Víðförli - 01.03.2004, Blaðsíða 10

10
VÍÐFÖRLI
23. ÁRG. 1. TBL.
Erum við lúthersk
og hvað þýðir það?
Lútherski arfurinn var til umræöu í Hallgrímskirkju á ör-
þingi í janúar sem bar yfirskriftina: „Hversu lúthersk er lúth-
erska kirkjan á íslandi?” Dr. Sigurjón Árni Eyjólfsson, séra
Yrsa Þórðardóttir og séra Ingþór Indriðason ræddu um lút-
erska arfinn frá ýmsum hliðum.
Sigurjón Árni hóf mál sitt á að vitna í þýskan læriföður
sinn sem sagði: „Ef þið takið helgisiðina frá rétttrúnaðar-
kirkjunni þá deyr hún. Ef þið takið valdapýramídann frá
kaþólsku kirkjunni þá deyr hún og ef þið takið guðfræðina
frá lútersku kirkjunni þá deyr hún.”
Höltrum eftir glímuna viö Guð
Sigurjón vildi ekki ræða sérstaklega um lútherska kirkju
á íslandi heldur um lútherska kirkju almennt. Hann minnti á
mikilvægi þess að tileinka sér guðfræðina í hinum lúth-
erska arfi að „lesa orðið, íhuga, boða og reyna” eins og
Lúther sagði. Áherslan er alltaf á að einstaklingurinn iðki
þessa guðfræði, glími við Guð.
Sigurjón Árni notaði tækifærið og kynnti nýja bók sína
Kristin siðfræði í sögu og samtíð þegar hann ræddi skiln-
ing Lúthers á guðfræðinni.
„Jakobsglíman endurspeglar ágætlega eðli guðfræðinn-
ar [...] Líkt og Jakob haltrar maðurinn ætíð eftir að hafa
giímt við Guð. Átökin eru upp á líf og dauða og þau snúast
um gagnkvæma virðingu. Það sem hér er dregið fram er að
maðurinn tekst á við Guð sem einstaklingur. Þetta má túlka
þannig að maðurinn verði að horfast í augu við hinn deyð-
andi dóm lögmálsins og meðtaka lífgjafarorð fagnaðarer-
indisins. Þessi tvö orð Guðs, lögmál og fagnaðarerindi, eru
að áliti Lúthers meginviðfangsefni guðfræðinnar.” (Sigurjón
Árni Eyjólfsson: Kristin siðfræði í sögu og samtíð, HIB,
Reykjavík 2004, bls. 20)
Barnatrú og „mér finnst”
Hvernig er þá iðkun þessarar guðfræði farið á íslandi. Er
þessi þáttur lútherskunnar virkur hér? Um þetta spunnust
Porvoo fundir
Áhugafólk um Rorvoo samstarfið hafa hist í Hall-
grímskirkju kl. 9.00 flesta miðvikudagsmorgna í vetur
og rætt um mismunandi hliðar samstarfs Anglikana og
Lúterskra. Forgöngu um þessa morgna höfðu dr. Sig-
urðurÁrni Þórðarson og sr. Kristín Þórunn Tómasdótt-
ir. Oftast koma gestir og segja frá einhverjum hliðum
samstarfsins, og hefur verið fjallað um skilning á
djáknaembættinu, biskupsembætti, störf íslenskra
presta innan ensku kirkjunnar, óslitna vígsluröð og um-
ræðum þeim tengdum, svo eitthvað sé nefnt.
Steinunn Arnþrúður Björnsdóttir
nokkrar umræður á örþinginu. Sigurjón taldi okkar helsta
vanda vera að orða trúna. Umræðan gengur meira út frá
barnatrú og „mér finnst”. Okkur skortir oft hæfileika til að
tala á guðfræðilegum nótum. Þó horfi þar margt til betri
vegar með síaukinni barnafræðslu en Sigurjón ítrekaði mik-
ilvægi fullorðinsfræðslu í þessum efnum.
Messað í sparifötunum
Yrsa Þórðardóttir varpaði Ijósi á fjölbreytileika hinnar
lúthersku hefðar þegar hún sagði frá lútherskum kirkjum í
suður Frakklandi og Elsass þar sem predikunarstóllinn er
sjaldan notaður og að jafnaði hvorki hempur né höklar.
Rresturinn, vígður prestur, mætir bara í snyrtilegum betri
fötum og biskuparnir eða superintendarnir eru meira í ætt
við framkvæmdastjóra eða eftirlitsmann hins kirkjulega
starfs.
Ingþór Indriðason hristi upp í þinggestum með hörðum
orðum um stöðu kirkjunnar. Hann lagði ríka áherslu á
nauðsyn þess að boða. í Nýja testamenntinu er talað um
náðargjöf þess að kenna og að spá, sem réttilega væri þýtt
að predika, eða boða. Hann benti á vanda hefðbundinna
mótmælendakirkna á Vesturlöndum þar sem meðlimum
fækkar stöðugt. „Kirkjan á Vesturlöndum er að grotna inn-
an frá,” sagði Ingþór. Hann reifaði meðal annars reynslu
lúthersku kirkjunnar í Kanada sem er í sambýli við aðrar
stórar kirkjudeildir og önnur trúarbrögð.
Hempur og valdatákn
Líflegar umræður spunnust um erindi Yrsu og Ingþórs.
Meðal annars veltu viðstaddir fyrir sér ytri táknum presta,
svo sem klæðunum og merkingu þeirra, tengslum þeirra
við kaþólska hefð og við vald kirkjunnar. Ingþór sagði frá
því að þegar First Lutheran Church var stofnuð í Winnepeg
í Kanada á síðari hluta 19. aldar, hafi unga fólkið sem stóð
að stofnuninni hvorki viljað að fyrsti presturinn skrýddist í
messu né notaði lútherskt messuform. Hvort tveggja töldu
þau merki um hina dönsku kirkju þar sem kóngur og yfir-
völd réðu öllu.
Rætt var um mismunandi lútherskar hefðir innan kirkj-
unnar í Norður Evrópu og samanburð við reformertar kirkj-
ur og anglikönsku kirkjuna þar til nauðsynlegt reyndist að
slíta umræðum enda örþingið farið að nálgast málþing að
lengd.
25 áhugamenn um Lúther og lútherska kirkju mættu til
leiks, 20 kvenmenn og fimm karlmenn. Af körlunum voru
tveir frummælendur og einn í undirbúningshópi. Það er á-
stæðulaust að draga af þessu þá ályktun að konur séu á-
hugasamari um Lúther en karlar. Ef til vill eru þær bara við-
bragðsfljótari, en örþingið var auglýst með stuttum fyrir-
vara.
Steinunn Arnþrúður Björnsdóttir