum. Hann stundaði
rannsóknarstörf alþjóðlega, sem
og á Íslandi, og framlag hans var
víðfrægt. Það kom skýrt fram á
fjölsóttri samkomu sem haldin var
fyrir nokkrum árum í íslenska
sendiráðinu í Berlín Wolfgang til
heiðurs hversu vel metinn hann
var af fræðasamfélaginu ytra.
Kona Wolfgangs er Monika Kell-
er þroskasálfræðingur, sem varð
nánasti samstarfsmaður hans.
Þrátt fyrir langa búsetu í
Þýskalandi var Íslandstaugin
áfram sterkust. Í hvert skipti sem
Wolfgang steig á land hér sagðist
hann aftur vera kominn heim. Því
er það samkvæmt ósk hans að
jarðneskar leifar hans hvíla hér.
Einstakir mannkostir Wolf-
gangs fóru saman við frábæra
menntun, gáfur og djúpsæi, svo úr
varð óviðjafnanleg persóna. Hann
var maður fágætlega næmur, hlýr
og velviljaður. Honum var það
lagið betur en flestum að viðhafa
sérstaklega góð vinarorð, upp-
byggileg og upplífgandi. Samtöl
við hann voru alltaf mikill inn-
blástur og einlægt fór ég betri og
gáfaðri af hans fundi.
Nú sé hann fyrir mér þar sem
hann kemur gangandi yfir Gríms-
staðaholtið á leiðinni til mín, í því
sem varð hans síðasta heimsókn
til mín á Aragötu. Sumarið er
2019. Og þarna sátum við ævivin-
irnir og töluðum saman í meira en
hálfan vinnudag, fimm tíma.
Fyrir þá tíma og alla tíma með
Wolfgang er ég af öllu hjarta
þakklát. Vertu kært kvaddur, æv-
inlega, öðlingur sæll.
Vigdís Finnbogadóttir.
Í lok áttunda áratugarins í
Berlín kynntist ég Wolfgang
Edelstein. Sem sálfræðinemi við
Freie Universität Berlin hafði ég
áhuga á að kynnast honum, vit-
andi um tengsl hans við Ísland og
störf hans þar. Af Wolfgang og
Moniku, eiginkonu hans og sam-
starfskonu, var mér tekið af ein-
staka hlýhug og velvilja. Ég var
ráðin sem aðstoðarmanneskja í
rannsóknarteymi þeirra um sál-
félagslegan þroska barna við Max
Planck stofnunina. Monika varð
síðan leiðbeinandi minn við loka-
ritgerð mína og naut ég ómetan-
legrar leiðsagnar og áhrifa frá
þeim hjónum. Það veganesti hefur
fylgt mér í starfi mínu sem sál-
fræðingur til dagsins í dag. Upp
frá þessum tíma myndaðist djúp
og gefandi vinátta við Wolfgang
og Moniku sem varað hefur í ára-
tugi.
Ég var svo lánsöm að vera
stödd í Berlín í febrúar og hitti
Wolfgang í hinsta sinn. Alltaf tal-
aði hann við mann sem jafningja.
Wolfgang hafði þann einstaka eig-
inleika, alveg áreynslulaust, að
gefa öllum þeim sem í nærveru
hans voru þá tilfinningu að skipta
máli. Áhugi og forvitni um aðra og
viðfangsefni þeirra alltaf til stað-
ar. Djúp mennska og hlýja, viska
og skilningur streymdi frá hon-
um.
Edelstein-fjölskyldan kom til
Íslands hrakin frá Þýskalandi
undan oki nasismans 1938. Það
var gæfa íslenskrar þjóðar að taka
vel á móti fjölskyldunni og gefa
þeim þá tilfinningu að þau væru
velkomin. Hér fundu þau skjól og
örugga höfn. Faðir hans stofnaði
Barnamúsíkskólann í Reykjavík.
Það er vart hægt að ímynda sér
hversu mikið sá skóli hefur auðg-
að íslenskt tónlistarlíf fyrr og síð-
ar.
Wolfgang leið vel á Íslandi og
talaði um það síðar, að sú jákvæða
upplifun uppvaxtaráranna á Ís-
landi hefði haft áhrif á þróun ævi-
starfs síns um þroska og velferð
barna og síðar á sannfæringu
hans um lýðræðisuppeldi í skóla-
starfi.
Er þetta ekki vitnisburður sem
við viljum að fari af okkur sem
þjóð? Að hér hafi Wolfgang og
fjölskylda hans upplifað að vera
metin að verðleikum og kynnst já-
kvæðum samfélagslegum gildum
sem urðu leiðandi í ævistarfi hans.
Wolfgang vildi láta jarða sig á
Íslandi. Síðast þegar Wolfgang
kom til Íslands árið 2019 var eitt
það fyrsta sem hann sagði við mig,
blíðum rómi líkt og talað beint frá
hjartanu: „Þegar ég steig út úr
flugvélinni fannst mér ég vera
kominn heim.“ Þessi orð snertu
mig djúpt. Sjálf átti ég þýska
móður, eins og Wolfgang, og hef
velt fyrir mér, hvað er „heima“
eða „Heimat“ eins og það heitir
svo fallega á þýsku. Hver er þessi
taug, sem dregur okkur „föður-
túna til“? Hvar eigum við mann-
eskjurnar „heima“ í dag í síbreyti-
legri og oft viðsjárverðri veröld?
Ævistarf og hugsjón Wolfgangs
var að leitast við að skapa veröld
byggða á gildum mannúðar og
lýðræðis þar sem allir gætu fund-
ið sig eiga „heima“, tilheyra, jafn-
vel þótt rætur þeirra lægju ann-
ars staðar. Það skiptir máli.
Wolfgang var óþreytandi við að
hrinda þessu í framkvæmd. Að
sama skapi var hann sífellt að
velta fyrir sér hvar hann tilheyrði.
Kannski fann hann að lokum þann
stað.
Er það ekki staður sem við höf-
um djúpa tengingu við, staður
sem okkur þykir vænt um? Og er
það ekki sá staður sem við viljum
helst leggja höfuð okkar á til
hinstu hvílu?
Elsku Monika, Benni og Anna
Lilja, ykkar missir er mestur. Arf-
leifð Wolfgangs Edelsteins lifir
áfram í ykkur og minningin um
einstaka manneskju og eldhuga
mun lifa í hjörtum okkar um
ókomna tíð.
Margrét Bárðardóttir.
Ég kynntist Wolfgang og Mo-
niku konu hans haustið 1976 þeg-
ar ég var ráðin verkefnastjóri við
langsniðsrannsókn á einstaklings-
þroska íslenskra barna og gegndi
því starfi til 1981, en prófaði börn-
in síðar. Þetta var samstarfsverk-
efni Wolfgangs og Sigurjóns
Björnssonar, prófessors í sálfræði
við Háskóla Íslands, og fleiri
fræðimanna. Börnunum átti að
fylgja eftir frá sjö ára til fimmtán
ára aldurs en var fylgt til tvítugs.
Þetta er ein viðamesta langsniðs-
rannsókn á þroska barna og upp-
eldisaðstæðum þeirra sem hefur
verið gerð á þessu sviði. Afleiddar
rannsóknir eru margar og leiddu
Wolfgang og Monika nokkrar
samanburðarrannsóknir í öðrum
löndum. Mér er ofarlega í huga á
þessari stundu að rannsóknar-
starfi Wolfgangs verði haldið á
lofti hér á landi. Það má ekki
gleymast.
Íslenska rannsóknin náði fyrst
til hóps sjö ára barna á
höfuðborgarsvæðinu, síðar var
bætt við þremur samanburðar-
hópum á landsbyggðinni. Kannað-
ir voru margvíslegir þroskaþættir
og félagslegar aðstæður barnanna
með þar til gerðum viðtölum og
öðrum mælitækum. Þetta var
mjög skemmtilegur tími fyrir
okkur sem unnum þarna. Íslensk-
ir og erlendir fræðimenn komu að
rannsókninni og ber þá fyrst að
geta Moniku sem stýrði gerð og
þróun viðtalanna alla tíð. Við sem
unnum þarna tókum þátt í að for-
prófa og þróa mælitækin sem not-
uð voru. Þjálfunin var í raun nám.
Wolfgang var einstakur per-
sónuleiki með mikla persónutöfra.
Hann var afar frjór í hugsun, víð-
sýnn, glaðlyndur með geislandi
bros, mælskur, traustur, um-
hyggjusamur og næmur á fólk.
Hann átti afar auðvelt með að
hrífa aðra með sér, hvort sem var
á fyrirlestrum, í einstökum hóp-
um eða í persónulegum viðtölum.
Það var sama hvort hann talaði
við börn eða fullorðna. Hann bjó
yfir þeim hæfileika að gefa sig all-
an í samtalið, hlustaði af athygli
og áhuga og rökræddi á þeim
grunni. Manni fannst maður dálít-
ið sérstakur og upplyftur eftir
samtalið en þannig kom hann
fram við alla. Hann hvatti fólkið
sitt til dáða og mig hvatti hann
óspart til að fara í framhaldsnám
erlendis, en á þessum tíma var
ekki um að ræða framhaldsnám
hérlendis á þessu sviði.
Wofgang var afar vinnusamur
og vinnan krefjandi en mjög
skemmtileg, ekki hvað síst ferð-
irnar út á land, hann var alltaf
með. Eftir langa og stranga
vinnudaga var sest niður að kvöldi
og spjallað. Wolfgang var með
mikla yfirsýn yfir heimsmálin,
skólamál, stjórnmál og það sem
efst var á baugi hér á landi. Oft
tengdi hann við það Ísland sem
hann þekkti úr æsku og hafði m.a.
mótað hann á lífsleiðinni. Hann
hafði sömuleiðis mikinn áhuga á
listum og bókmenntum. Þetta
voru ógleymanlegar stundir.
Þessi tími leiddi til ævilangrar
vináttu á milli okkar Wolfgangs,
Moniku og hluta vinnuhópsins.
Þegar Haukur kom inn í líf mitt
var honum tekið opnum örmum af
Wolfgang og Moniku og hittumst
við oft bæði hér á landi og í Þýska-
landi.
Minningarnar um Wolfgang
eru ljóslifandi í hugum okkar
Hauks og þökkum við vináttuna í
gegnum tíðina.
Við Haukur sendum innilegar
samúðarkveðjur til Moniku,
Benna, Önnu Lilju og barna-
barna.
Gyða Jóhannsdóttir og
Haukur Viktorsson.
Hjartfólginn vinur, Wolfgang
Edelstein, er fallinn frá og heim-
urinn er öðruvísi. Ég minnist hans
með eftirsjá og innilegu þakklæti
fyrir vináttu sem aldrei bar
skugga á. Næstum hálf öld er liðin
frá fyrstu kynnum mínum af
Wolfgang. Það var árið 1974 að
Wolfgang leiðbeindi mér um efn-
isval þegar ég var að undirbúa
BA-ritgerð mína um menntun
innan almennrar þjóðfélagsfræði í
Háskóla Íslands. Sem kennari í
grunnskóla hafði ég áður fylgst
með Wolfgang sem hafði bein
áhrif á skólaþróun í landinu sem
ráðgjafi menntamálaráðherra til
margra ára.
Leiðir okkar Wolfgangs lágu
aftur saman nokkrum árum síðar
þegar ég réðst í vinnu hjá honum
við „Þroskarannsókn“ sem var
langtímarannsókn á uppvexti,
þroska og félagslegum aðstæðum
barna og ungmenna í Reykjavík
og á nokkrum stöðum úti á landi.
Rannsóknin var á vegum Max-
Planck-stofnunarinnar í Berlín og
Háskóla Íslands. Þá kynntist ég
líka Moniku eiginkonu Wolfgangs
og samstarfskonu í rannsókninni
og fjölskyldur okkar tengdust
nánum vináttuböndum. Við áttum
margar gleðistundir saman með
börnunum okkar á Íslandi, Þýska-
landi og í sumarhúsi í Danmörku
eitt sumarið.
Wolfgang Edelstein var ör-
lagavaldur í lífi margs ungs fólks.
Sannarlega var hann örlagavald-
ur í mínu lífi. Það var mikill skóli
að taka þátt í rannsóknarvinnu
undir stjórn hans. Að rannsókn-
arvinnunni kom margt gott fólk
sem ég kynntist vel og eru vinir
mínir enn í dag. Verkefni mín fól-
ust að mestu í að taka viðtöl við
börnin með hliðsjón af tilteknum
fræðikenningum. Einnig voru
tekin viðtöl við kennara þeirra og
foreldra. Wolfgang hélt reglulega
fundi um framvindu mála og úr-
vinnslu gagna. Segja má að við
sem þarna unnum höfum jafn-
framt verið í fullu námi.
Það var mikil gæfa að hafa
fengið tækifæri til að vinna undir
handleiðslu Wolfgangs, nokkuð
sem ég hef búið að alla tíð. Þá er
ég honum ævarandi þakklát fyrir
að hafa hvatt mig til framhalds-
náms í Boston, sem reyndist mér
ómetanleg lífsreynsla og hafði
áhrif á allt sem á eftir kom.
Wolfgang Edelstein var mann-
vinur, hógvær maður og yfirlæt-
islaus. Hann var víðsýnn og
glöggur mannþekkjari sem vildi
öllum vel og hafði áhrif á líf
margra til góðs. Ást hans á lýð-
ræði þjóða var mikil. Hann skildi
betur en margur hve dýrmætt
lýðræðið er og gerði sér ljóst að
hlúa þyrfti að rótum þess. Síðustu
árum starfsævi sinnar varði Wolf-
gang í þágu lýðræðis í skólastarfi í
Þýskalandi og hlaut verðug verð-
laun fyrir framlag sitt við að efla
lýðræðismenntun og störf sín í
þágu lýðræðisuppeldis í landinu.
Heilsubrestur hrjáði Wolfgang
síðustu misserin. Monika annaðist
hann til hinstu stundar af mikilli
ástúð og natni ásamt börnum
þeirra, Önnu Lilju og Benjamín,
og fjölskyldum þeirra. Það varð
Wolfgang til ómældrar hamingju
að eignast barnabörnin Wilmu
Lovísu og Jakob Kára sem voru
honum miklir gleðigjafar á síð-
ustu árunum í lífi hans.
Ég votta Moniku og fjölskyld-
unni allri innilega samúð mína og
barnanna minna, Jóhönnu Árna-
dóttur og Sigurðar Árnasonar,
vegna fráfalls Wolfgangs Edel-
stein.
Guðríður Sigurðardóttir.
Við sátum undir súð í risinu í
Borgartúni 7 sumarið 1968. Ég
var nýbyrjuð að vinna hjá Skóla-
rannsóknum að loknu kennara-
prófi. Einn daginn snöruðust inn
úr dyrunum tveir náungar. Annar
hávaxinn og virðulegur með langt
hökuskegg. Hinn frekar lágvax-
inn, nokkuð dökkur yfirlitum og
snaggaralegur í hreyfingum. Þeir
hurfu inn á skrifstofu Andra Ís-
akssonar, forstöðumanns Skóla-
rannsókna. Þetta voru þeir Jó-
hann S. Hannesson, skólameistari
Menntaskólans að Laugarvatni,
og Wolfgang Edelstein, sérfræð-
ingur á Max-Planck-stofnuninni í
Berlín. Þeir voru ráðgjafar Skóla-
rannsókna við endurskoðun nám-
skrár og námefnis.
Á þessum árum var að hefjast
hið mikla umbóta- og þróunar-
starf á skólanámi barna og ung-
menna sem þáverandi mennta-
málaráðherra, Gylfi Þ. Gíslason,
hrinti af stað. Maður var hálffeim-
inn við þessa virðulegu fræði-
menn, en feimnin hvarf fljótt.
Gæskan, nærgætnin og kímnin,
að ég tali ekki um þekkinguna og
færnina, geislaði af þeim félögum.
Næstu árin efldust kynni okkar
Wolfgangs, ekki hvað síst á nám-
skeiðum sem Skólarannsóknir og
síðan Skólarannsóknadeild stóðu
fyrir í gerð námskrár og náms-
efnis fyrir starfandi kennara sem
byrjuðu í lok sjöunda áratugarins,
m.a. að Laugarvatni og á Hrafna-
gili. En nánast varð samstarfið
þegar Wolfgang vann í heilt ár hjá
skólarannsóknadeild á 8. áratugn-
um, einkum að samfélagsfræði-
áætluninni. Þá kom oft í minn hlut
Wolfgang
Edelstein