Morgunblaðið - 12.12.2020, Page 24

24 MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. DESEMBER 2020
Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
R
ekja má rætur fiskeld-
isfyrirtækisins ÍS 47 aft-
ur til ársins 1984 þegar
Gísli Jón Kristjánsson
hóf útgerð í samvinnu
við tvo félaga sína. Fimm árum
síðar stofnaði hann eigin útgerð í
félagi við konu sína Friðgerði Óm-
arsdóttur og rak á eigin kennitölu
fyrstu fjórtán árin en sem ÍS 47
ehf. frá árinu 2003. Það var einn
örlagaríkan dag árið 2002 að Gísli
fékk símtal þar sem hann var beð-
inn um að veiða þorsk til áfram-
eldis:
„Það var aldrei sest niður og
verkefnið sett upp í Excel, og
hefði ég þá kannski aldrei farið út
í þetta,“ segir Gísli kíminn. „En
ég man vel þegar ég var staddur á
rækjuveiðum í Kolluál þegar Ein-
ar Valur Kristjánsson hjá Hrað-
frystihúsinu Gunnvöru hringir í
mig og spyr hvort ég hafi áhuga á
að veiða fyrir þá þorsk í dragnót
til að nýta til áframeldis. Það var
fyrsta hænuskrefið og svo fylgdu
þau hvert af öðru,“ útskýrir hann,
spurður um hvernig fyrirtækið tók
á sig núverandi mynd.
Undirbýr fimmföldun
Að veiða þorsk til áframeldis var
hægara sagt en gert en með tím-
anum náði Gísli ágætis tökum á að
meðhöndla fiskinn rétt svo að hon-
um yrði ekki meint af og gæti
haldið áfram að vaxa og dafna í
kvíum Gunnvarar. Stundaði hann
þessar veiðar í hartnær áratug og
þegar best gekk skaffaði hann um
200 tonn af þorski í eldið ár hvert,
eða samtals yfir 1.200 tonn af lif-
andi fiski.
Eitt leiddi af öðru og fór Gísli
að huga að möguleikum í fiskeldi á
svæðinu. Eftir samtöl við góða
menn og með það veganesti sem
veiðarnar fyrir Gunnvöru höfðu
veitt honum hóf Gísli fiskeldi í
Skutulsfirði 2011 og færði sig ári
síðar yfir í Önundarfjörð. Fyrst
stundaði hann áframeldi á þorski
en hóf eldi á regnbogasilungi 2013
og hefur haldið sig við þá fiskteg-
und síðan.
Yfirbyggingin er smá og sér
Gísli sjálfur um að sækja fiskinn í
kvíar, slátra honum og slægja og
er regnbogasilungurinn seldur
heill til kaupenda, s.s. veitinga-
staða og reykhúsa. Starfsmenn
eru í dag frá tveimur og upp í
fimm eftir árstímum og álagi og
uppskeran hefur verið 20 til 150
tonn árlega. Væntanlegt er leyfi
til ÍS 47 til að stækka eldið upp að
allt að 1.000 tonna lífmassa sem
þýðir að umsvifin geta allt að
fimmfaldast frá því sem nú er.
Gott fóður og
vönduð vinnubrögð
ÍS 47 er annað tveggja fiskeldis-
fyrirtækja á Íslandi sem framleiða
regnbogasilung í sjó og segir Gísli
að tegundin hafi orðið fyrir valinu
bæði vegna þess að verðið var gott
á sínum tíma og regnbogasilung-
urinn á ýmsa vegu þægilegri við
að eiga en laxinn. Á móti kemur
að regnbogasilungurinn vex hægar
og undanfarin ár hefur markaður-
inn þróast þannig að hærra verð
fæst fyrir eldislax. Að sögn Gísla
munaði ekki síst um lokun Rúss-
landsmarkaðar á sínum tíma sem
olli verðfalli á regnbogasilungi. Þá
hafi markaðssetningu á eldislaxi
verði sinnt af miklum krafti, með
Norðmenn í broddi fylkingar, en
Gísli stendur fast á því að regn-
bogasilungur sé mun betra hráefni
hvort heldur fyrir reykingu eða
matseld af ýmsu tagi.
„Við gætum þess vandlega að
fóðra ekki fiskinn í hálfan mánuð
til þrjár vikur fyrir slátrun sem
þýðir að hann verður þéttari í sér,
fær betra bragð og minni olía er í
holdinu. Þá er regnbogasilung-
urinn litsterkari en annar bleikur
fiskur og það má greina það á
bragðgæðunum hvað fiskurinn
okkar er alinn á góðu fóðri frá
Laxá.“
Regnbogasilungurinn
getur ekki spillt laxveiðiám
Stækkun fiskeldisins í Önundar-
firði býður upp á verulega aukn-
ingu í umsvifum ÍS 47 og væntir
Gísli þess að störfum hjá fyrir-
tækinu fjölgi í hlutfalli við fiskinn
í kvíunum. Hann reiknar með að
lífmassinn í fiskeldinu aukist hratt
og sótti fyrirtækið nýlega um leyfi
til enn frekari stækkunar en
burðarþol Önundarfjarðar er áætl-
að 2.500 tonn og ekkert annað
fyrirtæki nýtir fjörðinn. Sam-
kvæmt útreikningum Byggða-
stofnunar má reikna með að tíu ný
störf verði til fyrir hver þúsund
tonn í fiskeldi.
Gísli segir ekki útilokað að
skipta úr regnbogasilungi yfir í
lax enda verði fyrirtækið að fylgja
merkjum markaðarins eins og aðr-
ir. „Það væri þó ekki óskastaða,
en á móti kemur að það væru ef-
laust fleiri í regnbogasilungseldinu
ef það væri arðbærara.“
Greiðlega gekk að fá leyfi til að
stækka eldið en Gísli segir vert að
skoða hvort fyrirtæki sem þegar
eru með rekstur í fjörðum eigi að
njóta forgangs ef þau vilja auka
umsvif sín. Eins sé vert að athuga
hvort liðka megi fyrir eldi á regn-
bogasilungi í sjókvíum á þeim
svæðum þar sem hagsmunaaðilar
hafa áhyggjur af að óhöpp við eldi
á laxi geti spillt laxveiðiám. „Þau
seiði sem við kaupum hafa verið
meðhöndluð þannig að regnboga-
silungurinn getur ekki fjölgað sér
og gæti því ekki valdið usla í líf-
ríkinu. Gerðar hafa verið tilraunir
með eldi á ófrjóum laxi en þær
eru ekki komnar jafn langt. Á
meðan svo er gæti það sætt ólíka
hagsmuni að rækta regnbogasil-
ung í stað lax á viðkvæmum svæð-
um.“
Gísli hjá ÍS 47 hefur mikla trú á regnbogasilungi en
lokun Rússlandsmarkaðar olli verðlækkun og öflug
markaðssetning hefur hækkað verð á eldislaxi.
Fagmennska einkennir fiskeldið hjá ÍS 47 og gæðin eins og best verð-
ur á kosið: „Við gætum þess vandlega að fóðra ekki fiskinn í hálfan
mánuð til þrjár vikur fyrir slátrun sem þýðir að hann verður þéttari í
sér, fær betra bragð og minni olía er í holdinu,“ útskýrir Gísli.
„Ég man vel þegar ég var staddur á rækjuveiðum í Kolluál þegar Einar Valur Krist-
jánsson hjá Hraðfrystihúsinu Gunnvöru hringir í mig og spyr hvort ég hafi áhuga á
að veiða fyrir þá þorsk í dragnót til að nýta til áframeldis,“ segir Gísli söguna.
Væri ekki óskastaða að skipta yfir í lax