Bæjarins besta - 31.10.2001, Qupperneq 8

8 MIÐVIKUDAGUR 31. OKTÓBER 2001
Dularfulli Íslandsmeistarinn
– rætt við Helga Ólafsson um skák og prentsmiðjustörf, sjómennsku og verkalýðsmál – og um Hólmavík
Það rifjaðist upp fyrr í mánuð-
inum þegar haldið var skákmót í
tilefni aldarafmælis Taflfélags
Ísafjarðar og sigurvegarinn var
Helgi Ólafsson, að hér var kom-
inn maðurinn sem eitt sinn varð
Íslandsmeistari í skák ungur að
árum. Ýmsar sögusagnir urðu til
um þennan dularfulla skákmann,
sem kom, sá og sigraði helstu
skákmenn landsins en hvarf að
svo búnu á sjóinn og ekkert
spurðist til lengi vel.
Sumir sögðu hann sama mann-
inn og síðar kom fram á Hólma-
vík, bjó þar lengi, dró fram taflið
á ný, og varð formaður í Verka-
lýðsfélaginu á staðnum. Við feng-
um Helga til að segja okkur und-
an og ofan af skákinni, sjósókn
frá Hólmavík og verkalýðsmál-
um, en einnig uppvextinum
í Leirunni og vinnunni í Prent-
smiðju Þjóðviljans.
Helgi Ólafsson er fæddur í
Leiru á Reykjanesi, um fimm
kílómetra frá Keflavík. Í Leir-
unni var þéttbýli á tímum ára-
bátanna og fólk lifði jöfnum
höndum á sjósókn og land-
búnaði. Aðstæður voru aðrar
þegar Helgi var að alast upp
um miðja síðustu öld. Þá eru
komnir vélbátar og Keflavík
aðalhöfnin. Þangað sækir fólk
vinnu úr Leirunni meðfram
búskapnum. Það gerði faðir
Helga sem vann verkamanna-
störf í Keflavík meðfram bú-
skapnum í Leirunni. Hins veg-
ar leikur ekki síst forvitni á
því að vita hvar Helgi lærði
að tefla.
eða húkkaði mér far út í Leiru.
Ég var hjá ákaflega merkileg-
um kennara í Barnaskólanum
sem hét Vilborg Auðunsdóttir
og var formaður Verkakvenna-
félagsins í Keflavík. Hún
hafði voðalega gaman að því
að tefla og var alveg þrælsterk.
Hún hélt að okkur taflinu í
skólanum og tefldi við okkur.
Ég fékk mikinn áhuga á skák-
inni og má segja að ég hafi
fengið þessa dellu þá. Maður
lærði nú mest á því að tefla,
og þá helst við þá sem voru
betri en maður sjálfur.
Eftir að ég hætti í skóla og
var að vinna í Keflavík, bauð
Vilborg mér oft í kjötsúpu og
tafl. Við tefldum þá oft langt
fram á nótt, höfðum kaffi og
kjötsúpu með, og milli skáka
fékk ég fræðslu um stéttabar-
áttuna. Hún var mikil baráttu-
kona og ég held að margir búi
enn að íslenskukennslunni
sem þeir fengu hjá henni.
Það var mikið skáklíf í
Keflavík þegar ég var að alast
upp. Það var held ég 1956
þegar ég er tólf ára, sem Tafl-
félagið í Keflavík var endur-
vakið og það var mikið líf í
því næstu árin. Það var ekki
mikið um bækur um skák,
enda ekki um auðugan garð
að gresja á því sviði þá. Ég
man nú samt eftir einni bók
sem var gefin út á þessum
árum, Kennslubók í skák eftir
Emanúel Lasker, þunnt kver
en gott. Það voru nokkrir öfl-
ugir skákmenn í Keflavík á
þessum árum. Þar voru áber-
andi bræður frá Siglufirði,
Ragnar og Óli Karlssynir, og
Páll G. Jónsson athafnamaður,
síðar kenndur við Pólaris.“
Hjá erkikommum
á Þjóðviljanum
„Eftir Gagnfræðaskólann
fór ég að vinna svona hitt og
þetta. Ég var mikið í útskipun
á þessum árum og prófaði að-
eins að vinna á Vellinum en
ekki var ég mikið þar. Svo fór
ég að vinna í prentsmiðju í
Keflavík og síðar í Prent-
smiðju Þjóðviljans í Reykja-
vík. Þar var maður hjá þessum
erkikommúnistum öllum,
Magnúsi Kjartanssyni og
fleirum.
Magnús var þá ritstjóri
Þjóðviljans. Hann var nú
frægastur fyrir Austragreinar-
nar. Ég kom nú ekkert nálægt
þeim. Það var oftast sami
maðurinn í prentsmiðjunni
sem setti þær, Leifur Björns-
son hét hann. Sigurður Guð-
mundsson var ritstjóri með
Magnúsi, mikill indælismað-
ur. Ég var þarna í tvö, þrjú ár.
Móðir mín kenndi
mér mannganginn
„Það var móðir mín sem
kenndi mér mannganginn.
Hún tefldi nú ekkert sjálf, ekki
svo ég yrði var, nema þegar
hún kenndi mér fyrstu sporin
í skáklistinni. Það var ekki
mikið um að konur stunduðu
skák á þeim tíma.
Ég gekk í barnaskólann í
Keflavík. Ég byrjaði ekki í
skóla fyrr en ég var níu ára
gamall en var þá búinn að
læra að lesa heima. Ég tók
oftast rútuna inn til Keflavík-
ur, en stundum gekk ég heim
44.PM5 19.4.2017, 09:468