Stefnir - 01.04.1994, Qupperneq 12

mörkum. Það má benda á að víðast í ná-
grannalöndum er tilhneigingin í átt til
tveggja þrepa kerfis. Valið stóð aldrei
milli þessara aðgerða og annarrar skatta-
lækkunar.
Þetta hlýtur auðvitað að vera at-
vinnuskapandi aðgerð þegar fram í
sækir, eða hvað?
Það er ekkert algilt svar við því, en það
er ljóst að breytingin eykur þörf á skatta-
eftirliti og við höfum nú þegar ráðið
nokkra nýja starfsmenn. Þetta kostar því
fleiri opinber störf og aukin útgjöld.
Eru slíkar breytingar í anda nútínia-
væðingar? Væri ekki eðlilegra og í
ineira samræmi við hana að aðgerðirn-
ar lækkuðu kostnað?
Það er hagkvæmast fyrir skattayfirvöld
að allt sé skattlagt í sama skattþrepi. En
lífið er flóknara en svo, að eingöngu eigi
að þjóna hagsmunum skattkerfisins og
stjórnmálamenn hafa tekið þá afstöðu að
hér þurfi að gera undantekningar. Menn
urðu sammála um þessar aðgerðir, jafn-
vel þótt kostnaður yrði meiri.
En hvað viltu segja um þessa gagn-
rýni. Hefur enginn efi komist að þín-
um huga, um hvort þetta hafi verið
rétt út frá þessum forsendum? Var
ríkisstjórnin ekki bara of hrædd við
verkalýðsfélögin?
Það er alrangt að ríkisstjómin hafi látið
stjórnast af ótta við verkalýðshreyfing-
una í þessu máli. Það er auðvitað matsat-
riði á hverjum tíma hve langt stjórnvöld
eiga að teygja sig til þess að ná víðtæku
samkomulagi. Það skiptir máli að ríkis-
stjórn, sérstaklega stjórn þar sem Sjálf-
stæðisflokkurinnn, sem kallar sig flokk
allra stétta, er í forsvari, nái samkomu-
lagi sem allir virða í samfélaginu, jafnt
atvinnurekendur og launþegar. Við stóð-
um frammi fyrir nýjum erfiðleikum eftir
að ríkisstjórnin tók við völdum. Við slík
skilyrði þarf nýjar ákvarðanir og nýjar
leiðir. Þá kann að þurfa að sveigja frá
upphaflegri stefnu og taka mikilvægari
markmið fram yfir önnur sem verða að
bíða betri tíma. Máltækið segir að betri
sé krókur en kelda.
Þú ræddir áðan um mikilvægi þess
að ahnenningur finni árangur aðgerða
þegar uin nútímavæðingu er að ræða.
Hefði ekki í samræmi við þetta verið
heppilegra gagnvart kjósendum að
gera breytingar á tekjuskatti, sem fólk
sér svart á hvítu í launaumslaginu?
Erfiðleikar í efnahagsmálum bitna mest
á þeim sem minnst hafa milli handanna.
I okkar skattkerfi er persónuafsláttur svo
hár að einungis innan við helmingur
skattborgaranna borgar tekjuskatt. Hitt
eru unglingar, skólafólk, gamalt fólk, ör-
yrkjar og atvinnulausir auk hinna tekju-
lægstu. Það er einmitt þessi hópur sem
við þurfum að hugsa um og reyna að
koma til móts við betur en áður. Eg er
sannfærður unt það að jafnvel þótt við
hefðum ekki verið að tala um lækkun
matvælaverðs, þá hefði það ekki verið
hendi næst að lækka persónuafsláttinn
t.d. Það hefði verið eðlilegra að grípa til
einhverra annarra skattaaðgerða.
En þeir sem njóta persónuafsláttar-
ins eru væntanlega í flestum tilfcllum
fyrirvinnur þessa fólks sem ekki greið-
ir skatta.
í sumum tilfellum en ekki öllum, því
að það eru til heilu fjölskyldurnar sem
ltafa fyrirvinnur sem eru undir skattleys-
ismörkum. Eg lield að það sé þessi
tekjulægri hópur sem stjórnvöld þurfa
fyrst og fremst að hugsa um. Spurningin
er hvort þessi leið
sem farin var, var of
dýr leið til tekjujöfn-
unar vegna þess að
hún kom líka tekju-
hærri og m.a.s. tekju-
hæstu einstaklingunum til góða. Það var
kannski þetta sem var gagnrýnisvert við
þessa aðferð sem notuð var.
Það má heldur ekki líta á þessa skatta-
legu aðgerð okkar í vor aðeins sem lækkun
á matarskatti. Menn mega ekki gleyrna því
að þessi ríkisstjórn hefur á tveimur árum
þurft að gjörbreyta skattlagningu í landinu
og færa skattbyrðina af fyrirtækjum og yfir
á þá einstaklinga sem hafa atvinnutekjur
vegna þess að við höfum verið að reyna að
styrkja samkeppnisstöðu fyrirtækjanna og
koma í veg fyrir aukið atvinnuleysi. Efna-
hagsstefnan hefur skilað þeint árangri að
við höfum getað lækkað vextina. Ef við
skoðum hvaða þýðingu það hefur fyrir
skulduga einstaklinga og fjölskyldur þá er
það mikil búbót.
I Ijósi m.a. þeirra gagnrýnisatriða sem
ég hef nefnt. Er ekki þörf á nútímavæð-
ingu meðal stjórnmálamanna sjálfra?
Hvað varðar vinnubrögð stjórnmála-
manna almennt vil ég nefna þar atriði sem
ég tel mikilvægt. Eg held að ákvörðunar-
kerfið sé mjög gallað hjá okkur. Hcr hafa
orðið miklar breytingar hvað búsetu varðar
og það skiptir miklu að ekki sé mikill mun-
ur á samsetningu þjóðarinnar eins og hún
er í dag og svo fulltrúum hennar á Alþingi.
Alþingi á að endurspegla vilja þjóðarinnar
eins og hann er núna, en ekki eins og hann
var fyrir þrjátíu árum. Því er mjög brýnt að
endurskoða kosningakerfið. Annað sem ég
vil nefna er að það er fátítt í þjóðþingum í
kringum okkur að þingmenn geti komið í
veg fyrir að ákvarðanir ríkisstjórnar sem
starfar á ábyrgð meirihluta þingsins nái
fram. Þar má t.d. nefna breytingar á fjár-
lagafrumvarpi. Ef þingmaður leggur til
aukin útgjöld til ein-
hvers málaflokks ætti
hann að þurfa að benda
á niðurskurð annars
staðar um leið.
Annars snýst þessi
spurning kannski fyrst
og fremst um siðferði
stjórnmálamanna.
Hvaða gildum menn fylgja hvort sem er í
orði eða á borði. Eg tel að í megindráttum
hljóti siðferði stjórnmálamanna að vera hið
sarna og þjóðarinnar. Þannig hlýtur það að
vera, enda er það þjóðin sjálf sem markar
stjórnmálamönnum siðareglur, velur og
hafnar.
o